Te koop gevraagd
HET ONTSTAAN VAN LEVENSVORMEN
WAARTOE HET DRINKEN VAN THEE-BIER AL NIET KAN LEIDEN
Wie op een ochtend, als de zon goudgeel schijnt, een door
drie eilanden omsloten soort baai binnenzeilt, voortgedre
ven door een zacht briesje, ongestoord, die waant zich in
het paradijs. Een halve-maan vormig wit strand lokt tot lan
den. Wat op een kantelende rubber bultzak leek, blijken
twee buitelende dolfijnen: 10 meter uit de kust. Even hoop
ik nog - zonder ze te storen - voorbij te kunnen varen, maar
na nog eenmaal de dikke, zwartglanzende kop met de
spitse snuit omhoog te hebben gestoken, zie ik ze niet
meer. De bodem van de zee, bestaat uit zand en loopt
zacht glooiend naar het begeerde witte strand op: ideaal
voor een landing.
Na het anker uitgeworpen te hebben, kijk ik eens goed
om me heen, onder het genot van een zware van Nelle:
de eilanden rijzen als punthoeden uit de zee; de randen
worden gevormd door de stranden en een klein stukje
vlak land, alles zwaar begroeid, groen en nog eens groen,
een weldaad voor de ogen. In de bossen op de hellingen
klinkt het melodieuze geroep van talloze vogels. De zon
begint warm te worden en ik besluit tot een duik in de
zee. Nu merk ik pas dat vlak onder de kust de zee bruinig
van kleur is en geribbeld. Een nader onderzoek wijst uit,
dat dit veroorzaakt wordt door onnoemelijke aantallen,
doorzichtige - jelly-achtige - wezens, met lange staarten,
die op draden lijken.
Mijn duik in het water is een duik in een bak vol kolang-
kaleng. Iedere armslag roert door deze brei en het glijdt
over je schouders en lichaam: ik geef het dan ook al gauw
op en onderwerp ze aan een nader onderzoek: wat kleur
enz. betreft is het precies kolang-kaleng, maar ze hebben
de vorm van een blimbingze zwemmen heel langzaam
en de staart sleept er bewegingloos achteraan. Bij het in
de hand nemen van een exemplaar, valt de staart spontaan
in kleine, doorzichtige stukjes uiteen. Het zwemmen ge
schiedt door een orgaan onder aan het lichaam dat het
water er van voren inzuigt en van achter weer uitpompt.
Het verschijnsel kwam mij maar al te bekend voor, als
gevolg van mijn microscopisch onderzoek van theebier.
Die doorzichtige blimbing-vorm met de bruine stipjes - twee
stuks - ingesloten, de "staart", welke samengesteld is.
Had ik hier te maken met een rechtlijnige ontwikkeling van
die bacteriële vorm? De omstandigheden waren er gunstig
voor: ongestoorde rust! Ik had mijn microscoop wel bij me,
maar goed ingepakt en de zon scheen zo lekker en het
was zo vredig, dat ik er geen zin in had en besloot mijn
activiteit te beperken tot wat nadenken: overeenkomsten
berusten in de natuur zelden op toevalligheden, er was dus
een grote kans dat dit wezen een rechtlijnige ontwikkeling
belichaamde van de bacteriën die ik in thee-bier had waar
genomen, maar die door hun kleinheid maar moeilijk hun
geheimen prijs gaven. Echter: kleine wezens groeien, mits
ongestoord - uit tot grote en zelfs zeer grote vormen; en:
het grote is steeds maar weer - hoewel meer samenge
steld - een herhaling van het kleine. Dus door de bestude
ring van deze grotere wezens zou men veel oplossingen
kunnen vinden welke bij het kleine niet mogelijk waren.
Hierop voortbordurend, overdacht ik de verschijnselen, die
zich bij het bestuderen van theebier hadden voorgedaan.
