mm
Dokter Norbert Chzrywa
Gelukkig niet voor onze reizen naar:
INDONESIË, SINGAPORE, FILIPPIJNEN en
HONG KONG
Misschien schrijf ik zijn naam niet helemaal juist, maar zo klonk hij als je hem
uitsprak. Dokter Norbert Chzrywa was in 1938 verbonden als chirurg in het
Militair Hospitaal te Makassar, het huidige Ujung Pandang in Sulawesi. Sinds
ik over hem las in het augustusnr., laat de gedachte aan hem me niet met rust.
Daarom geef ik nu toe aan de onweerstaanbare drang om hem in deze bijdrage
te memoreren.
INDONESIË IN KLEUR
12 Verschillende ansichtkaarten
5,porto 0,80.
De bekende serie van 36 is
niet meer compleet. Wij maakten
nu aparte series van 12 brief
kaarten met de beste variaties.
SLUITZEGEL-STICKERTJES
49 stuks op één vel voor 5,
porto 0,50.
INDONESIË NU
Een AO-boekje gewijd aan In
donesië. Rogier Boon gaf een
astrologische beschouwing over
de "Leeuw" Indonesië en de
"Kreeft" Nederland.
f 1,90 porto 0,90.
BOEKHANDEL MOESSON
Het zal maart van genoemd jaar zijn
geweest, dat onze huisarts me naar het
Militair Hospitaal stuurde voor onder
zoek. Ik verkeerde, zoals dat destijds
nog netjes werd genoemd, "in geze
gende omstandigheden". Volgens in
structie meldde ik mij na veelvuldige
navraag, op de afdeling O.K. (afk.
voor operatiekamer). De Hollandse
hoofdverpleegster die me daar op
ving werd door haar "mindere" col
legae heel oneerbiedig Nènnèk ge
noemd, ofschoon ze dat niet was.
Jawel, achter haar rug om natuurlijk.
Nadat ik een tijdje wachten moest in
een soort wachtkamer, liet Nènnèk me
binnen in "het heiligste" waar mensen
levens letterlijk aan een zijden draad
hingen. Ze liet me enkele kledingstuk
ken uit doen en op een onderzoektafel
liggen. De hele omgeving van wit en
nog eens wit alom, met glanzende en
blinkende chroomdingen in een glazen
kast en op een tafeltje vlakbij, deden
mijn onbehagen groeien. Si Nènnèk
was weggegaan en ik lag daar maar te
liggen en te wachten. Te luisteren naar
verre geluiden, naar het gerucht van
voetstappen buiten op de gang, naar
de zang van vogels in de bomen, het
geklingel van een ijsventer op straat.
De geur van ether hing nog flauw in
het vertrek. Wat gaan ze met me doen?
vroeg ik me af. Zou het pijn doen? Het
liefst was ik opgestaan en weggerend.
Maar indachtig mijn moeders' woorden
deed ik het natuurlijk niet. "Ora usa
wedi; iki djenengé wong wedok. Iling
agè ngawé bayi, iki kowé juga ora
ngembor." (je hoeft niet bang te zijn;
dit heet nu het vrouw-zijn. Bedenk dat
je ook niet schreeuwde toen de baby
werd verwekt). Zo had Mam tot me
gesproken; heel wijze woorden, die
ze denkelijk van haar moeder had
meegekregen.
Eindelijk klonken naderende voetstap
pen en een luidpratende stem. Si
Nènnèk opende de deur voor hem, de
"gevreesde", zoals ik wist van Ruth
Gimon wier man hem assisteerde in
de O.K. Hij, dr Chzrywa voor wie het
verplegend personeel beducht was,
werd door zijn collegae geroemd en
door zijn patiënten bemind. Maar dit
laatste hoorde ik veel later. Toen ik
hem aan mijn "sponde" zag opdoemen,
kromp ik in elkaar. Hij doemde inder
daad voor me op en torende hoog
boven mij. Een kalende kruin, zware
borstelige wenkbrauwen in een breed,
rond gezicht dat vochtig was van het
zweet. Zijn witte jas hing half open o-
ver een brede, dichtbehaarde borst.
