Bezettingskroniek 1942-1945 (4)
Een overzicht van wat er buiten de kampen op Java en elders voorviel, verzameld
uit kranten, brieven, dagboeken etc.
23 November 1942
Kolonel Nakayama heeft de Kempetai
in Batavia opdracht gegeven meer pro-
Chunking Chinezen te arresteren, het
verspreiden van geruchten krachtig
tegen te gaan en de relaties van Ja
panners met Eiiropese vrouwen in de
gaten te houden.
Onder de Chinezen gaat het gerucht
dat Chinese academici gearresteerd
zullen worden.
Generaal Imamura heeft op het paleis
in Batavia een commissie met vage
doelstellingen geïnstalleerd. De com
missieleden werden uitgenodigd voor
een diner op het paleis waar Soekarno
en Dewantara de ereplaats hadden.
Van een nieuwe grondwet, die door
M. Soekarno, M. Hatta, K. H. Dewan
tara e.a. zou worden opgesteld, en van
een "eenheidspartij", waarvan graaf
Hideo Kodama een voorstander is,
komt waarschijnlijk niets meer omdat
Tokio er tegen is. Miyoshi treedt hier
bij op als tolk en adviseur.
Bij de Japanse kustbewaking in Ban
tam heerst opwinding in verband met
aan de kust gesignaleerde onder
zeeërs. Vanaf 27 november is het te
lefoneren in het Nederlands verboden.
De op Java geboren Japanner Koyama,
die aan de Geneeskundige Hogeschool
in Batavia heeft gestudeerd, vindt dat
het Japanse civiele bestuur een mis
lukking is geworden, omdat de "goden
zonen" zich zo superieur voelen dat ze
er niet aan denken macht aan de In
donesiërs over te dragen.
29 November 1942
In Bandoeng gaat het overbrengen van
de ongeveer 26000 Europese vrouwen
naar kampen nu ook beginnen. Euro
peanen mogen de stad niet meer uit.
4 December 1942
In Batavia worden van 4 tot 10 decem
ber verduisteringsoefeningen gehou
den. Op Pasar Baroe lopen passagie
rende Duitse matrozen die Engels
spreken om verstaan te kunnen wor
den.
Een katjong die dit hoort en de vreem
de uniformen ziet roept: "Apa goa bi-
lang, Amerika datang". Hij gaat er met
zijn kornuiten achteraan en ze roepen
Engelse woorden die ze van de Aus
traliërs geleerd hebben,
goa ik.
7 December 1942
Soekarno heeft een jeugdorganisatie,
de "Bantengs" opgericht. Zij marcheren
met houten stokken en groeten elkaar
met uitgestoken arm en "hidoep Soe
karno". Tijdens de in Batavia georga
niseerde volksfeesten spreekt Soekar
no op het Koningsplein, nu Gambir ge
noemd, over de nieuwe politieke or
ganisatie die op 1 januari zal gaan
werken. Tijdens de grote optocht op
8 december moesten 2000 Ambonnezen
en Menadonezen meelopen. Ook de
Chinezen en Arabieren werden opge
commandeerd.
9 December 1942
De "India Independence League", met
de afdelingen Batavia en Soerabaja,
moet van de Japanners van nu af aan
"India League" heten. De Bombayers
en Madrassers van deze League moe
ten 200.000,storten in de Japanse
oorlogskas voor de bevrijding van hun
vaderland. Verder dan de helft komen
ze niet, waarop Kolonel Yamayagi ze
bijeen roept en toespreekt. Hij besluit
met: "Koewee semoea boesoek".
Een nieuwe Indonesische organisatie
"Pergerakan rakjat masah perangan"
moet de Japanners gaan helpen bij hun
oorlogsinspanning. In Indo-China is
iets dergelijks aan de gang, waar
150.000 man op de been worden ge
bracht. De Japanse krant voor de be
zetters "Unabara" wordt opgeheven en
opgevolgd door de "Java Shimbun".
21 December 1942
In de "Asia Shimbun" staat een foto,
genomen na de slag bij Kalidjati, waar
op de resten van uitgebrande leger
voertuigen zijn te zien.
De Europese vrouwen en kinderen in
Buitenzorg, de Poentjak, Soekaboemi,
Cheribon, Krawang enz. moeten met
een koffertje op het residentiekantoor
komen waar ze de sleutels van hun
huizen moeten afgeven. De vrouwen
uit Soekaboemi moesten bijna twee
dagen in leegstaande huizen zonder
meubilair, licht of water wachten. Voor
eten was niet gezorgd. Het vervoer
naar Bandoeng vond plaats met treinen
en vrachtauto's en duurde twee dagen.
In de treinen werden twee kinderen
geboren. Onderweg stierven enkele
vrouwen waarvan één de vorige dag
bevallen was.
In verband met het komende Kerst
feest wordt aan de krijgsgevangenen
geld uitbetaald waarvoor ze bier mogen
Het voorouderonderzoek op het Lands-
archief te Batavia. Rechts vooraan op de
foto Mevrouw Prins.
kopen. Generaal llgen houdt op 21
december voor "Australia Broadcast"
(de voor Australië bestemde Japanse
propagandazender) een toespraak
waarin hij vertelt dat de Hollanders de
moed niet verliezen en eindigt met:
"Lang leve de Koningin!" De volgende
dag zijn de Engelse en Australische
hoofdofficieren aan de beurt die mogen
zeggen dat ze zeker van de overwin
ning zijn. Voor de burgergeïnterneer
den wordt met de feestdagen veel min
der gedaan. Op Soerabaja zijn de eer
ste bommen gevallen.
29 December 1942
Er gaan geruchten dat gouverneur-
generaal Van Starkenborgh Stachou-
wer en luitenant-generaal ter Poorten
over zee zijn weggevoerd. Bij de Nirom
zouden grammofoonplaten van hun
stemmen gemaakt zijn. Dit hebben de
Japanners inderdaad geprobeerd maar
de G.G. weigerde een door hen op
gestelde tekst voor te lezen.
Vice-admiraal Helfrich geeft in Wash
ington een interview over de komende
strijd in Nederlands-lndië waaruit wei
nig optimisme klinkt.
Ir. Kramer van het Landbouwsyndicaat
is gearresteerd naar aanleiding van het
zogenaamde Buitenzorg-complot waar
van het I.E.V.-volksraadlid White de
leider zou zijn geweest.
12 Januari 1943
De Hollandse vrouwen mogen in de
kampen geen bedienden meer hebben
tenzij ze nog werken of 3 kinderen
beneden 12 jaar hebben.
Japanners en Indonesiërs beginnen
steeds meer te praten over de ver
wachte komst van de Amerikanen op
Java.
19 Januari 1943
Uit Tokyo komt het bericht dat op 15
(lees verder pag. 22)
20
