Besetttngskroniek 1942-1945 (5)
Een overzicht van wat er buiten de kampen op Java en elders voorviel, verzameld
uit kranten, brieven, dagboeken etc.
5 februari 1943
In Batavia en Bandoeng zijn huiszoe
kingen gehouden. Er wordt ook naar
wapens gezocht, zakmessen worden
meegenomen maar keukenmessen blij
ven liggen. Verder worden brieven en
andere persoonlijke papieren meege
nomen. De Java Shimbun schrijft dat
de "Bantengs" van Soekarno in Bata
via een soort jamboree gaan houden
in de buurt van Gang Tengah. Er gaan
geruchten dat A. Sjarifoeddin, één van
de vertrouwelingen van Soekarno, ge
arresteerd is.
Uit de pastorie van mgr. Willekens is
een pastoor weggehaald, die in ver
band met de "kwestie Kramer" naar
Buitenzorg is gebracht.
De Japanners betalen de Indonesiërs
in de Adat-commissie een hoog zit-
tingsgeld van f 200,per maand voor
drie zittingen, maar de invloed die zij
uitoefenen is gering.
9 februari 1943
De Java Shimbun heeft een foto ge
plaatst van één van de vendulokalen
in Batavia waar de in beslag genomen
bezittingen van Europeanen worden
verkocht.
12 februari 1943
De officiële vertaalde uitgave met ver
ordeningen, de "Chi Kampo", laat zien
hoe de onteigening van vijandelijke
buitenlanders in zijn werk gaat. Auto's
moeten b.v. geregistreerd worden, mo
gen niet worden verborgen en niet aan
Inheemsen worden overgedragen. Op
overtreding staat confiscatie zonder
schadevergoeding, maar wie zich aan
de regels houdt verliest zijn vergoe
ding weer door de belastingmaatrege
len. Op dezelfde wijze krijgen Euro
peanen niets terug van hun deposito's
bij de banken.
De resident van Pekalongan vaardigt
een proclamatie uit om het opsporen
van waardevolle ertsen te bevorderen.
Wie iets vindt wordt beloond.
De grote huizen op de Oranjeboule
vard in Batavia zijn alle bewoond door
Japanners die 's avonds eenzaam in
hun nethemd op de voorgalerij zitten
te eten, soms met een "baboe" bij zich
aan tafel.
Voorlopig mogen de vrouwen in Bata
via met opgaaf van dringende redenen
woensdag en zaterdags de kampen nog
uit.
In Bandoeng hebben de geïnterneerden
het nog steeds beter dan in Batavia.
Ze zitten niet in gevangenissen maar
in scholen en hebben een langanan-
boekje waarmee ze inkopen kunnen
doen. De vrouwenkampen zijn nog
open en er zijn bedienden. Alleen het
Kareëskamp is minder goed.
Van de nieuwe organisatie die door
Soekarno voor 1 januari was aange
kondigd is nog niets gekomen.
18
In de Japanse kranten verschijnen de
eerste aankondigingen van de komen
de feesten ter herdenking van Kalidja
ti. Acht dagen lang moeten Japanse
vlaggen gehesen worden en erepoor
ten opgericht.
In de afgelopen maanden hebben Ja
panse vliegtuigen dagelijks schijnge
vechten gehouden boven Bandoeng.
Duikend en weer optrekkend cirkelden
zij urenlang ronkend om elkaar heen.
Het einde kwam plotseling. Na een
botsing hoog in de lucht stortten beide
vliegtuigen neer. Een losgerukte vleu
gel dwarrelde als een boomblad naar
beneden. Daarna is het afgelopen met
de pilotentraining en de rust keert
weer.
17 februari 1943
Domei brengt het bericht dat bij een
bombardement op Ambon 50 Ameri
kaanse en Australische krijgsgevange
nen zijn gedood. Over andere slacht
offers wordt niet gesproken.
21 februari 1943
In Batavia verdwijnen geleidelijk alle
Europese winkeliers naar Adek. De
eersten waren Van Balen en de Koning,
nu zijn het Cohen van de Java Stores
met zijn personeel. Van het Observa
torium zijn o.a. Boerema en Berlage
opgepakt. Met Hollanders getrouwde
Duitse vrouwen worden geregistreerd.
