c.'Bandung 1980
13
kaliklei gemaakte bakstenen op. Toch
iees je regelmatig in de kranten, dat
deze secundaire spoortjes één voor
één weer in gebruik worden genomen.
We dachten de weg af te snijden door
een secundaire weg naar Kadipaten
te nemen. Met een jeep was het ze
ker vrij gemakkelijk te doen, doch met
een lage auto verre van plezierig; klap
na klap kreeg het onderstel te verdu
ren. Links en rechts van ons onafge
broken suikerrietvelden. We waren
dan ook blij, dat na Kadipaten de weg
naar Sumedang vlot verliep. U raadt
het al. Ook wij hebben Tahu Sume
dang geprobeerd met lontong kerrie
erbij. Met de ene hand de tahu en
lontong naar binnen te werken en met
de andere hand continu vliegen te
verdrijven, was een kunst apart. Ook
dat had charme. Even na het middag
uur reden we een zondags Bandung
binnen. Over de Jl. Dago reden we
naar het Dago-theehuis, waar tegen
woordig een speeltuintje is bijge
bouwd. Het was gelukkig helder en
we konden genieten van een tiental
len kilometers ver reikend uitzicht.
Kasian, we ontmoetten een jong Ne
derlands echtpaar, dat voor het eerst
Indonesië bezocht, pech. Hij was op
een van de eerste dagen in een put-
gat gelopen in Jakarta. Inderdaad is
de handel in oud ijzer weer opge
leefd. Overal blijken dan ook, even
als begin 1970 weer putdeksels mee
naar huis te worden genomen en ille
gaal verkocht. Na twee weken te heb
ben gerust en onder doktersbehande
ling te zijn geweest (wat is een reisver
zekering toch belangrijk!) waren ze op
de bonnefooi toch nog wat schade aan
het inhalen. Ze overnachtten in Jl. Da-
mar, bij een hen n.b. door het reis
bureau aangeraden adres, en bleken
aldaar slachtoffer te worden van wei
nig "gastvrij" onthaal. Kijk, zaken en
zaken doen is twee, doch om met een
stalen gezicht het vel over iemands
oren te trekken, gaat te ver.
Te Uwer informatie, de in Moesson
vermelde adressen staan alle als
zeer goed bekend. Jammer, zij hadden
weieens van "dat tijdschrift" gehoord,
doch enz., enz. Nogmaals, vooral voor
hen, die voor de eerste maal deze
kant op komen, plan Uw reis. Een
afstand van 400 - 500 km. per dag
over de weg is al bijzonder afmattend,
dat is echt niet overdreven. Er kan
n.l. van alles gebeuren onderweg.
De nacht zouden we oorspronkelijk
doorbrengen in Grand Hotel Lembang,
doch dit Hotel bleek in verband met
een groots opgezet huwelijksfeest
met vele tamoes van buiten de stad,
die er bleven overnachten, tjokvol te
zitten. Als alternatief kozen we toen
het nog nieuwe bungalowpark (motel)
Tangkuban Prahu te Tjikoleh. De oude
kampementen worden nu gebruikt
door de "BRIgade MOBil", een keur
corps. Ook de schietterreinen zijn er
nog. Het bungalowcomplex ligt vlak
bij het militair kampement. De nacht
is er "poèk djeung keueung pisan!"
De volgende morgen vroeg vertrok
ken we naar de niet veraf gelegen
krater van de Tangkuban Prahu. We
waren op de souvenirverkopers na,
"postkaart Mevrouw, heus leuk en erg
goedkoop", of "ketting maar, nee, van
mij moet U kopen", de eerste bezoe
kers. Hun Nederlands wordt werkelijk
steeds beter, over vijf jaar eredocto
raten?Ter afsluiting reden we
langs schitterende theetuinen nog
even door naar Ciater om een warm
waterbad te nemen. Het leek als je
de kieedhokjes en badkamers be
keek, net of er terroristen hadden
huisgehouden. Een van de aanwezige
schilders vertelde me, tuan, het is on
begonnen werk. Zo hebben we de
zaak geschilderd, of de nog natte verf
wordt weer besmeurd en beschreven
met viltstiften. Een bezoek op zater
dag of zondag zou ik dan ook, van
wege de drukte, ten sterkste afraden.
