Bezettingskroniek 1942-Ï945 (9)
Een overzicht van wat er buiten de kampen op Java en elders voorviel, verzameld
uit kranten, brieven, dagboeken, etc.
30 Juni 1943
De Amerikanen beginnen hun offensief
in de Stille Zuidzee. Onder leiding van
Generaal MacArthur, opperbevelheb
bervan de geallieerde strijdkrachten in
de Zuid-Pacific, landen Amerikaanse
en Australische troepen op Nieuw-Gui-
nea (o.a. in de Nassaubaai) en op de
Salomoneilanden.
1 Juli 1943
Uit Soerabaja komen berichten dat
daar midden mei razzia's zijn geweest
op nog vrij rondlopende Europese
vrouwen.
25 Augustus 1943
Batavia is weer het toneel van grote
manifestaties, ditmaal van de georgani
seerde jeugd.
15 September 1943
Het Japanse militaire bestuur benoemt
een groot aantal leden van de Centra
le Adviesraad in Batavia waaronder
Soekarno en Hatta.
20 September 1943
Opnieuw worden de Indo- Europeanen
opgeroepen met het Japanse bestuur
samen te werken en zich niet afzijdig
te houden.
12 Oktober 1943
Zware luchtaanvallen met honderden
vliegtuigen op Rabaul in New Britain,
de belangrijkste oorlogshaven van de
Japanners in het gebied rond Nieuw-
Guinea.
1 November 1943
Landingen op Bougainville in de Sa-
lomongroep.
30 November 1943
Landingen op de Gilberteilanden, aan
val op en verovering van Makin en Ta
rawa, waarbij de Amerikanen hun eer
ste ervaringen opdoen met fanatiek
verdedigde Koraaleilanden waar de
enige overlevenden na de strijd Ko
reaanse arbeiders zijn.
10 December 1943
Soekarno, Hatta en iemand uit de
vorstenlanden zijn, vergezeld van de
tolk Miyoshi, in Tokio geweest waar
zij gedecoreerd en door de keizer ont
vangen zijn. Vóór zijn vertrek zei Hatta
tegen een oom dat hij waarschijnlijk
niet zou terugkeren of voor een jaar
of langer zou worden vastgehouden.
Volgens geruchten zouden de Japan
ners in Tokio bij de besprekingen met
arrestatie gedreigd hebben.
7 Januari 1944
Met een radiotoespraak van de Gun-
seikanbu (het militaire bestuur) is de
Poetera opgeheven, met andere woor
den het enige instituut waarin de Indo
nesiërs alleen konden werken ver
dwijnt. Op 1 maart moet een nieuwe
"volksbeweging" voor Japanners, In
donesiërs, Chinezen en Indo-Europe
anen onder Japans toezicht op poten
staan, waaraan ook de vrouwen-en
jeugdorganisaties zullen meedoen.
9 Januari 1944
Na twee dagen komt een korte ver
klaring van de vier leiders van de Poe
tera waarin zij van het bevel tot op
heffing melding maken en de hoop uit
spreken dat zij op de oude voet tot 1
maart nog door kunnen gaan. De eni
gen die een goedkeurend commentaar
leveren op de opheffing van de Poe
tera zijn Soekardjo Wirjopranoto en de
Sultan van Djocja.
10 Januari 1944
De prijzen blijven stijgen. Een ei kost
nu 7 cent, ongedistribueerde rijst 35
cent per liter, een tweedehands katoen
en pak 100 gulden, een tweedehands
baadje 10 gulden, ledereen krijgt nu
Va liter rijst per dag per persoon wat
niet voldoende is. Bijvoeding zoais
oebi en ketella beginnen ook in prijs
te stijgen.
16 Januari 1944
Het oppakken van de overgebleven
Europeanen in Batavia gaat nog steeds
door. Ontslagen mannen uit het "werk
kamp" Kramat worden naar Adek ge
bracht, o.a. Vermeulen van de Javase
Bank. De vrouwen en kinderen blijven
voorlopig in Kramat achter, omdat
zelfs naar Japanse opvattingen in Tji-
deng geen plaats meer is. Ook zieke
mensen worden nu opgepakt en naar
het Kramatkamp gebracht. Ongedis
tribueerde rijst stijgt dagelijks in prijs
en kost nu 50 cent per liter.
