etyerinnerincjen 3£etjil
(xxi)
Door de KNIEËN
Ik heb lang geaarzeld, heel lang zelfs, om een herinnering ketjil over de
dagelijkse noodzaak uit m'n Indië-tijd, op papier te zetten. Ik liep maar: Zal
ik het doen? Zal ik het niet doen? Je weet maar nooit hoe zo iets uitpakt. Een
praatje pot is niet door iedereen zo makkelijk te verteren. Maar daar staat
tegenover, dat je er haast niet omheen kan, het was immers een gewoon
dagelijks gebeuren.
Het is natuurlijker veiliger en smake
lijker om over lekker eten en drinken
te schrijven. Maar ja, wat zijn de ge
volgen van lekker eten en drinken.
Niet alleen het dik worden. Ook aan
de stoelgang moet je geloven. Dus...
toch een praatje pot. Ik hoop nu maar
dat het afgaan-verhaal niet mijn af
gang wordt.
Nu wil ik het niet hebben over "het
afgaan", dat is een bezigheid die over
de hele wereld op een en dezelfde
manier gepleegd werd en wordt, maar
over "het érgens afgaan". Dat was
voor mij, grootgebracht met de hol-
landse plee en zo in Indië neergezet,
een unieke belevenis. Zo uniek, dat
de eerste keren een schichtig om-
me-heen-kijkende bezigheid werden.
Ja, wat wilt u. Van de ene op de
andere dag viel de beslotenheid van
de vier hollandse muurtjes om me
heen weg en moest ik in alle open
heid en in het bijzijn van anderen aan
de stoelgang. Zo maar "ergens" in
de vrije natuur of boven een kuil en
dan ook nog in de meest ongelukkige
houding die een mens bedenken kan,
namelijk gehurkt. Ik vond dat afgaan
in het begin een vreselijke afgang en
zat er behoorlijk mee in m'n maag.
M'n eerste scholing in de gehurkte
houding boven een kuil heb ik op
gedaan op de KWIII-school (ik had
geen betere school kunnen treffen met
alleen lagere school op zak). We wa
ren daar geplaatst om de school over
te nemen van de Engelsen die de vol
gende dag zouden vertrekken. Ik
moest heel nodig dus ik schiet een
Engelse soldier aan en vraag hem:
"Zeur, werre ken aij vind de dubbel-
joesie". "Derre", zegt hij en wijst
naar een bilikgeval onder de bomen
welke op het stuk terrein stonden dat
tussen de kali en de achterste lokalen
lag. "Derre", herhaalde ik ongelovig
maar haastte me toch, door hoge
nood gedreven, naar het bilikgeval.
Daar aangekomen stapte ik voorzich
tig naar binnen en zag een diepe kuil
van wel twee meter lengte en een
balk die er in de lengte overheen lag.
Aan de inhoud onder in de kuil en aan
een op de balk gehurkte Ghurka zag
ik dat ik goed zat. Maar er echt iets
goeds in zien deed ik niet, om over
goed zitten helemaal maar te zwijgen.
Goed zitten is toch heel wat anders
kwam ik tot de conclusie toen ik ein
delijk na lang talmen gehurkt naast
de Ghurka op stok zat en krampach
tig m'n evenwicht in stand trachtte te
16
houden. Wat verlangde ik op dat mo
ment naar een stevige hollandse bril.
Ik moet toch wel een vlotte leerling
geweest zijn want na drie weken had
ik het hurken, zonder gekraak en pijn
in de knieën, volledig onder de knie.
Mijn offers pleegde ik verder op
West-Java in alle evenwichtigheid en
standvastigheid met beide voeten ste
vig op de grond. Een bril deed me
niets meer. Door "het ergens afgaan"
had ieder van ons zo zijn eigen liefste
plekjes ontdekt.
Ik gaf, eenmaal op de buitenposten
aangekomen, de voorkeur in de natuur
aan de kali's en sawah's. Je kon dan
beschikken over voldoende water.
Dat gehannes met een fles water
achter je rug was er dan gelukkig niet
bij. De kuil werd in uiterste noodzaak,
als er werkelijk geen andere uitwijk
mogelijkheid was, door ons gebruikt.
Moest er een kuil gegraven worden
dan zorgde ik er wel voor ver uit de
buurt te blijven. Ik drukte me altijd
voor zo'n klus. Niet uit luiheid, maar
ik was als de dood voor de waarheid
die er in het spreekwoord: wie een
kuil graaft voor een ander, valt er
zelf in, zit.
