poirrié
kan het ook anders. Hij was bijna af
gestudeerd, maar nam voor alle zeker
heid het diploma van zijn broer mee,
die arts was en werd daarop benoemd
tot officier van gezondheid bij het
KNIL, waar hij veldtochten in Atjeh
meemaakte. Het kan best niet waar
zijn, maar het was een te smakelijk
verhaal om er niet telkens van te ge
nieten, geheimzinnig fluisterend ver
teld.
Die weduwe met wie hij trouwde over
leed zeer snel na het huwelijk aan
natuurlijk "een geheimzinnige ziekte",
na in haar testament alles aan haar
man, die haar behandelde, te hebben
vermaakt. Er kwam een kleurige stroom
van roddel los, er kwam zelfs een min
of meer officieel onderzoek waar, naar
ik meen, ook de latere Prof. de Langen
bij betrokken was, maar van een onna
tuurlijke dood bleek niets. Toch vonden
wij hem een beetje griezelig al was hij
bijzonder aardig voor ons, trouwens
voor alle kinderen, en hulpvaardig voor
zijn vrienden. Hij hielp mijn Pa van zijn
jaren durende chronische dysenterie
af met jodoformlavementen, waarvoor
mijn vader dus bij hem moest logeren
op de onderneming Bandar-redjo. Ik
ben er met mijn broer en mijn neven
Albert en Hans geweest.
Zijn besaran was gebouwd in de stijl
van een klein ridderkasteel en heette
"Raubenstein". Het stond er uitdagend,
boven de hoofdingang in prachtige
kleurige Gotische letters. De wanden
van de grote zaal waren versierd met
Duitse spreuken in hetzelfde sierlijke
schrift. Er stond een piano, hij was
namelijk erg muzikaal, die volgens Pa
met zorg telkens verplaatst moest
worden omdat het kasteeldak erg
lekte. Verder stond er niet veel, hier
en daar een kom melk met deksel en
een grote lepel, want hij voedde zich
voornamelijk met melk net als Ghandi,
al leefde hij minder ascetisch. Natuur
lijk was er een torentje met kantelen
en van hieruit hield hij "rol" van de
koelies met de hoofdmandoer Alie. Dat
vertelde oom Hendrik ons weer.
Toen hij zijn einde voelde naderen
vertrok hij naar zijn vaderland Oosten
rijk, waar hij is begraven. Een merk
waardig man met een kleurig leven,
bijna middeleeuws aandoende. Een
goed mens.
Nu moet ik weer terug naar oom Jacob
in Tjandiroto. Op een dag was tante
Loewies met hun dochter Hannie naar
Diëng op bezoek bij haar ouders. Oom
was alleen thuis met zijn oudste zoon
Slamet die niet was opgegeven bij de
Burgerlijke Stand en dus Javaan bleef.
Hij speelde in dit verhaal een belang
rijke rol maar verdween later uit ons
gezichtsveld. Het is mogelijk dat Oom
zijn geboorte opzettelijk niet aangaf,
dat gebeurde wel meer, maar het is
evengoed denkbaar dat hij het een
voudig vergat, zoals het bij oom Wil
lem ook wel gebeurde. Dat verzuim
had als gevolg dat de jongens niet
de militie in moesten en later niet in
het kamp terecht kwamen, maar ook
niet naar Holland mochten al zouden
zij het willen en ook dat komt voor.
Oom Jacob was ook een bloemrijke
opschepper. In zijn kamponghuis had
hij bijvoorbeeld een loodzware kist met
nijptangen en zo, maar hij vertelde aan
iedereen die het horen wilde, dat daar
zijn baar geld in geborgen was. En dat
werd hem noodlottig.
Op een nacht werd hij gewekt door
kloppen op zijn deur, zo vertelde Sla-
met, en op zijn vraag "sapa itoe" kwam
het gebruikelijke beleefde antwoord
"koela" en later "dalem" enzovoort,
want in de desa mag de Javaan zijn
naam niet uitspreken, moet een ander
het doen. Denkende met één persoon
te maken te hebben maakte Oom de
palang pintoe los en meteen stormden
er een paar rampokkers binnen met
arits en parangs en na een kort maar
zeker hevig gevecht moest de onge
wapende oom het afleggen. Hij die
zonder zware verwondingen zo vele
veldtochten had meegemaakt sneuvel
de zo in zijn eigen huis, als een man.
