Soerabaia's Burgemeesters
Mr. A. Meyroos
Ir. G. J. Dijkerman
H. J. Bussemaker
Mr. W. H. v. Helsdingen Mr. W. A. H. Fuchter
Soerabaia's eerste burgemeester, Mr.
A. Meyroos werd in 1916 benoemd, een
tiental jaren na de instelling van de
gemeente Soerabaia. Hij opende de
reeks van zeer verdienstelijke burger
vaders, die deze gemeente heeft be
stuurd. De gemeente Soerabaia zag
het licht bij Ordonnantie van 1 maart
1906. Aan de gemeenteraad werd toen
een groot aantal taken opgedragen, zo
als onderhoud en aanleg van open
bare wegen, de zorg voor brandweer,
straatverlichting, slachthuizen, het pa
sarwezen en het maken van plaatselijke
verordeningen. Voordien berustte de
behartiging van deze belangen, die al
le in de plaatselijke sfeer lagen, bij de
centrale overheid en haar uitvoerende
organen. Als uitvoerder van de cen
trale Indische overheid fungeerde se
dert de door Raffles ingevoerde ver
deling van Java in residenties, die na
het herstel van het Nederlandse gezag
in 1816 werd gehandhaafd, de resi
dent en de hem ondergeschikte amb
tenaren, de ass.-resident en de contro
leurs. Toen in de loop van de vorige
eeuw het aantal overheidstaken steeds
toenam, werden de bezwaren die wa
ren verbonden aan controle vanuit één
centraal punt, waar het de behartiging
van plaatselijke belangen gold, hoe
langer hoe meer gevoeld. In de tweede
helft van de 19e eeuw werd de roep
naar plaatselijke medezeggenschap,
naar decentralisatie, steeds sterker.
De Decentralisatiewet van 1903 opende
tenslotte de mogelijkheid tot het in
stellen van lagere publiekrechtelijke
lichamen met eigen bevoegdheden zo
als de gemeente.
Als voorzitter van de jonge Soerabai-
ase gemeenteraad fungeerde voorlopig
nog de ass.-resident. Deze dubbele
taak van de ass.-resident, die naast zijn
taak als hoofd van het plaatselijk bin
nenlands bestuur dus ook voorzitter
van de gemeenteraad was, kon op de
duur niet meer naar behoren worden
vervuld. Voor de ontwikkeling van de
gemeente was het noodzakelijk dat een
burgemeester, die zich geheel aan de
ze veelomvattende taak zou kunnen
wijden, werd benoemd. Nadat vanuit de
gemeente sterk was aangedrongen op
de benoeming van een burgemeester,
werd Mr. Meyroos in deze functie be
noemd. In de jaren na 1916 kreeg de
stad een grote behoefte aan expansie
ten gevolge van de sterke aanwas van
de bevolking en door de drang tot ver
plaatsing van verschillende bedrijven
in de richting van de bovenstad en de
vestiging van nieuwe industrieën.
Tijdens de ambtsperiode van burge
meester Meyroos werden de landen
Ketabang en Ngagel door de gemeente
aangekocht en werd een Gemeentelijk
Grond- en Woningbedrijf opgericht.
Veel werd gedaan op het gebied van
verbetering van wegen (nodig gewor
den door de enorme toename van het
verkeer), pasars en kampongs. Nieuwe
woonwijken zoals Ketabang en Darmo
verrezen. Dit alles bracht tevens een
uitbreiding van de gemeentelijke dien
sten en bedrijven met zich. Er werd
een Bevolkingsbureau en een gemeen
telijke Belastingdienst ingesteld. Ten
behoeve van de drinkwatervoorziening
werd een rivierwaterzuiveringsinstalla
tie gebouwd op het land Ngagel.
Dit voortvarende beleid werd door de
volgende burgemeester Ir. G. J. Dijker
man, die in 1920 werd benoemd, krach
tig voortgezet. Onder hem werden de
gemeentelijke diensten gereorgani
seerd. In 1927 werd het moderne raad
huis op Ketabang in gebruik genomen.
Door een wijziging in de Locale Raden
Ordonnantie werd de benoeming van
wethouders mogelijk gemaakt, en in
1924 deden de eerste wethouders hun
intrede. Bekende Soerabaiase figuren
die in dit college zitting hebben gehad
waren Mr. A. van Gennep en de heer
M. A. A. van Mook.
Ir. Dijkerman werd na zijn dood in 1929
opgevolgd door de heer H. J. Busse
maker. Ondanks de in hetzelfde jaar
ingetreden economische depressie
werden tijdens zijn ambtsperiode grote
complexen woningen gebouwd in Sido-
dadi, Simolawang en Oendaan, terwijl
de gemeente zich ook begaf op het
terrein van onderwijs en gezondheids
zorg. Burgemeester Bussemaker werd
in 1932 opgevolgd door Mr. W. H. van
Helsdingen. Onder hem en onder Soe
rabaia's laatste vooroorlogse burge
meester, Mr. W. A. H. Fuchter, bleef
Soerabaia gestadig vooruitgaan. CH.M.
De tegenwoordige burgemeester
van Surabaya, Drs. Muhadji Wi-
djaja werd op 20 januari jl. door
de gemeenteraad gekozen, en
werd in zijn ambt geïnstalleerd
na goedkeuring van zijn verkie
zing door de Minister van Bin
nenlandse Zaken en de Presi
dent. Zoals de "Jawa Pos" die
zijn canditatuur steunde, in een
artikel van 18 januari schreef,
was Drs. Muhadji onder alle
candidaten door zijn veelzijdig
heid wel de meest geschikte.
Als academicus is hij goed thuis
in de bestuurskunde, als voor
zitter van de DPRD Malang heeft
Drs. Muhadji Widjaja
hij ervaring in de samenwerking
met de wetgevende macht, als
officier van de Marechaussee
kent hij ieder aspect op het
gebied van de veiligheid.
Een van zijn kenmerkende per
soonlijke eigenschappen is, dat
hij jong van hart is. Dit komt tot
uiting in het jeugdig élan en de
grote ijver, waarmee de nieuwe
burgemeester zijn dagelijkse taak
verricht en waarbij hij zich on
afhankelijk opstelt ten opzichte
van groeperingen en partijen.
Om de sluimerende krachten te
stimuleren en te leiden ten dien
ste van de opbouw, komen deze
eigenschappen hem bij de ver
vulling van zijn ambt zeer ten
nutte. In de dagelijkse omgang
heeft Drs. Muhadji karaktertrek
ken, die vertrouwen wekken.
17
