HOERA
BIJ DE VOORPLAAT
"KINDEREN UIT INDIE"
We hebben
het overleefd:
23 jaren Onafhanke
lijkheid en een eigen
mening. Veel critiek,
maar ook veel waardering,
veel nieuwe lezers gewon
nen, maar ook veel oude
sobats verloren. We heb
ben het goede geëerd en
bewaard en blijven zoeken
naar alles wat be-
waard en geëerd
moet worden.
We blijven wie we zijn.
Ook in de 24ste jaargang.
Haar arangzwarte ogen hebben Nederland voor het eerst aanschouwd. En als
het waar is, dat een kind 3 jaar moet zijn, alvorens een waarneming als herinne
ring kan worden vastgelegd, dan zal Leslie Yasmin, dochtertje van Udji en
Rogier, één jaar oud, van haar eerste grote reis niets onthouden. Terug in Jakarta
zal ze alles direct vergeten zijn, de kille dagen, die vervelende kleren, het andere
eten. Als ze vaker terugkomt - en dat zal wel gebeuren - dan gaan die mysterieuze
hersencellen haar observaties vasthouden en kan ze over een kwart eeuw praten
over: vroeger in Nederland
Hoe rekbaar is dat "vroeger" voor
ons? Een generatie, twee generaties
terug, het hangt er maar vanaf hoe
oud hij of zij is, die het zegt. Ik heb
het de vorige keer opgemerkt: we
hebben de laatste tijd erg veel goede
vrienden verloren, mensen die voor
ons het begrip "vroeger" tot werke
lijkheid konden maken, door erover te
praten, te schrijven. De angst slaat me
soms om het hart, net zoals Tjalie
vaak ook verzuchtte: "We raken als
Indische groep hoe langer hoe meer
geisoleerd, omdat we door de dood
van tijdgenoten tegen wil en dank
vereenzamen". Dat "eenzaam" niet te
vertalen met gebrek aan menselijk
verkeer en belangstelling, maar een
geestelijke eenzaamheid waarover
nauwelijks te praten valt. Doe je dat,
dan krijg je ogenblikkelijk de etiketjes
heimwee en nostalgie opgeplakt en
het verwijt "niet mee te kunnen met
de tijd".
Dat is het dus helemaal niet. De In
dische generatie sterft uit, zegt men.
De oudste ja, maar daarna komt nog
een vrij uitgebreide tweede generatie
en de jongste zal in getalsterkte onze
generatie verre overtreffen. Hoeveel
Europeanen zijn er na de oorlog met
100% Aziatische meisjes getrouwd,
hoeveel Hollandse en Indische jon
gens kiezen een Indonesisch meisje?
Het zou misschien goed zijn als daar
eens een onderzoek naar werd ge
daan, met cijfers werd aangetoond
dat het met de Indo nog lang niet af
gelopen is. Met Leslie is een nieuwe
generatie geboren die, of hier, of in
Indonesië net zo ongecompliceerd zal
staan tegenover de 100% blanken en
100% bruinen.
De foto's van de kinderen die ik op
de volgende pagina's gebruikte haalde
ik uit de collectie van mevr. Hiller-
ström. Onbekende kinderen uit een
ons zo bekende tijd, Jeugdkameraad-
jes, jonger misschien. Totoks en In
do's in diverse percentages "toeroe-
nan". Ach wat, stond je daar vroeger
nou bij stil of iemand bruin of half-
blond was? Alleen de echte totoks,
"kedjoe's", (dat was geen scheld
naam alleen een aanduiding, zoals wij
"tempé's" waren) die haalde je er
meteen uit. Ook al om de positie van
de vaders, de buurt waar ze woonden.
Hollandse kinderen kwamen in be
paalde buurten beslist niet en In
dische kinderen weer in andere niet.
Maar de school was voor iedereen.
Toen al had je de totoks die direct
mee konden draaien in het Indische
leven. En je had totok kinderen die tot
de laatste dag op school hollands
bleven. Ze droegen kleren van an
dere stof en andere snit, hun school-
behoeften waren degelijk, beter en
saaier dan de onze. Ze aten altijd bo
terhammen met kaas en gelei en ze
roken dus ook naar "kedjoe". Ik wil
bekennen dat ik nooit kaas heb willen
eten als kind, omdat mijn tas, mijn
boeken en ikzelf dus ook zouden rui
ken naar kaas en ik wilde niet aange
zien worden voor een kedjoe. Ik had
namelijk als kind heel lichte ogen en
lichtbruin haar en op de een of ande
re manier vond ik dat verschrikkelijk,
ofschoon ik helemaal niet het land
had aan mijn Hollandse vriendinnetjes.
Hoe uit één gezin kleur en type van
broertjes en zusjes kunnen verschil
len kunt u op de foto's ook zien.
Neemt u b.v. die aardige plaat links
onder op pagina 19. Blonde kinderen
(lijkend op de vader, met motorfiets)
en een donker meisje dat een stuk
Indischer lijkt. Twee blonde jongens
en een Indische moeder. Kunt u zien
of de jongens en meisjes (kent u ze
misschien, weet u namen?) op de an
dere foto's Indische of totok-ouders
of een Indische vader of een Indische
moeder hebben? De foto rechts onder
pag. 19 geeft de situatie weer zoals
die van mijn broer Lud en ik. Lud was
"zwart" zoals mijn moeder dat noem
de en ik kwam ter wereld met blond
haar en blauwe ogen. Mijn ouders
zijn allebei donker. Mijn moeder was
diep bedroefd. Niet omdat ik zo blond
was uitgevallen, maar omdat mijn
broer zo donker was. "Waarom kon
het niet omgekeerd zijn," zei ze ver
drietig, "jongens die blank zijn zullen
het makkelijker hebben in het leven en
voor meisjes is de kleur toch niet zo
belangrijk, als ze maar lief zijn!" Dat
was een wijsheid waar mijn vader
geen antwoord op had.
Lud heeft het met zijn donkere huid
en een vrij beroep als musicus inder
daad niet altijd makkelijk gehad. Een
(lees verder pagina 18)
Indisch Tijdschrift Moesson
2