Daar was bv. de spirocheet - een dun slangachtig lichaam
pje, welke samengesteld is uit de kortere stukjes, welke
ook apart voorkomen en kunnen zwemmen: voor- en achter
uit. Toch wanneer ze zich hebben samengevoegd, zwemt
het geheel als een orgaan, de achterste fungerend als
staart en de voorste als kop, etc. Hetzelfde gebeurt met
grotere vormen. Neem bv. de mijt "Tyrophagus", een soort
kevertje, dus ook gepantserd met 4-paren poten, een dik
achterlijf en een driehoekige kop, welke veel in langstaand
theebier en onafgesloten voorkomt. De grootte is micros
copisch, hoewel ze ook op het vlies met het blote oog zijn
waar te nemen, zo groot als een speldeknop. Hoe ontstaan
deze vormen?
In het theebier komen heel vaak klompen kleine stipjes
bacteriën voor. Deze vormen ook het vlies of de "schim
mel", waarmede theebier gemaakt wordt. Het was mij al
herhaalde malen opgevallen, dat deze klompen soms merk
waardige, typische vormen konden aannemen, zoals de
figuren U duidelijk kunnen maken. Deze typische vormen
komen te vaak voor om toevallig te zijn. Tevens trof ik in
zo'n cultuur onafgemaakte mijten aan: sommige waren
al ver gevorderd en vrijwel compleet, anderen hadden wel
ongeveer de vorm, maar deze bestond voornamelijk uit
ronde celletjes en van geledingen van de poten, pantser
van het lichaam en organen, was nog bijna geen sprake.
Bij geconcentreerde waarneming van zo'n klomp stipjes
bacterie, welke ongeveer de vorm van een zich ontwikke
lende mijt had - met pootjes-achtige uitstromingen - kon
ik het begin van een geleding van die pootjes waarnemen
en was er dus geen twijfel meer aan: een mijt en van daar
uit bezien, ook andere levensvormen, ontstaan door een
samenvoeging van bacteriën. Of de kip óók zo is ontstaan?
Dat wil niet zeggen, dat deze bacteriën zich ook niet eerst
tot een ei zouden kunnen samenvoegen, waaruit dan een
mijt zou ontstaan, (mijten leggen eieren!). Want dat heb ik
ook al kunnen concluderen: er is nooit (althans volgens
mijn waarnemingen) één weg, waarlangs een organisme
zich kan ontwikkelen. Dus wie er het eerst was: de kip of
het ei, is dus een kwestie, die nog onbeantwoord moet
blijven.
En met deze onbevredigende overweging, gooide ik het
peukje van mijn shagje overboord en besloot mijn tent op
het witte strand op te slaan en de nacht daar door te bren
gen.
A. F. VAN HALL
1.
Samengroepering
van
"stipjes"-bact.
2.
Vorderende ontw.
3.
Vergevorderde
(de kop is er tijdens ontw. de omgevou-
het behandelen wen achterporten
afgesch.) zijn in feite paren.
Tijdschrift "Tong-Tong" jaargang
1 t/m 16. Tevens gehele biblio
theken en enkele stuks betref
fende Nederl. Indië/lndonesië.
C. P. J. van der Peet BV.
Jansweg 39 (Hofje van Staats)
2011 KM HAARLEM
Telefoon 023-32 02 16
Wij helpen U GRATIS inlichtingen te ver
zamelen voor Uw familiestamboom. Wilt
U s.v.p. Uw medewerking hieraan verlenen
door zelf op te geven wat U van de be
treffende familie weet. U kunt daarvoor
een model aanvragen. Voegt U altijd een
gefrankeerde, zelf geadresseerde envelop
pe bij
INDISCH FAMILIE ARCHIEF
Vreelandsestraat 14, Den Haag,
tel. 070 - 45 44 06
AUTOPIONIERS VAN
INSULINDE - NU IN EEN
GEHEEL NIEUW OMSLAG
De geschiedenis van de automobiel
en de belevenissen van de automobi
listen in het oude Ned.-lndië, prachtig
geïllustreerd. Verkrijgbaar bij Boek
handel Moesson 65,incl. porto.
11