Hij had de mouwen halverwege zijn
"machtige" armen opgerold; het was
hem aan te zien dat hij last had van de
warmte. Hij was totaal tegengesteld
van knap; neen, hij was gewoon lelijk.
Hij kwam op me over als enorm groot
en harig als een gorilla; net zo vrees
wekkend ook. Ik slikte iets weg van
angst, en rilde. Dokter Chzrywa boog
zich over me heen, betastte me hier,
beklopte me daar. Die enorm grote,
behaarde handen bleken zo zacht en
behoedzaam als die van een vrouw!
Mijn blikken volgden zijn handen als
deze een instrument oppakten; een
blinkend ding als een venijnige dunne,
kromme tang en hij mat daarmee mijn
buik, mijn heupen, van voren, van op
zij; gromde zijn bevindingen aan Nèn
nèk (opoe), die ze noteerde op een
blad. Was hij al die tijd nagenoeg zwij
gend, op de grommen na tegen si Nèn
nèk, nu richtte hij zich op met een
zucht en keek op me neer. "De baby
ligt goed. Is dit uw eerste?" vroeg hij.
Zijn borende blik hinderde me; ik zei
"ja" en keek weg. "Hoe oud bent u?"
vroeg hij weer. Tjh! Daar had je 't weer,
dacht ik, altijd mijn leeftijd vragen.
Ik slikte iets weg, mijn keel was zo
droog. "Zestien," mompelde ik, schor.
"Wat!" schreeuwde hij haast. Altijd
met twee woorden spreken natuurlijk,
dacht ik en zei nogmaals, iets dui
delijker nu: "Zestien jaar dokter". Zijn
handen ten hemel heffend barstte dok
ter Chzrywa uit: "God allemachtig!
Was je bang te laat te komen!" Ik was
nergens meer. Terwijl hij verontwaar
digd (leek mij) wegbeende, raapte ik
mijn spullen bij elkaar en snelde acht
er de witte sampiran om me aan te
kleden.
Er ging wat door me heen toen ik las
over de ondergang van de "van Im-
hoff". Zijn naam stond er niet bij, maar
ik weet dat hij het was: "De dokter,
een Oostenrijks chirurg, die honder
den mensen het leven had gered, een
stille man die nooit aan politiek had
gedaan, nam veronaltabletten en
stierf". Jarenlang was ik zelfs zijn naam
vergeten, maar toen ik las over een
Oostenrijks chirurg in een regel van
vijfentwintig woorden, wist ik dat hij
het was; toen "gleed" zijn naam zo
maar mijn herinnering binnen: Dr. Nor
bert Chzrywa. Ik zal hem nooit verge
ten, want de herinnering aan hem blijft
onverbrekelijk verbonden aan mijn
mooiste belevenis: het moederschap.
Zonder het te weten, koos onze docht
er de naam Norbert voor haar zoontje;
ze zal hiervan opkijken. Ik schreef over
hem, opdat iedere Moesson-lezer zal
weten hoe de Oostenrijkse chirurg
heette, die zich het leven benam voor
dat de "Van Imhoff" ten onder ging.
LIN SCHOLTE
TOUROPERATING DIVISION
Hoge brandstofprijzen? Prijsstijgingen?
18 dagen JAVA-BALI-SINGAPOREf 3100,—
20 dagen JAVA-BALI-SINGAPOREf 3280,—
25 dagen BANGKOK-SINGAPORE-SUMATRA-JAVA-BALI f 3780,—
ROND-DE-WERELD-TICKET v.a. f 3200,—
Het programma kunt u aanvragen door ons te bellen (020 - 6411 61),
of door een ongefrankeerd kaartje te sturen aan antwoordnummer 3804,
1000 TL AMSTERDAM.
DOES TRAVEL SERVICE - Van Woustraat 115 - Amsterdam
13
