KNIKKERS EN KNIKKEREN
Electriscti rijst koken
niet! Maar op een zoele morgen reed
een keizerlijke koets in de richting van
Vogyakarta, gevolgd door een grote
schare van dragonders in groot tenue,
vele hovelingen, allen gezeten op vu
rige paarden en ook de grote troep
lijfwacht van de keizer. In die koets
bevonden zich de keizer en comman
deur Hartingh.
Mangkubumi, vanaf dat tijdstip de
eerste Sultan van Yogyakarta, ontving
beiden op de bangsal kencono (de
gouden zaal).
En wat gebeurde toen? De keizer rilde
over zijn gehele lichaam van ontroe
ring en omhelsde zijn halfbroer. Deze
werd doodsbleek en het klamme zweet
doorweekte zijn koninklijk gewaad.
Hartingh stond als vastgespijkerd en
zijn ogen werden vochtig van tranen;
zozeer had het zien van dit tafereel
zijn hart getroffen. Maar misschien
dacht hij ook aan de duizenden pra-
jurits en Kompeni's soldaten, die al
leen door de zotternijen van de keizer
het leven verloren hadden.
Nadien werden de trouwe volgelingen,
- althans zij die deze oorlog overleefd
hadden - tot vaste lijfwacht aangesteld
bij besluit van de Nederlandsch-ln-
dische Regering. Zij werden in secties
verdeeld volgens hun afkomst. Zo
hebben wij bijvoorbeeld de sectie Bu-
gis, bestaande uit Buginezen. De sec
tie Daèng uit Makassaarse edelen (de
Daèngs en de Karaèngs). De sectie
Wirobrojo, toentertijd onder leiding
van Engelse officieren. De sectie Man-
trijero, toenmaals onderricht door uit
muntende Westerse strategen.
De kinderen van de oproerige prinsen
en opstandige vazalvorsten werden in
het paleis van de Sultan opgenomen
en opgeleid tot prajurits in de groep
Jogokariyo. Zij werden beste soldaten,
geduchte vechtersbazen, maar ook
lastige amokmakers.
De sectie Patangpuluh (patangpuluh
betekent veertig) bestond toen uit
veertig soldaten; allen gevallen op het
veld van eer. Toen werd deze sectie
vervangen door veertig jongere man
schappen.
De babad Giyanti vormt tot nu toe het
interessantste gedeelte van de hele
geschiedenis van Indonesia, omdat
daarin de Java-oorlog zeer uitvoerig
wordt beschreven.
De Java-oorlog is op één na de hevig
ste oorlog die Java ooit gekend heeft.
Volgens Commandeur Hartingh had in
deze oorlog 50% van de gehele bevol
king van het Mataramse keizerrijk het
leven verloren, en "hopen verlies aan
goederen". Daarbij waren velen van
's Compagnies beste officieren ge
sneuveld.
PAK SUGENG
14
1. Reuze Bonk 2. Eentje Bonk 3. Gewone Bonk 4. Porceleintje 5. Slinger Bonk 6. Chineesje
7. Porceleintje 8. Eentje 9. Rood-Wit-Blauwtje 10. Slingertje 11. Watertje.
"Wil je eens zien hoeveel knikkers ik
heb Oma?"
Ze staat boven aan de trap met een
emmertje, dat gezien haar laag ge
strekte armpje, zeer veel knikkers
moet bevatten.
"Graag", zeg ik vlug, niet alleen uit
pure nieuwsgierigheid maar ook uit een
sterke behoefte om onverwachte ram
pen te voorkomen. Als dat armpje het
niet houdt, dan vinden we tot en met
het jaar 1985 knikkers in alle uithoeken
van de Prins Mauritslaan en de hemel
weet hoeveel doodsmakken er mis
schien ook nog van komen.
Als een zojuist gekroonde prinses
daalt ze de trap af met haar 443 knik
kers, bij elke trede door mij tot grote
voorzichtigheid gemaand.
Prachtig gezicht al die glazen kogeltjes
in zovele kleuren en formaten. We gie
ten de knikkers onder luid gekletter
over in een ruime doos, zodat we ze
goed kunnen bekijken. "Dit vind ik
nou een prachtige stuiter," zeg ik en
pak een knots op. "Dat is geen stuiter,
dat is een Reuze Bonk!" zegt Fifi
streng corrigerend, "en dit is een Een
tje Bonk en dit een Porceleine Bonk
en
"Wacht even, wacht even", zeg ik,
"dat moet je allemaal voor me op
schrijven, ik heb nooit geweten dat al
die dingen een aparte naam hadden.
Kun je ze voor me uittekenen, dan zet
ik het in Moesson, dan weten de le
zers het ook!"
Nadat we de knikkers met nog meer
lawaai terug hebben laten glijden in
de emmer, pakt Fifi resoluut een blaad
je papier en een pen en gaat aan mijn
schrijftafel knikkers zitten tekenen.
Met kleurenstift geeft ze de juiste
kleuren aan. Dan komen de namen op
een rijtje, heel keurig corresponderend
met de tekening. Voor een tweede
klassertje een knap stukje arbeid.
Jammer dat u de kleuren niet kan zien,
maar in ieder geval is de afbeelding
toch duidelijk genoeg. Niet moeilijk,
die bonken dat zijn de grote, hoewel
het bij een Eentje Bonk en een Gewo
ne Bonk uitkijken is. Hoe ze aan de
naam "Chineesje" komen (kleine ef
fen knikker) weet ik niet en om het
verschil te zien tussen een "Slingertje"
en een "Eentje" moet je ook een poos
je meegedraaid hebben in het knikker-
vak. Enfin, bekijkt u Fifi's tekening
maar. Het is haar bijdrage geweest tot
dit nationale nummer.
Mocht u een goed knikkerverhaal we
ten uit uw jeugd, graag! Het mijne houd
ik tegoed. En hoe heetten onze knik
kers vroeger, weet u het nog?
L.D.
Veilig, makkelijk en tijdbesparend I
NATIONAL RICE COOKER
Nu weer in alle maten:
I B I
1 Itr. (2 pers.) 135,-
1,5 Itr. (4-5 pers.) f 150,-
1,8 Itr. (6-7 pers.) f 160,-
2,2 Itr. (8-9 pers.) f 185,-
3,6 Itr. (10-12 pers) f 275,-
Nooit meer aangebrande rijst. Rijst in de pan, knopje indrukken, klaar! U kunt
uitgaan, andere dingen doen zolang U wilt. De rijst blijft, ook als ze gaar is,
op temperatuur.
Verzendkosten f 9,
Abonnee's Moesson 3 termijnen mogelijk.
Tjalie Robinson BV
- Prins Mauritslaan 36 - Den Haag - Giro 6685
