Indonesische Acroniemperikelen
In aansluiting op ons drietal artikelen over Indonesische acroniemen voorkomen
de in "Moesson" van resp. 1 en 15 november en die van 1 december 1978 als
mede in aansluiting op de bijdrage van collega F. Knooren getiteld "Indone
sische Taaiperikelen" voorkomende in "Moesson" van 1 februari 1979, zou ik
nog even willen terugkomen op het acroniem Jabotabek dat besproken werd in
het derde en slotgedeelte van onze bovengenoemde bijdrage.
Wij zijn nog nimmer - en we lezen
praktisch alle dagbladen en tijdschrif
ten van Jakarta en andere hoofdsteden
- het acroniem Jabotek tegengekomen
dat door collega F. Knooren onder de
loep werd genomen. Bovendien, Jabo
tek kan nooit het acroniem zijn van
JAkarta-BOgor-cikamPEK, want de let
tergreep tek (in Jabotek) komt helaas
helemaal niet voor in de plaatsnaam
Cikampek! Maar enfin, Jakarta van nu
is niet langer meer het Jakarta van
toen. Als eerder reeds terloops werd
opgemerkt, in ons artikel, heeft in de
laatste decennia Jakarta om zich heen
gegrepen en daarbij enkele steden in
zijn nabijheid tot zich getrokken. Het
is uitgegroeid tot een ware metropolis
(van meter, moeder en polis, stad) of
moederstad. En al gauw hebben acro-
nimisten voor deze metropolis het a-
croniem Jabotek uitgekiend, dat staat
voor JAkarta-BOgor-TAnggerang-BE-
kasi. Nauwelijks was het bovenstaand
in kannen en kruiken of men vroeg
zich het volgende af: Zal Jabotabek
in de toekomst niet nog verder expan
deren? Zullen in de nabije toekomst
ook Purwakarta en Rangkasbitung bin
nen de Jakartaanse agglomeratie wor
den getrokken? Zal de volgende stap
niet zijn de vorming van een mega
lopolis (van megalo, groot en polis,
stad) of grote stad? Het gehele spoor
wegverkeer wijst anders in deze rich
ting. Onlangs heeft het Hoofd van de
Westelijke Exploitatie der Staatsspoor
wegen Ir Sutarno aanbevolen om het
spoorwegnet door te trekken en uit te
breiden tot de Saranmas Jabotabek
Tatung (een 23 letters-tellende acro
niem). Dit acroniem staat voor SARAna
MASsa JAkarta-BOgor-TAnggerang-
BEKasi-purwakarTA-rangkasbiTUNG
met de betekenis van Jakarta-Bogor-
Tanggerang-Bekasi-Purwakarta-Rang
kasbitung Openbaar Transportmiddel I
Er gaan ook stemmen op om dit Jabo
tabek langs de noordkust van Java uit
te breiden in oostelijke richting, totdat
Jakarta en Cirebon (in Nederlandse
mond Cheribon) één zijn geworden in
de bovengenoemde megalopolis. Dit
alles voltrekt zich in West Java. Oost
Java zit ook niet stil. Surabaya, de Ko-
ta Indamardi, zal uitdijen tot megalopo
lis Gerbang Kertasusila. Op het horen
van deze naam zullen velen hem asso
ciëren met een gerbang (poort) die
leidt tot kertasusila (vrede, veiligheid
en welvaart). Inderdaad, dat is de be
tekenis van het acroniem Gerbang
Kertasusila, dat staat voor de steden
GERsik (in Nederlandse mond Grisee)-
BANGkalan-MajaKERTA (gewoonlijk
geschreven en uitgesproken Mojoker-
ot)-SUrabaya-Sldoarjo-LAmongan.
Maaf, ya, ook hier was collega Knoo
ren niet helemaal juist. De lettergreep
GER staat voor GERsik en niet voor
GREsik.
In Midden Java is men momenteel druk
beig met een gehele revisie van het
irrigatiesysteem dat geconcentreerd is
op het stroomgebied van een vijftal ri
vieren die schuilgaan achter het acro
niem JRATUN SELUNA. Het zijn na
melijk de (Kali) JRAgung, TUNtang, SE-
rang, LUsi en juwaNA!
En nu wensen we over te schakelen op
een heel ander terrein. De Indone
sische schatkist van afkortingen is de
15de november 1978 verrijkt met een
nieuwe afkorting, de de gemaskeerde
vorm is van Kebijaksanaan 15 Nopem-
ber, namelijk K-15-N. Hij staat voor de
"Politiek van de 15de november," of
nog anders, het "Wijze Richtsnoer van
de 15de november." Het was een op
zienbare en verwarrende gewaarwor
ding, maar door de bank genomen, er
kend als een soort ginseng of obat
kuat, zoals het weekblad "Tempo" het
uitdrukt. Dat het een opzienbarende ge
beurtenis is, werd erkend door Admi
raal Sudomo, toen de Pangkopkamtib
(PANGIima KOmando Pemulihan Ke-
Amanan dan keterTIBan, Commandant
van het Commando voor het Herstel
van Veiligheid en Orde) tevens Wa-
pangab (WAkil PANGIima Angkatan
Bersenjata, Waarnemend Commandant
van de Gewapende Macht), in de week
volgende op die bewuste 15de novem
ber, de markten afliep om een dialoog
te ontketenen met de Jakartaanse
kleinhandelaaars.
