Dr. Tehupiory: herinneringen aan een goede dokter
Toen ik zijn naam in Moesson tegenkwam rezen direct vele herinneringen aan
hem op! Hij was een dokter vol liefde en humor, optimistisch en kundig
(tangan dingin), op zijn tijd heel praktisch, misschien een tikkeltje slor
dig en misschien een tikkeltje vrouwengek, maar al met al een rechtschapen
mens Ik wou dat we meer van dit soort goede dokters hadden
(in Bandung was dat o.a. Dr. Siem Kie Ai!). Ik. weet dat deze karakterisering
van dr. Tehupiory de instemming heeft van allen die hem gekend hebben. Op
zijn zonnige open voorgalerij in Kramat-Salemba zie ik ze nog zitten, de vele
patiënten: Chinezen, Arabieren, Indonesiërs, Indo's en Totoks, rijk en arm. De
rijksten liet hij flink betalen, de armsten kregen gratis hulp
Als hij op huisbezoek moest liet hij zijn
auto voorkomen, verliet zijn patiënten
zonder te zeggen hoe laat hij terug
zou zijn, tot wanhoop van de wachten
den. Hij werkte tot de laatste patiënt
was geholpen.
Over zijn praktische zin geef ik hier
de volgende illustratie; een gebeurte
nis die mijn ouders de "stuipen op het
lijf" heeft gejaagd. Het was in 1932.
We waren nog maar net verhuisd van
de bekende Yap Yenedweg naar de
bekende Kerkstraat in Meester Cor-
nelis. De dokter kwam onverwachts bij
ons op bezoek en vertelde dat hij een
nieuwe auto nodig had en of mijn va
der zo vriendelijk wou zijn met f 100,
"bij te dragen". Hij ging niet de deur
uit voor hij het geld ontving. Mijn ou
ders waren volkomen onvoorbereid en
mijn moeder moest haar "spaarpot"
- ze had overal geld verstopt - open
breken om aan zijn dringend verzoek
gevolg te geven.
Twee dagen later verscheen hij weer,
maar nu met zijn nieuwe auto en vrien
delijk nodigde hij ons uit de auto te
bekijken. Hij wilde ons zelfs een ritje
laten maken!
Later hebben we er echt om gelachen.
Maar mijn moeder nam het kloeke be
sluit vanaf die tijd elke maand een vast
bedrag naar hem te sturen, voor be
wezen diensten.
Dr. Tehupiory had de gekke gewoonte
om na een behandeling op de vraag:
Hoeveel (kost het) dokter? te zeggen:
Hoeveel geld heb je in je beurs? Geef
TILLY WEISSENBORN
FOTOGRAFE UIT GAROET
In Moesson van 1 december '79 op
pagina 13 stond een foto van een
kindje onder een pantjoeran. Deze
foto, en die in het Kerstnummer op
pagina 25, herkende ik als zijnde ge
maakt door de Garoetse fotografe
Tilly Weissenborn. Redactie Moesson
liet mij weten, dat die afbeelding was
overgenomen uit het toeristische boek
"GAROET", uitgave 1922. Ik liet toen
ook weten zelf in het bezit te zijn van
dat boek, maar eveneens van een aan-
Dr. Tehupiory, getekend door J. Schlechter
wat je hebt! of: Keer je beurs op tafel
om, dan weet ik hoeveel je bij je hebt
en hoeveel je kan missen! Hij hield
geen boekhouding. Op deze wijze
stond menigeen bij hem in het krijt,
en kon op die wijze bijdragen geven
voor zijn nieuwe auto.
Hoe kwam hij aan ons nieuwe adres?
