Ill»
'liﻀN9Al«tl
V4I1
Ham Sm»*ng
20th Century Fox' "Thundering Mountain" per Soerabaja tram onder de aandacht gebracht.
Waar stond Royal Standard voor? Toen al collectieve reclame?
bowl keerden wij dan huiswaarts.
Om niet af te dwalen, ook wij kinde
ren hadden overal toegang. Men kende
ons, punt uit. Mevrouw v.d. Steen gaf
er toneel- en dansavonden met ta
bleaus. Ik was vrij jong, een jaar of
5, 6 en ik herinner me dat ik gehangen
werd aan een brede buikband en een
engel moest voorstellen. Ik gilde en als
een stuurloos voorwerp draaide ik in
de luchtIk schopte uit alle macht
tegen een crème effen kleurige lange
rok. Ma was altijd in het lang gekleed.
Op hetzelfde toneel speelde ook de
Javaanse Operette Djoela-djoelie bin-
tang tiga. Er was een Miss Riboet, die
heel goede maatjes werd met mijn
moeder. Zoals in Indië gewoonte was,
sliep zelfs de prima donna op een
matje in de kleedkamer op de grond.
Ik zie het nóg voor me. Mam kwam
thuis met heel veel blikjes evaporated
en gecondenseerde melk, allemaal ge
kregen van Miss Riboet, van een stille
aanbidder omdat hij wist dat ze ziek
lag
Op datzelfde toneel, daaronder moest
de "djaga" wonen werd er gefluisterd,
die op gezette tijden offers vroeg. Op
djoemahat legi bracht onze kokkie een
klein presenteerblaadje met kleine
kommetjes van daon pisang, boeboer
merah, poetih en wat bloemen. Kokkie
daalde dan het podium af, legde het
neer en verdween dan. Er werd tege
lijkertijd een kip het gat ingegooid,
vastgebonden aan beide poten, en in
de verte hoorde ik dan (of leek het
maar zo?) plotseling niets meer. An
deren vertelden me over een slang die
er woonde en dat moest de Djaga zijn.
Op datzelfde toneel werd er 's zon
dags een film gedraaid, van de drie
Musketiers, leder die in het bezit was
van drie echte sigarenbandjes had vrij
toegang. U begrijpt dat één of ander
groot handelsbedrijf Capitol had af
gehuurd. Het liep storm en wij als
kind deelden stapels sigarenbandjes
uit.
Al gauw werd Capitol officieel ge
opend. De allereerste sprekende film
was: Zwei Herzen im dreiviertel Takt.
Het liep storm, ledereen wilde het zien
en meemaken, stemmen horen. Marie,
Mam's zuster regelde met een klein
luisterapparaatje het volume. Ze leer
de de fijne kneepjes van Ir. Harden-
berg, die belast was met Van Wingens-
apparaten. Ik was vaak zo begeesterd
en in de ban dat ik meezong: "Auch
du, wirst mich einmal betrügen
totdat ik door een ferme elleboogstoot
van Marie eraan herinnerd werd dat ik
in de bioscoop zat en mijn mond moest
houden.
10 Jaar moet ik geweest zijn. Mijn va
der schreef een uitnodiging voor de
vlijtigste en knapste 10 leerlingen. En
op een zondagmatinee kwam onze
onderwijzeres, mevr. v.d. Made, met
de leerlingen, werden welkom geheten
door mijn vader, en wij, mijn zusters
Lily en Bea. En hup allen gratis de
bioscoop in! In de pauze dronken we
een glas Ranja met een rietje.
Mijn vader had een staf van mandors
en schoonmakers. Het was niet ver
boden te roken tijdens de voorstel
lingen. Je vond er van alles, asresten,
vieze peukjes, sigarenbandjes, een of
ander zakdoekje, eens een bankbiljet;
alles lag onder de stoelen. Omdat wij
op het woonerf woonden, konden wij
er heel vroeg bij, vooral 's zaterdags
heel vroeg, voordat de schoonmakers
alles wegspoten. Dat deed Pak Siran,
of hij strooide emmers zaagsel en
veegde met de franse slag alles weer
schoon.
