'De gloeiende wolk'
Vulkaan wachters proberen voor erupties te waarschuwen
van een ceremonie
helpt het houden
leder dorp in het bergland van Java ziet er zo uit: huisjes met schuine daken
en pisangbomen rond schoon aangeveegde erven die uit kale aarde bestaan
Het is er koel. Glimlachende kinderen met grote ogen. Kakelende kippen schar
relen er gewoon rond. Men zou niet denken dat er aan deze plaats iets bijzon
ders is als men niet toevallig ter plaatse was tijdens een vulkanische uitbarsting.
Krindjing ligt op vier mijl beneden de
vlammende zwavelkrater van de Me-
rapi, die Indonesië's meest actieve
vulkaan is. Elk jaar barst de Merapi uit
en stoot dan - wat vulkanologen noe
men - "gloeiende wolken" uit, een
mengsel van gassen en fijne as dat
met een snelheid van 200 mijl per uur
de berghellingen af komt en dat een
hitte heeft van 750 graden, alles ver
zengend wat het op zijn weg vindt.
Een voetnoot bij de vulkanologische
gevarenkaart van de Merapi vermeldt
dat er absoluut niets tegen te doen is,
behalve uit te zien naar mogelijke
overlevenden bij de grens van de vuur
stroom.
Talrijke uitbarstingen.
In 1006 doodde de Merapi de Hindoe
koning Dharmawangsa en bedolf de
Burubudur onder een dikke aslaag.
Sinds de 20-er jaren van de 19e eeuw
bracht de Merapi 23 maal dood en
verderf. In 1969 vluchtten 5000 dorps
bewoners en werden er 115 vierkante
mijl rondom de krater afgezet als "ver
boden zone", ledereen kreeg het be
vel dit gebied te verlaten. Bij de laat
ste telling in 1972 woonden hier nog
40.000 mensen en velen van hen zijn
er nog steeds. Krindjing ligt dichter bij
de krater van de Merapi dan enig an
der dorp, maar niemand maakt haast
met verhuizen. "Wij hebben ons ge
loof zegt Sastro terwijl hij een lading
veevoer op de grond zet. "Ook al ver
nietigt een vuurwolk de hele graan
oogst, de toekomstige oogst zal vele
malen groter zijn. Onze voorouders,
die in de berg wonen, vernietigen niet
alleen maar geven ook weer overvloe
dig terug".
Een gevolg van de vulkanische uitbar
stingen is, dat de Indonesiërs beschik
ken over een van de vruchtbaarste
landbouwgebieden ter wereld. Daar
door hebben ze echter enige van de
zwaarste rampen uit de geschiedenis
te verduren gehad. In 1815 doodde
een regen van stenen en as uit de
Tambora 12.000 mensen, bij de daarop
volgende hongersnood kwamen 80.000
mensen om.
In 1883 veroorzaakte de uitbarsting van
de Krakatau een vloedgolf, waarbij
36.000 mensen omkwamen. In 1919 lie
ten 5100 mensen het leven toen 124
miljoen kubieke voet water uit het kra-
termeer van de Kelut stroomde. De
Indonesiërs hebben goede redenen om
te geloven dat zowel welwillende als
wraakzuchtige goden de "vuurbergen"
bewonen.
22
Een dodelijke vluchtweg.
Indonesië heeft het grootste aantal
werkende vulkanen: 128. Japan komt
met 72 op de tweede plaats. Jaarlijks
barsten er 10 vulkanen uit. Sedert drie
mensen in 1969 op de Merapi de dood
vonden, zijn er gedurende een tiental
jaren geen slachtoffers meer gevallen
tot 21 februari jl. Op die datum had
er op de Diëng, een nevelachtig berg
plateau van 6000 voet hoog dat over
dekt is met sissende kraters, in de
nacht een eruptie plaats. De dorps
bewoners werden wakker en wilden
de vlucht nemen, weg van de krater.