Even te voren had hij mijn broer Char
les geopereerd. Hij had een verwaar
loosde spierverrekking en het werd
heel erg. Toen heeft hij in Charles' rug
een flinke jaap gemaakt en later nog
één. De operatie geschiedde in zijn
huis en het was een succes. Zodoen
de moest hij voor alle zekerheid weten
waar we woonden. Zo verscheen hij
dan ook voor de bijdrage van zijn
nieuwe auto aan ons nieuwe adres.
tal grote originele afdrukken, die mijn
ouders ten geschenke van haar kre
gen toen wij in 1934 uit Garoet ver
trokken. Tot tamelijk kort voor haar
overlijden in oktober 1954 te Baarn,
had ik nog contact met Tilly Weissen
born. Ik heb, al was ik in Garoet nog
pas 12 jaar, erg veel van haar geleerd;
zij was artistiek zeer begaafd en in
elk opzicht een uitzonderlijk "vakman",
vooral als het om het Indisch land
schap ging.
Gebleken is, dat er een zekere inspi
ratie van haar naar mij is uitgegaan,
die na mijn jeugd zich manifesteerde
in het feit, dat mijn jeugd-hobby foto
grafie later mijn beroep is geworden...
De grote bewondering, die ik voor
haar had gaat door tot op de dag van
vandaag en ik koester als het ware de
fotografische werkstukken (haar komt
de eer toe het zó te benoemen!), die
ik nu nog van haar heb.
In 1928 in Pontianak telegrafeerde mijn
vader hem om met spoed over te ko
men en hij kwam! Mijn oudere broer
Theo had een ongeluk gehad, zijn hal
ve lijf was verbrand, toen een dandang
kokend water in de keuken over hem
viel.
Dr. Tehupiory was ook tandarts.
Op een avond -. ik was in de kerk -
voelde ik me koortsig en zo werd ik
naar de dokter gestuurd. Daar vond hij
uit dat ik een ontstoken rotte kies had.
Terstond zette hij mij op de stoel. Met
de gebruikelijke tang trok hij de kies
uit. Het ging niet zo gemakkelijk, zijn
dikke vinger pookte in mijn mond,
tenslotte na veel rukken, draaien en
vloeken was de kies eruit en ik uit de
ergste pijn.
Ik was een vaste klant van hem van
wege het feit dat ik aan schele hoofd
pijnen leed. Ik werd meestal het laatst
geholpen omdat ik de jongste patiënt
was. Eens hielp hij mij eerder dan ik
verwachtte. Wat hij bij zo'n bezoek
precies deed, weet ik echt niet meer.
Soms gaf hij mij oogdruppels of moest
ik een drankje innemen. Dan liep hij
naar de achterkamer om een hapje te
nemen. Hij was gek op kangkung. Dat
vertelde hij mij, toen terwijl hij mij
verder onderzocht.
Dan verzocht hij mij in een hoek in
een donkere tent in een aangren
zende kamer te wachten. Dat wachten
duurde die middag drie uren. Hij
was me glad vergeten: als ik niet luid
geroepen had dat ik er nog was dan
zou ik de volgende dag daar nog ge
weest zijn!
Ik zie hem daar nog staan in zijn witte
jas toetoep altijd met de kijkspiegel
aan zijn hoofd en een dikke sigaar
tussen zijn lippen.
Dit is een herinnering aan deze merk
waardige doch bekwame dokter die
duizenden Batavianen hielp geduren
de bijna een halve eeuw!
JAN SCHLECHTER
Ottumwa, Iowa U.S.A.
Op grond van dit alles zou ik nu zo
graag willen weten wie er nog foto's
van Tilly Weissenborn in hun bezit
hebben, opdat ik met hen in contact
kan komen! Het zullen voornamelijk
wel personen zijn die in Garoet hebben
gewoond, hoewel haar werkterrein zich
verder uitstrekte (o.a. Bali!). Contac
ten met oud-Garoeters stel ik overi
gens ook zeer op prijs! Mijn vader was
tot 1930 werkzaam in de thee, tot 1934
woonden wij in Garoet. De Preanger
is mij daarom zeer dierbaar.
Ernst Drissen
Buitenpepersdreef 122
's-Hertogenbosch
Een mens moet juist voldoende cultuur
hebben om de cultuur met wantrouwen
te bezien.
Samuel Butler
11