Ook Kerto woonde er met gezin in
enkele goedangkamers. Zijn bed be
stond uit een baleh baleh, het was een
eenvoudig optrekje, maar ik nuttigde
er vaak tetel bakar, die z'n vrouw voor
me roosterde. Kerto zelf genoot voor
al als hij zijn beker koppie toebroek
en zijn stinkende rokok krètèk had.
Angker
Op een dag om een uur of 11 was
onze baboe Sri bezig wat goed te was
sen bij de put. Hoe jong ik ook was,
ik was zo ongeveer 9 of 10 jaar, dit
heeft me nooit los gelaten, omdat ik
alles zelf meemaakte.
Ik zag bij die put plotseling Sri vallen
en op de grond liggen. Baboe Minah
die dat zag, wilde helpen, trok aan
haar, maar Sri gaf niet mee. Sri bleef
buiten kennis met gesloten ogen.
In allerijl werd ze naar een naburige
open zaal gedragen. Men fluisterde dat
ze bezeten, "ketèmpèlan", was. Men
riep steeds haar naam, men maakte
haar nat met water en na herhaaldelijk
wrijven van de ledematen begon ze
flink adem te halen. Ze haalde met
flinke teugen diep adem. Er werd een
kedoepaan met wierook gebrand. Sri
begon zich naar de wierookpot te
schuiven en begon met de rook in te
ademen. Toen hoorden wij plots een
hele hoge vrouwenstem (niet die van
Sri zelf), die om de Njonja Djoeragan
vroeg. Ijlings werd mijn moeder ge
roepen. Ik zie haar nog, dat frêle
figuurtje in een sarong en witte kanten
kabaja met een heel lange vlecht. Mijn
vader was onbereikbaar, die zat over
dag op 's Lands Alg. Pakhuizen. Siran
nam het woord. Sri gedroeg zich
vreemd. Ze kroop om het wierookvat
en terwijl ze bijna naakt lag in haar
sarong en b.h. snoof ze wel een minuut
of tien en wij omstanders, vijftig onge
veer, observeerden haar in doodsangst.
Langzaam begon ze te neuriën en
opende haar ogen.
"Waarom laten jullie me niet met rust?
Wat heb ik gedaan? Mijn huis wordt
ondersteboven gehaald en ik moet ver
huizen, maar dat wil ik niet. Ik wil met
rust gelaten worden. Ja, ik ben in Siti
gevaren omdat dit de enige kans is
om jullie dit duidelijk te maken." Hoe
of Siran ook smeekte, ze leek boos.
"Ga in vrede, maar breng Siti terug.
Zij kan er niets aan doen". De hoge
stem ging weer verder: "Wat is mijn be
loning als ik terug moet?" ijlings werd
er met mijn moeder onderhandeld en
de doekoen antwoordde "We geven je
een toempeng met 7 gerechten. Boe-
boer merah en poetih en we zullen je
kembang siram geven. Ga in vrede en
laat ons met rust."
Na heel lange tijd waarbij Sri steeds
zuchtte, geeuwde en ongegeneerd haar
benen strekte kwam ze bij. De omstan
ders stonden er doodstil omheen.
Eindelijk was de menjan opgebrand.
Toen Sri eindelijk goed bij kwam, haar
ogen opsloeg, bekeek ze zichzelf en
de toeschouwers. Verlegen bedekte ze
haar bijna naakte lichaam en knoopte
gauw haar koetang dicht. De natte
sarong zwabberde om haar benen. Ze
rilde. Eén van de omstanders gaf haar
een sarong waarin ze zich verlegen
hulde. Ze zag er uit of ze zwaar ziek
was.
Mam gaf opdracht alles te ontruimen.
Sri kreeg vakantie. Ze herinnerde zich
niets. Ze wist dat ze bij de put bezig
was, maar verder kon ze zich niets
meer herinneren. De put was dus ang
ker. Waarschijnlijk had Siti er iets op
gegooid? Wie zal het zeggen? En die
stem? Dat was de stem van de Orang
Aloes.
Nieuwjaarsdag in Krangganpark
De hele familie met nieuwe kleren aan
(lees verder volgende pagina)
24
