POT
Tarsao
31
Vredig stroomt thans de Kwai
Waar vroeger de krijgsgevangenen mannetje aan mannetje lagen, staan
thans schilderijen opgesteld.
me weg. Brings back memories, ik heb
het geweten!
Kanchanaburi
Onze volgende bestemming is het ere-
veld te Kanchanaburi, waar ik op ver
zoek van een nabestaande wat bloe
men leg op een grafsteen. Een ver
zorger van de begraafplaats overhan
digt me een register met de namen
van de Nederlandse slachtoffers. Ik tel
drie naamgenoten, waarvan ik er
slechts één ken, en tal van andere
bekende namen. Gerda is zichtbaar
van de kaart en tracht haar gevoelens
te onderdrukken. Ik heb het minder
moeilijk dan twee jaar terug, toen ik
hier voor het eerst was.
Wel rijst bij mij, bij het zien van de vele
Nederlandse grafzerken, de bittere
vraag op, wanneer de Nederlandse
regering nu eens eindelijk de ere
schuld inlost, die zij heeft jegens de
ex-KNIL-militairen. Zijn deze slacht
offers dan voor niets gevallen?
Ook bij de brug over de River Kwai,
die we een kwartier later aandoen,
ontbreekt het schokeffect van 1978.
De rit, die daarna volgt, zo'n tachtig
kilometer de jungle in, langs plaatsen
waar eens de kampen lagen, doet de
emoties weer bij me oplaaien. De gids
attendeert me steeds op plekken, waar
eens een werkkamp moet hebben ge
staan. Geen spoor meer, dat wijst op
het verleden. Slechts wildernis en
steile rotswanden. Beneden, aan de
andere zijde van de weg, stroomt vre
dig de River Kwai, in het zwarte ver
leden nog met een cholera- en dysen-
teriebacillen besmette rivier.
Dan, op een plaats, ter hoogte van een
benzinestation, waar een Thai op een
Honda-bromfiets ons met grote snel
heid passeert, veert de gids op. "Tar
sao!" zegt hij. Ik krijg kippevel, houd
m'n fototoestel paraat en schiet in
het wilde weg een plaatje vanuit de
rijdende auto. Dat wordt niets, in elk
geval niet iets herkenbaars. Een ben
zinestation, een prachtig geasfalteer
de weg en een Honda-bromfiets op een
terrein, waar 37 jaar terug de jungle
overheerste met opengekapte paden,
zelfgebouwde barakken en stinkende
latrines; verstoken van elektriciteit,
schoeisel en goed voedsel.
Waar vroeger kreten opstegen van
ellende en het geschreeuw van de Jap
de boventoon voerde, groeit nu welig
maïs en suikerriet en klinkt het gezang
van Abba uit de auto-cassetterecorder.
Slechts het oerwoud in de verte en de
met bush bedekte berghellingen heb
ben nog iets gemeen met het dreigend
decor uit 1943. Iets verder krijg ik
toch een schok, als ik resten over
woekerde spoorweg ontdek.
Verder gaat het, richting River Kwai
Village, een klein hotel aan de boven-
stroom van de Kwai. We gebruiken
hier de lunch en stappen kort daarna
in een motorboot voor een tocht
stroomopwaarts.
Wie had ooit kunnen denken, dat ik
deze boottocht weer zou maken. Begin
1944 immers, werd ik met een dertig
tal lotgenoten, eveneens per motor
boot, over dezelfde route getranspor
teerd naar het railway-kamp Ken Sai-
yok. Het landschap aan weerszijden
van de rivier lijkt niet veranderd. Over
al met junglevegetatie begroeide rots
wanden, stroomversnellingen, rivier
zandbanken en waterbuffels op de
oevers.
Na een half uurtje zakken we de rivier
weer af richting hotel. We begeven ons
in de bus en rijden terug naar Bang
kok. Het Jeath Museum en de kamp
plaatsen liggen weer achter ons. Aan
de schrijnende confrontatie met het
verleden is een eind gekomen.
Tijd heelt alle wonden, zegt het spreek
woord. Het Jeath Museum rijt de oude
wonden weer open. Je moet er wel
tegen kunnen
F. DE CEUNINCK VAN CAPELLE
Ons reservefonds voor moeilijke dagen
Moesson wil geen subsidie. Het wil voort
bestaan alleen als U dat wilt. Met uw steun
poekoelen wij teroes
Hieronder laten wij, onder hartelijke dank
zegging aan alle schenkers, de verant
woording volgen van de giften die zijn
binnengekomen voor het reservefonds voor
Moesson over Juli 1980.
Mevr. A. L. M. Addens-v.d. Watering 50,-
J. Belger 7,—; E. L. Boon v. Ochsee 10,-
J. S. de Borst 25,W. Boverhof 25,
W. E. F. M. Bronckhorst 6,P. B. Buis
Sommer 27,43; Mevr. C. Bülles-Gabeler
17,A. Burg 10,W. M. Carp Sell 20,
A. M. de la Croix 10,K. S. v. Daim 7,50
L. C. F. de Graaff 25,—; J. M. L. Haye 11,
G. W. Hardeveld-Kleuver 25,W. Hazen
berg 10,Mevr. W. Hazenberg-Verbeet
10,Mevr. T. Heijman 10,Hr. Hilver-
dink 7,75; Hr. Huitink 41,50; Kiès v. Rave-
steyn 4,55; R. Mariouw 20,B. M. Naber-
man 10,Mevr. J. Olieslaeger 45,E.
Phefferkorn 25,A. L. Polack 7,Mej.
M. Portier 17,50; G. H. Rambonnet 40,25;
F. J. Robbersen 30,Mevr. W. A. de
Rozario-v.d. Eb 22,Mevr. G. Rudolph
45,Th. B. Spuyman 12,A. M. Swart
10,A. R. E. Ulveling 20,A. J. v. Velt-
hoven 10,Mevr. M. D. de Vrede 5,
G. Vroomen 3,Mevr. M. S. E. v.d. Wijn
gaard 25,J. Wïllemsen-Sterckx 10,
Totaal binnengekomen in juli 1980 f 741,48