Sommigen namen een kortere weg
door een dal, waar ze echter een wolk
De Merapi
van dodelijk gas tegemoet liepen ten
gevolge waarvan 149 van hen ter
plaatse omkwamen.
Een paar dagen later begonnen de
Merapi en de Kelut zich onheilspellend
te roeren, en President Soeharto liet
met het oog op de dreigende uitbar
stingen een waarschuwing uitgaan.
Het dreigende gevaar was het begin
van een gespannen periode, die het
voorspel was van een van die zenuw
slopende gebeurtenissen die Indone
sië kent, namelijk "De Grote Offerce
remonie aan de Elf Beschermgeesten".
Deze ceremonie moet eenmaal per
eeuw plaatsvinden op de vulkaan de
Agung op Bali. Voor de laatste maal
werd ze in 1963 gehouden, maar toen
was het tijdstip blijkbaar verkeerd ge
kozen. Voordat de ceremonie goed en
wel was begonnen, barstte de Agung
uit en vonden 2300 mensen de dood.
Nog geen twee jaar later kwam de In
donesische regering tot "uitbarsting"
Dit artikel van de hand van Barry
Newman verscheen in The Wall
Street Journal van 23 mei 1979
en werd door ons vertaald. Vaak
worden onze redactie kranten
knipsels met goede artikelen
over Indonesië van buitenlandse
journalisten toegezonden, waar
uit blijkt met hoeveel begrip men
kan schrijven over zaken die
werkelijk bij het volk leven en
dat men ook afstand weet te
nemen van politiek-economische
problemen. - Red. Moesson.
bij een mislukte poging tot een staats
greep, waarbij veel bloed werd ver
goten.
Mystieken op Bali zeiden dat er ver
band bestond tussen deze gebeurte
nissen: de goden waren nog altijd
vertoornd wegens het verkeerd geko
zen tijdstip van de ceremonie. Daarom
werd de ceremonie op 29 maart jl
nogmaals gehouden, vermoedelijk na
dat men de kalender beter had ge
raadpleegd! President Soeharto en zijn
ministers waren daarbij aanwezig. Bij
deze ceremonie werden 80 dieren ge
offerd. Tot ieders opluchting hielden
de goden van de Agung zich nu rustig.
Niemand ergert zich meer over zulke
gebeurtenissen dan de vulkaanwach
ters van Indonesië. Er zijn er 70 en zij
wonen op geïsoleerde stations op de
hoogste hellingen van 25 dreigende
vulkanen. De vulkaanwachters moeten
alarm slaan als er erupties op komst
zijn. Zij controleren de "tilt meters"
en seismografen en dalen gekleed in
asbestpakken af in de kraters om de
temperatuur van het water en de gas
sen te meten. Het is een onvolmaakte
wetenschap.
"Een kwestie van afwachten",
"hoe warmer het wordt, des te meer
zorgen maak je je", zegt Johannes
Matahelumal, die al een tiental jaren
aan het hoofd staat van het corps.
"Soms gebeurt er iets, soms ook
niets." Het belangrijkste is om be
vriend te raken met de berg. Zelfs
met instrumenten is een vreemde niet
in staat iets te voorspellen. Elke berg
heeft zijn stemmingen".
Er zijn zes observatieposten op de
Merapi. De dichtst bij de krater ge
legen post wordt Badadan genoemd.
Het is een klein gepleisterd huis even
beneden de boomgrens, ongeveer an
derhalve kilometer boven Krindjing.
Aan het hoofd van de observatiepost
staat Sugiyono Himawan Susatyo, een
man van 28 jaar met een pen in het
zakje van zijn gesteven blauwe over
hemd. Terwijl hij het huis uitkomt om
de bezoeker te begroeten, trekt de
nevel voor een ogenblik op en komt
de zwartkleurige top van de berg, die
daar recht boven ligt, te voorschijn.
Het is rustig", zegt de heer Sugiyono,
"we wachten maar af".
Een hand-zwengel sirene staat op de
(lees verder volgende pagina onderaan)