In een kleine straat in Batavia waar
alle huizen nog door Indo-Europeanen
zijn bewoond blijkt maar één man nog
bij de P.T.T. te werken, in alle andere
huizen wonen vrouwen en kinderen
zonder inkomen.
De Java Shimbun maakt aanmerkingen
op het gedrag van de Japanse soldaten
en schrijft: "Sommigen begrijpen hun
waardigheid als leiders van 70 miljoen
Indonesiërs niet en verschijnen dron
ken of in pyama op straat". Ook mo
gen Indonesische politieagenten niet in
het uitoefenen van hun plicht gehin
derd worden.
24 februari 1943
In de Java Shimbun wordt de nieuwe
volksorganisatie (Pergerakan Rakjat
Baroe) aangekondigd. Hoofdpunten van
het artikel: - Aan het volksverlangen
om in "zelfwerkzaamheid" met de Ja
panners samen te werken moet richting
worden gegeven - Zij mogen, als jon
gere broers, meehelpen en medever
antwoordelijkheid dragen, wat een gro
te eer is. Zij moeten zweren geen an
dere doeleinden na te streven - Aan de
volksbeweging moeten ook de Indo-
Europeanen, Chinezen en Arabieren
meedoen.
25 februari 1943
De Zwitserse handelsagent W. Weid-
mann, vertegenwoordiger van het In
ternationale Rode Kruis in Batavia,
maar als zodanig niet door de Japan
ners erkend, vertelt een verzoek om
introductie bij het hoofd van de krijgs
gevangenenkampen Saito te hebben
ingediend, dat niet werd ingewilligd.
Hij krijgt geen enkele inlichting over
krijgsgevangenen en wordt uitsluitend
als neutrale vreemdeling behandeld.
1 maart 1943
Ter gelegenheid van de herdenkingen
van de landingen op Java verschijnt in
de Japanse kranten een waarschuwing
van de Kempetai om niet aan de over
winning te twijfelen, vooral niet tegen
over Indonesiërs. In deze kranten staat
ook dat door onwetende Indonesiërs
oranjeversieringen zijn aangebracht die
Kotani, de vroegere Japanse consul te
Batavia, weer heeft laten verwijderen.
2 maart 1943
Van volksenthousiasme met het feest
is weinig te merken. Het regent hard
en van de in de Java Shimbun aange
kondigde erepoorten is nog niets te
zien. Bovendien wordt de economische
toestand elke dag slechter. Allerlei
hoogst noodzakelijke dingen zijn niet
meer of tegen hamsterprijzen te krij
gen, o.a. electrische lampen, sarongs,
schoenen, zeep, sigaretten, boter,
scheermesjes, ondergoed, meel enz.
In de kleine plaatsen is de toestand
nog erger. Nog steeds verschijnen op
de eerste dag van de maand overal in
Indië honderden wanhopige pensioen
trekkers bij 's Landskas. Er zijn grote
overstromingen op Java en het lijkt of
de Japanners van irrigatieproblemen
niet veel verstand hebben.
3 maart 1943
Radio Tokyo verspreidt in een Engelse
uitzending het bericht dat mevrouw
Tjarda van Starkenborgh Stachouwer
ter gelegenheid van de herdenking van
de landingen van de Japanse strijd
krachten op Java tegenover een Maini-
chi-correspondent verklaard heeft dat
de schuld van de oorlog tegen Japan
bij de Amerikanen ligt en dat ze dank
baar is voor de goede behandeling van
haar landgenoten op Java en van haar
man die nu krijgsgevangene in Taiwan
is. (Het spreekt vanzelf dat dit zoge
naamde inteview zonder medewerking
of zelf medeweten van mevrouw van
Starkenborgh tot stand is gekomen).
5 maart 1943
In de Java Shimbun staan weer enige
in Taiwan afgenomen (en vervalste)
interviews met gouverneur-generaal
van Starkenborgh, generaal de Freme-
ry, kolonel van Óyen en gouverneur
Spits.
6 maart 1943
De Java Shimbun publiceert een uit
treksel van een verklaring die door
gouverneur-generaal van Starkenborgh
en luitenant-generaal ter Poorten is ge
schreven.
(lees verder volgende pagina)