De K-15-N nu, tracht de vervangings
waarde van de rupiah in overeenstem
ming te brengen met de Amerikaanse
dollar en andere hardere valuta's.
Deze maatregel is in wezen een deva
luatie van de rupiah met maar eventjes
50%.! Deze managed floating of ge
controleerde zweving door de Bank
Indonesia, heeft de koers van de Ame
rikaanse dollar thans gestabiliseerd tot
circa Rp. 625,00. nadat deze sedert
1971 met kunst en vliegwerk op Rp.
415,00 was gehouden.
Het schijnt echter dat enkele Indone
sische acronimisten bovenstaande af
korting - K-15-N - niet grappig of pak
kend genoeg vinden. Ze kwamen op de
proppen met het acroniem Knop 15 of
Kenop 15 voor K(E)bijaksanaan NOP-
ember 15, waarschijnlijk omdat de hele
vervangingswaarde nog in statu nas-
cendi of knop vorm is.
Het is in dit verband aardig te weten
dat het acroniem KENOP zelfs al is
doorgesijpeld tot de kring van straat
verkopers. We ontlenen aan het dag
blad "Suara Karya" van 25 januari jl.,
pagina IV, het navolgende gesprek
tussen de nasi goreng verkoper Ta-
muri en één van zijn klanten:
"Harga tetap bang? Tidak kena KE
NOP?" tanya seorang langganannya.
"Ah tidak oom," katanya sambil terus
memainkan senduk di penggorengan.
Of, vrij vertaald:
"Zijn jouw prijzen nog onveranderd,
vriend? Hebben ze niet te verduren
gehad van de maatregelen van de 15de
november?" vroeg één van z'n klanten.
"Oh nee, meneer," zei hij terwijl hij
rustig doorging te spelen met z'n lepel
in de braadpan.
And, last but not least, zouden we nog
graag een kleine opmerking willen ma
ken n.a.v. het boek van de heer Mör-
zer Bruyns. Het is niet juist dat de
heer A. Mörzer Bruyns "zich onsterfe
lijk verdienstelijk (heeft) gemaakt voor
de Indonesische taal met zijn Kamus
Singkatan dan (en niet "en") Akronim
Yang Dipergunakan di Indonesia, uit
gegeven in 1970.
Vóór Bruyns zijn er talrijke anderen
geweest die voor hem de weg hebben
geëffend. Vóór Bruyns waren er al
talrijke Kamus Singkatan dan Akronim
op de Indonesische markt verkrijgbaar.
Collega Knooren kan hiervoor het
boekwerk "Bibliografi Perkamusan dan
Ensiklopedi", samengesteld door de
"Perpustakaan Lembaga Bahasa Na-
sional", Jakarta, 1974 raadplegen. Om
maar enkele de revue te laten passe
ren. Eerst kwam A. Ed. Schmidgall-
Tellings voor de dag met zijn Daftar
Singkatan, 1ste Deel, uitgegeven door
de Kementerian Penerangan R.I., Ja
karta, februari 1947 waarin, naar
onze bescheiden mening, acroniemen
en afkortingen "uit de prilste jeugd van
de Indonesische taal zijn vastgelegd".
Het tweede deel zag in juni 1948 het
levenslicht. Toen kwam de heer Koes-
nodiprodjo met zijn Kamus Singkat
Dari Singkatan Kata Dalam Negeri dan
Luar Negeri Dengan Terdjemahan dan
Pendjelasannja. De tweede druk van
dit werk kwam uit bij de drukkerij S.
K. Seno, Jakarta, in 1954. De eerste
druk moest wel van jongere datum
zijn! In augustus 1955 kwam A. Ed.
Schmidgall-Tellings wederom met een
geheel nieuw en aanmerkelijk uitge
breid afkortingen-woordenboek op de
markt, getiteld: KASIP (KAmus Sing
katan Indonesia Pertama), uitgegeven
door P. T. Suluh Indonesia, Jakarta. Als
"dritte im Bunde" gooide het Pers
bureau "Antara" in 1965 zijn Kamus
Singkatan Kata Kata Indonesia Seka-
rang op de markt. En, in 1970 publi
ceerde het East-West Center van de
University of Hawaii de Dictionary of
Indonesian Abbreviations and Acro
nyms van Dr. Elizabeth P. Wittermans.
Zil was een Indisch meisje en nota-
bene een van mijn oud-leerlingen.
Dit dan ter rechtzetting en aanvulling
van enkele zaken.
A. Ed. SCHMIDGALL-TELLINGS
Fellow of the American Society
of Interpreters
Falls Church Virginia 22043
U.S.A.
27