Op onze post even buiten Tasikmala-
ja hadden we de beschikking over een
puur hollandse WC. Dat kwam zo:
Gerrit, een timmerman van huis uit en
zoals later zou blijken had hij veel en
veel meer van huis uit meegekregen,
kwam op een goeie dag met een clo
setpot aanzetten. Georganiseerd zo
gezegd. Op onze vraag: "Gerrit, ga
je voor jezelf beginnen", antwoordde
hij alleen maar met: "Wacht maar af".
De volgende dag kwam hij uit Tasik
terug met een vracht stenen, planken
en cement. "Wat krijgen we nou",
vroeg onze nieuwsgierigheid. "Wacht
maar af zei Gerrit. Meer niet. En
ging aan de slag.
Zo zagen wij dat Gerrit al timmerend,
metselend en nog wat vreemde werk-
handelingen verrichtend een juweeltje
van een WC van de grond werkte. Wel
een half-automatische want we moes
ten het wegspoelwater zelf uit de
kali halen.
Om onze grote erkentelijkheid te to
nen voor zo'n geweldige onbaatzuch
tige vriendendienst hadden wij afge
sproken om op te houden wat er maar
enigszins in te houden was om op de
openingsdag massaal ter WC te gaan.
Meer hadden we niet te bieden.
Helaas kwam van ons plannetje niet
veel terecht. Overigens Gerrit z'n eigen
AAN DE ROL
Snuffelen in de Bijenkorf. Binnen
een mum van tijd ben je als arge
loze, maar van huis-uit koopzieke
bezoeker, met mokerslagen geveld
door de Sint- en Kerstpresentatie.
Pientere reclamemensen en markt-
makers hebben met leeuwenenergie
gewerkt aan de totale ondermijning
van het advies van onze Regering
om matig te zijn.
Er is ons toch beloofd, dat onze
koopkracht niet zou worden aan
getast? Overal rinkelen de kassa-
kerstklokjes. Temidden van het
eeuwigdurende luxe-festival van dit
warenhuis wordt mijn aandacht ge
trokken door een piramide van élé
gante, vierkante doosjes. Om zó
onder de kerstboom te leggen! Wat
zou er in zitten? Ik zie het al, iets
ronds, iets uitrolbaarseen rol
closetpapier! Maar iets bijzonders
hoor, want op regelmatige afstand
verschijnt een fraaie letter in don
kerbruin. Hoe bestaat het, toilet
papier met uw eigen initialen, is dat
niet het summum van intiem geluk?
f 7,95 per rol, voor hetzelfde geld
koopt u een chocoladeletter, maar
die duurt langer dan zo'n afveeg-
velletje. Sprakeloos en in gedachten
glij ik per roltrap naar lagere re
gionen. En lopend langs een uitstal
ling parfumflessen schiet me een
brilliant idéé in: Waarom geven we
elkaar niet een mooie botol tjèbok,
voorzien van sierlijk beschilderde
initialen? Duurzamer, goedkoper en
Indisch I q
schuld, want buiten dat hij van alle
markten thuis was zat er ook een
Pietje precies in hem en moest er
zonodig op de openingsdag nog ge
schaafd, gekwast en gebeiteld worden.
Heiligedagen wegwerken, noemde
Gerrit dat. Voordat die dagen wegge
werkt waren hadden wij onze buik vol
van een volle buik en zochten uit
noodzaak onze oude vertrouwde plek
jes weer op. Om Gerrit niet in z'n
hemd te laten staan zijn we natuurlijk
wel, na het vrijgeven van de WC er
voor de show even op gaan zitten.
Maar het gekke was, dat. ondanks het
gerief van dat hollandse stukje kunst
werk, na een paar weken toch de trek
naar de vrije natuur de overhand
weer kreeg. Ik zelf had die drang heel
sterk. Als ik van de WC gebruik maak
te voelde ik me niet senang. Een ge
voel van bekakt te worden bekroop
me. Een dik jaar langs de weg timme
ren had toch meer mens van me ge
maakt. Wat het ook geweest mag zijn,
de WC voldeed niet in een behoefte.
En gelukkig, want tijdens m'n laatste
rit door de Preanger, op weg naar de
inscheping in Priok, zag ik, waar ik
ook keek, niets anders dan vrucht
bare sawah's liggen. Een gevoel van
trots te mogen zijn kwam over me. En
terecht, want ik had aan deze vrucht
baarheid een beste hoop bijgedragen.
J. BLOKKER