De zwembasins zijn echter keurig
netjes en ook het restaurant. Rond
een uur of elf zakten we verder af
naar Bandung en wandelden nog even
over de Jl. Braga. We waren op de
terugreis, dus hadden eigenlijk weinig
lust om nog verder rond te kijken. Na
ongeveer drie en een half uur rijden,
via de Puncak, sloegen we rechtsaf
de Jogorawi tolweg af en waren weer
in Betawi. Ietwat versuft kwamen we
thuis. Bij een kop "tubruk" lieten we
de belevenissen nog eens de revue
passeren en konden alleen maar con
cluderen, dat het een bijzonder in
teressante reis was geweest.
Voor Oom en Tante was deze reis een
onderdeel van een weerzien, na bijna
twintig jaar. Voor mij was het een les.
Na zo'n acht jaar Java denk je, dat je
het allemaal wel gezien hebt, doch
van dat idee ben ik helemaal af. Ergo,
ik ben tot de conclusie gekomen, dat
ik eigenlijk nog maar een "kelorblad"
van het "echte Indonesië" heb gezien.
Si BANGAU - JAKARTA
Er is in Bandung in het laatste jaar
weer veel veranderd. Dat betreft in
de eerste plaats het verkeer. Er is de
laatste jaren, zoals overal, een con
stante toename geweest van het aan
tal motorvoertuigen, en de, meestal
smalle, staten van deze Bergstad ble
ken steeds minder in staat te zijn dit
allemaal te verwerken.
In een poging om hier verbetering in
te brengen, heeft men allerlei veran
deringen in het verkeer aangebracht,
voornamelijk door het instellen van
éénrichting-verkeer. Behalve dat een
aantal straten nu slechts in één rich
ting bereden mogen worden, zijn de
bestaande regelingen vrijwel alle ge
wijzigd.
Zo mag bv. de Bragaweg nu alleen
van zuid naar noord worden bereden,
dus het tegenovergestelde van vroe
ger. Pasar Baru daarentegen, mag men
nu alleen maar rijden van noord naar
zuid, dus van Suniaradja naar de voor
malige Grote Postweg.
Verder is het eenrichting-verkeer op
Gardujati opgeheven; en mag Kebon-
jati slechts van west naar oost worden
bereden, en Suniaradja alleen maar
van oost naar west
Tenslotte is Banceuj van het postkan
toor tot aan de gevangenis in beide
richtingen berijdbaar; na de "boei"
moet het, uit het zuiden komende, ver
keer links of rechts afslaan, terwijl het
verkeer uit het noorden heel Banceuj
af mag rijden, tot het postkantoor.
U ziet, allerlei veranderingen, die het
rijden in deze stad er niet eenvoudiger
op gemaakt hebben. En er is ook nog
al verzet tegen dit alles (geweest).
Zo schijnen de winkeliers van de Bra
gaweg geklaagd te hebben dat het aan
tal klanten met de nieuwe regeling,
aanzienlijk is verminderd. Dit is ook
wel te begrijpen, want het is algemeen
bekend dat de prijzen op Braga hoger
liggen dan bv. op Pasar Baru. Maar de
bewoners van het "welvarende" deel
van Bandung hadden het voordeel dat
zij van het noorden Braga ineens in
konden rijden, en dat gemak maakte
dat men de hogere prijzen op de koop
toe nam.
Nu, evenwel, moeten dezelfde bewo
ners eerst via Pasar Baru naar het
zuiden rijden, en daardoor koopt een
groot deel van hen maar liever daar:
gemakkelijker, en bovendien vaak
goedkoper.
Of dit alles geholpen heeft?
Ach, niemand weet hoe het zou zijn
geweest zonder deze maatregelen;
maar ook nu zijn er nog vele opstop
pingen. Vroeger werden deze "ma-
cets" veroorzaakt door de becas, maar
die zijn uit het grootste deel van de
binnenstad verbannen. Maar de beca-
opstoppingen veroorzaakten geen la
waai, en geen pollutie, en ze gebruik
ten geen benzine
Met het toenemende motorverkeer is
Bandung, dat tot voor enkele jaren nog
een "oase" van kalmte en rust was,
vergeleken met bv. Jakarta, nu ook een
drukke, overvulde en lawaaïge stad
geworden.
Alleen in enkele zijstraatjes van de Da-
goweg (nu Jl. Juanda) kan men soms
ineens nog iets van de rust vinden van
vroeger jaren. Onder de hoge scha
duwen van de bomen die daar nog zijn
gespaard, beweegt het verkeer zich
nog op dezelfde rustige, en stille, ma
nier als "toen froeher".
Maar op het terras van "Braga Permai"
(het vroegere Bogerijen) kan men el
kaar meestal niet verstaan vanwege
het lawaai van het verkeer; en kan
men de koffie en de, nog altijd heer
wees verder volgende pagina onderaan)
