Nieuwe contacten.
Jaap heeft, nadat hij in 1933 was terug
gekeerd naar Indië, nauwelijks meer
contact gehad met de andere zeven
jongens, met wie hij in 1928 in Londen
de grammofoonplaten maakte. In 1978
was hij er van overtuigd dat hij de
enige nog levende was van "The Big
Eight".
Dat zat Hannie Maks (73), ukelele-
speler bij de plaatopnamen in 1928,
niet lekker. Toen hij mijn eerste artikel
in december 1978 las, was hij ernstig
ziek en dat verhinderde hem om snel
te reageren. En het duurde tot half
november 1979 voordat hij, begeleid
door zijn zoon Frans, bij mij thuis zijn
visie kon komen geven.
"Ik geloof dat Jaap zich in de datum
van de opnamen heeft vergist", for
muleert Hannie zorgvuldig. "Het is-mo
gelijk dat de band tweemaal naar Lon
den is gereisd, maar in ieder geval
was ik er in december niet bij. Dat
kan gewoonweg niet omdat ik half
december 1928 naar Indië vertrokken
ben. Ik weet namelijk zeker dat ik op
15 januari 1929 in Batavia arriveerde".
Ik onderbrak hem: "Van Frans hoorde
ik dat U nog enkele oude foto's
hebt..." Glimlachend maar zwijgend
haalde hij uit de linkerzak van zijn
colbertjasje een envelop met zo'n vijf
tien foto's, die hij voorzichtig op de
lage tafel voor hem uitspreidde. "Kijk",
reikte hij mij een van de foto's toe,
"dat waren wij in Londen, in de studio".
Wat er op dat ogenblik door me heen
ging laat zich niet beschrijven. Daar
zag ik voor het eerst mensen, mensen
met gezichten, persoonlijkheden. Tien.
tallen malen had ik de namen voor
mezelf uitgesproken, opgeschreven,
gelezen en hèrlezen. En plotseling zag
ik die mensenhet was of ik per
soonlijk kennis met hen maakte.
"Daar staat John Benjamins, dat is
Frans Mogot, dat is George Baker, dat
Het krontjongorkest in de studio van Edison Bell Records Ltd. London. V.l.n.r.: Een be
stuurslid van "Eurasia", John Benjamins, Augie von Söhsten, Frans Mogot, Jaap Rosen-
quist, een studiotechnicus, George Baker, Nol Berkhuysen, Hannie Maks, Freek de Koek
en een unieke oude koolmicrofoon op houten standaard.
Adrianus Marinus (Hannie) Maks: "Ik ben
een echte Sinjo Betawie
ben ik- het klonk of ik aan de
band werd voorgesteld!
Andere orkestbezetting.
Er was één verrassing. "Dat is Augie
von Söhsten", wees Hannie Maks aan.
"Hee, was die dan in Londen? Jaap ver
telde me dat hij geen vaste krontjong
klant was."
"Daar heeft Jaap volkomen gelijk in,
maar hij was er in Londen toch wél
bij!" Deze mededeling met de foto als
bewijs sloot onverwacht aan bij het
geen Charles Monod me twee jaar ge
leden schreef: "Ik weet bijna zeker dat
Von Söhsten mee geweest is naar
Londen voor de opnamen."
Geen Wim Jordan in Londen dus? Nee,
dat hoeft ook weer niet. Al in eeri
vroeg stadium van m'n onderzoek, zo'n
twee jaar geleden, werd door iemand
gesuggereerd dat de band wel eens
twee keer naar Londen zou kunnen zijn
geweest. Hannie Maks gaf op een heel
merkwaardige manier daarvan het be
wijs. Toen ik hem de bijna volledige
discografie van krontjongorkest Eura
sia liet lezen, keek hij plotseling ver
baasd. "Er zijn enkele titels bij die ik
helemaal niet ken en die ik ook nooit
heb gespeeld". Hij wees ze exact aan.
Jaap heeft me ooit verteld dat hij in
Londen jarig was. In mijn vorige ver
haal was het niet van belang om hier
nader op in te gaan, maar nu werd dit
gegeven belangrijk. Jaap's geboorte
datum was 13 december, maar Hannie
had achterop de studiofoto geschreven
"Ih the studio's of The Edison Bell
Records Ltd. London, 29 oct. - 3 nov.
1928". Het orkest reisde dus vrijwel
zeker tweemaal naar Londen, éénmaal
in eind oktober en éénmaal in decem
ber 1928. De eerste keer met Hannie
Maks als ukelele-speler en de tweede
maal met Wim Jordan die ook ukelele
speelde.
Even een intermezzo. Van de orkest
bezetting uit najaar 1928 bleek, behal
ve Hannie Maks, nóg iemand in leven
te zijn: Nol Berkhuysen. Dat ontdekte
ik bij toeval enkele weken geleden. Hij
bleek er echter geen behoefte aan te
hebben om het verleden op te rakelen.
In een kort telefoongesprek zei hij mij:
het klinkt misschien wat onvrien
delijk maar ik kan U echt niet helpen".
Ik heb zijn opvatting geëerbiedigd en
niet verder nagevraagd.
Discografie Krontjongorkest
"Eurasia".
Om eerlijk te zijn: een complete disco
grafie is het nog niet, ondanks de
aanvullende gegevens die ik van ver
schillende kanten mocht krijgen. Zon
der de anderen te kort te willen doen
wil ik hier met name vermelden Gerard
Hoffmann uit Spijkenisse die, in zijn
eigen woorden "probeer(t) te redden
wat er te redden is van een verdwij
nend cultuurpatroon." Hij heeft zijn
zolderkamer als "Oud Indisch Disco-
Museum" ingericht. In lange handge
schreven brieven maakte hij me deel
genoot van alles wat hij over kront
jongorkesten en -platen had verzameld.
Hannie Maks vertelde met stelligheid:
"We kregen alle platen die er werden
opgenomen. Het waren er vijftien, maar
ik heb niet aan alle opnamen meege
werkt."
Ook was het wel eens goed opletten
geblazen. Freek de Koek noemde als
veel verkochte plaat "Djangan mandi
kali persapen" wat hetzelfde nummer
is als "Ajoen, ajoen". En "Ramboet
itam, matanja galak" is hetzelfde als
"Wat brandt daar op de bergen?"
(lees verder volgende pagina)
11