Slamat was tijdens dit tumult in de
kolong gekropen en zag van hieruit
alles gebeuren en hij herkende de
moordenaars, zodat die snel konden
worden gepakt. De kampongbevolking
waarschuwde als eersten de "familie"
zoals het hoort, o.a. Pa en dokter Le
ber, die oom Jacob onderzocht en er
een verslag van maakte. De rechts
zitting vond plaats, naar ik meen, in
Semarang en de dokter werd als ge-
tuige-deskundige opgeroepen, journa
listen waren aanwezig en veel publiek.
En nu verschijnt Zentgraaff eindelijk
ten tonele. Voor zijn krant, misschien
de Locomotief, maar dat weet ik niet,
schreef hij een boeiend verhaal wat
hem wel was toevertrouwd. Maar hij
was zo onverstandig om het op te
sieren met de zinsnede: als getuige
werd de beruchte dokter Leber op
geroepen, welbekend om de onder
verdachte omstandigheden gestorven
vrouw die hij pas getrouwd had! Al
thans nauwelijks bedekte aantijgingen
in die geest.
Maar niet ieder bergplantertje uit de
kampong laat zich door een penne-
likker uit de grote stad in zijn hemd
zetten. Hij werd wegens smaad aange
klaagd en naar ik mij stellig herinner
kwam hij er niet met een boete af
maar verdween in het gevang. Zo
raakte zijn bestraffende vinger goed
ketjepiet.
Het is een wat verwarde geschiedenis
geworden met vele personen die er
niet direct bij betrokken waren, maar
dat was nodig om de sfeer weer te
geven en om de mensen te kunnen
begrijpen, die op de Diëng hun leven
op de Alpen probeerden terug te vin
den.
F. CRAMER
STICHTING EREFILM KNIL
Nergens heeft het Koninkrijk der Ne
derlanden in de Tweede Wereldoorlog
de vijand zo voortreffelijk weerstaan
als in Azië.
Eén militaire eenheid heeft in bezet ge
bied kans gezien van de eerste tot
de laatste dag de strijd vol te houden.
Dit was een eenheid van het KNIL.
Van april 1942 tot haar hereniging met
eigen troepen in oktober 1944, heeft
op Nieuw-Guinea de groep van de
kapitein Willemsz Geeroms en de toen
malige sergeant Kokkelink, de vijand
constant afbreuk gedaan.
Dat schitterend wapenfeit moet aan de
vergetelheid ontrukt worden en ver
dient bij een ieder bekendheid. Het
zal die krijgen. Met een erefilm. Het
wordt een speelfilm van de hand van
filmregisseur en Engelandvaarder Ge
rard Rutten.
Opdrachtgeefster is de stichting Ere
film KNIL. Zij is opgericht door de
Stichting Rechtsherstel KNIL, de Ne
derlandse Bond van Oud-strijders het
Veteranenlegioen Nederland, de Ver
eniging van Oud-militairen van het
KNIL "Madjoe" en de Bond Oud-strij
ders uit de Pacific.
Dit grootse project voert het KNIL naar
de eindstreep, naar volledige erken
ning. De opmars van het KNIL is bijna
op de eindstreep. De werkzaamheden
hiertoe vorderen gestadig. Het moet
een avondvullende speelfilm worden,
die zowel in de bioscopen als op de
televisie vertoond wordt.
De Stichting vraagt echter Uw steun
om de 1e fase te kunnen voltooien.
U kunt dat doen door Uw bijdrage te
storten op:
Stichting Erefilm KNIL
Postgiro 4400400
Postbus 22
2060 AA BLOEMENDAAL
Door Uw bijdrage zal de Stichting in
staat zijn elke Nederlander kennis te
laten nemen van het schitterende wa
penfeit van de groep Geeroms - Kokke
link en als één bewijs van nog andere
moedige daden in Indonesië, verricht
gedurende de 2e Wereldoorlog.
DE STICHTING EREFILM KNIL
"Volgens het reisburo is het een riante mo
derne pondok, hoog gelegen met uitzicht op
de gunung Bohong!"
15