17 Januari 1944
Op de Verlengde Telokbetongweg in
Batavia is een nieuw bordeel van ex-
Tjidengvrouwen opgericht.
19 Januari 1944
De Java Shimbun schrijft in een artikel
dat "het traditionele medelijden met
gevangenen niet op buitenlanders van
toepassing is. Westerse gevangenen
staan lager dan mensen. Waarom zou
men beesten een menswaardige be
handeling geven?" Tijdens het Tokio-
proces tegen oorlogsmisdadigers na
de oorlog verklaarde generaal Tojo dat
"het karakter van het Japanse volk
mishandelingen niet toelaat" en dat hij
nooit iets over mishandeling van ge
vangenen gehoord had.
20 Januari 1944
In een verslag over de ondergang van
de "Van Imhoff" bij Nias op 19-1-42
schrijft de Java Shimbun dat in twee
reddingboten 67 man (resp. 53 en 14)
weten te ontkomen. De geïnterviewden
zeggen weinig over de taferelen bij het
vertrek en het achterlaten van 477 man
(in 2 boeien) op het zinkende schip.
27 Januari 1944
Deze week worden in Batavia de 4000
bewoners van Struiswijk en Adek naar
andere plaatsen overgebracht. De
transporten vinden 's nachts plaats
maar het nieuws is vanzelfsprekend
in de hele stad bekend. Volgens ge
ruchten gaan de gevangenen naar De-
pok, Bandoeng, Pekalongan en Poer-
wokerto. Vandaag kost een ei 10 cent
en rijst 80 cent. Melk is steeds moeilij
ker te krijgen en vlees zal binnenkort
wel helemaal niet meer te krijgen zijn.
28 Januari 1944
De voortdurende bemoeiingen van de
Japanners met de godsdienstscholen
veroorzaakt steeds meer moeilijkhe
den. De leraren worden gearresteerd
wegens "opruiende taal" en leidende
figuren ter verantwoording geroepen.
In een radiouitzending gaat Anthony
Eden uitvoerig in op de slechte behan
deling van Westerlingen door de Japan
ners.
31 Januari 1944
Voor de tweede maal komen de 43
leden van de Volksraad voor vijf dagen
bijeen. Gesproken zal worden over
"Het opvoeren van de medewerking
van het volk aan de oorlogsvoering".
1 Februari 1944
In de Java Shimbun verschijnen regel
matig artikelen die kennelijk alleen voor
Japanners bestemd zijn en waarin o.a.
over defaitisme onder de Japanners
op Java en ook laatdunkend over In
donesiërs wordt gesproken. Volgens
het blad "Kunnen de zonen van Nippon
alleen met veel geduld de Indonesiërs
tot hun eigen hogere peil opvoeden".
4 Februari 1944
De Java Shimbun meldt dat vier met
een onderzeeër aan wal gebrachte
spionnen in Besoeki gearresteerd zijn.
Zeven politiemannen worden hiervoor
beloond en de vier Indonesische spion
nen onthoofd. Uit de Java Shimbun
blijkt verder dat bij de liquidatie van
Kolff door Japanse "experts" tiendui
zenden boeken vernietigd zijn omdat
"alles wat in het Hollands gedrukt is
toch geen waarde heeft". Dat in Ne-
derlands-lndië ook boeken in andere
talen gelezen werden weten deze cul
tuurbarbaren kennelijk niet.
BZ.
(wordt vervolgd)
BOEKEN OVER DE OORLOG MET
JAPAN
De Japanse Oorlogsmachine ƒ41,00
Unieke fotodocumentatie
Koers 300 - Vaart 25, J. P. Na-
ter - Slag in de Javazee - 29,50
Jamasjita, A. J. Barker - 8,90
Morotai, C. Giebel - Bevrij
ding v. d. Grote Oost Borneo -19,90
De Rijzende Zon (foto's) - 39,90
Boekhandel Moesson, Den Haag
