Iets over 99Batu-Batuan99
14
door SI BANGAU - Jakarta
Indien U tijdens een bezoek aan Indonesië de man in de straat met een kritisch
oog observeert, zal het U opvallen dat vrijwel iedere man een ring of zelfs
meerdere ringen met een steen draagt. Als je erover vraagt krijg je meestal een
antwoord in de trant van "Oh, itu dikasih sama orang tua" (zonder nadere ex
plicatie), of "yaah, supaya selamat di perjalanan" of "supaya dagang saya lancar"
of "supaya perempuan senang sama sayavaak gevolgd door een kraken
de "hè-hè-hè-lach".
Als je er serieus op doorgaat, krijg je
zelden een duidelijk antwoord, tóch
moeten die stenen een belangrijke
plaats innemen in de Indonesische sa
menleving. Dat is ook zo. Het zou ver
moedelijk een Moesson kunnen vullen
indien uitvoerig wordt ingegaan op de
(magische) krachten die men de ver
schillende stenen toekent! Ik beperk
mij dan ook alleen maar tot de meest
algemene stenen.
De stenenhandel concentreert zich in
vrijwel iedere grote stad in 1) toko-
handel en 2) "pinggir jalan" handel.
Deze laatste is weer onder te verdelen
in a. goed opgezet op een bepaalde
locatie of b. solitaire stoeprand han
del.
1) en 2) a. houdt zich voornamelijk
bezig met handel in edelstenen (bril
jant, safier, robijn, jade etc.) en bij
zondere (halfedel) stenen (bijv. grote
stukken turkoois (pirus), grote maan
stenen (biduri bulan), grote "kalimaya"
opaal) etc.) De handel in het dure
spul is in handen van Indiërs, Arabie
ren en natuurlijk Chinezen. Deze laat-
sten bijvoorbeeld zijn nog steeds gek
op de batu Giok (Jade). Voor-overigens
steeds zeldzamer wordende-grote ste
nen worden door de liefhebbers mil
joenen rupiahs neergelegd (een mil
joen rupiah ong. 3300,De
"Batu Giok" zou welstand verschaffen,
een helder verstand geven, een stabiel
huwelijksleven verzekeren en - door
verkleuring - waarschuwen bij "nade
rende ziekte"iedere bezitter weet
dan ook wel een smakelijk verhaal
over "zijn Giok" te vertellen. Tegen
woordig zijn er echter vele imitaties
van de Giok op de markt, al dan niet
gemaakt van "Jadiet". De Indonesische
bevolking gelooft niet zo in de Giok.
"Wah... itu sih batu orang Cina". Is
dat omdat deze steen relatief duur is?
Omdat men niet is opgegroeid met een
door de ouders ingeboezemd respect
voor deze steen??? Welgestelde Indo
nesiërs zie je wel met de twee andere
in Indonesië belangrijke edelstenen t.w.
de "batu rubi" (robijn) en de "safir"
(waarvan de "safir biru" de belangrijk
ste is). Beiden liefst met een "setèr"
(een van deze stenen met een "wande
lende" 6 potige ster is bijvoorbeeld
pasti geen imitatie!) Doch belangrijker
zijn de mystieke krachten die deze
stenen in zich zouden verbergen.
De "Rubi" zou de intuïtie van de drager
verscherpen, hem van een "pegecut"
lafaard in een "pembrani" doen
veranderen, superieure krachten op
wekken, doch zou een heethoofd "ter-
lalu panas" kunnen maken, onbesuisd.
De meest gezochte robijn - en iedere
handelaar kan U dit verhaal opdissen
- is de "merah delima", die zo'n inner
lijke kracht zou hebben dat indien je
hem in een glas water stopt het water
in helder rood doet veranderen
Indien ik dan "Mungkin permainan sa
ma sirop...?" te berde breng, volgt bij
na altijd een "Jangan begitu dong tuan!
Benar! Saya tidak bohongl" Toch heeft
ook "hij" het meestal nog nooit met
eigen ogen gezien! "Tapi, benar-benar
ada", zal hij wel volhouden en ik houd
het op "main sulap" (goochelen)! Al!
Over de blauwe saffier, ook nog steeds
zeer populair bij alle inwoners van
Indonesië, bestaan minder spectacu
laire verhalen. Deze steen met zijn
koele grijsblauwe kleur zou goed voor
de handel zijn en de eigenaar in goede
welstand kunnen brengen, indien aan
een "kekasih" of aan zijn echtgenote
gegeven zou dit een begin van een
benar-benar trouwe relatie betekenen.
De stersaffieren zijn het meest ge
liefd, doch schaars en duur in Indone
sië! De zwarte stersaffier - niet te ver
warren met de 4-potige "Black Star
of India" die oppervlakkig veel op de
zwarte saffier lijkt - is eveneens
schaars.
Briljanten/Diamanten zijn populair bij
de dames (waar niet op deze wereld),
niet zo zeer om evt. magische krach
ten, doch meer nog om de glitterwer
king, waarmee natuurlijk weer heel wat
ogen tijdens "kumpulans" kunnen wor
den uitgestokenWat niet wordt
geïmporteerd (yang paling bagus bril-
yan dari Hollan) komt vooral uit Kali-
mantan (Borneo). Een onderzoekje met
een loupe leert al gauw dat veel ste
nen tot de kwaliteit "spotted" behoren,
maar ze schitteren bij goede slijping
(in Solo zou dat het beste gebeuren)
in ieder geval! Toch erg oppassen met
aankoop, er wordt veel geknoeid met
"zirkonen". Het resultaat is in ieder
geval wel fraai, kijk maar eens bij de
toko mas. Maar pas op voor een "ku-
tjing dalam karungOver poezen
gesproken, gezocht, doch razend duur
is de "Mata Kucing" (Chrysoberil,
"Cat's eye") die veelal uit Ceylon
wordt geïmporteerd of soms wel eens
uit een collectie van iemand uit een
oud vorstengeslacht te voorschijn
komt. Deze steen, zo hoorde ik, zou
het "derde oog" bij de mens verscher
pen.
De doorsnee Indonesiër heeft geen
van deze stenen, nee, hij draagt half
edel of "gewone" stenen die hij het
liefst aan de pinggir jalan koopt of
doorverkoopt en dan gezet zijn in zil
ver of in goedkope legeringen. Deze
laatste lijken bedriegelijk veel op gou
den ringen, maar na een paar maal
grondig "tjutji tangan" blijkt de ring
er opeens erg blikkerig uit te zien.
Tidak apa apa, want het gaat uitein
delijk om de steen. Sommige stenen,
zo zegt de dukun, mogen zelfs niet
eens in goud worden gedragen. Zoals
bij de "Pirus" turkoois), op de
'akik' (agaat) na, de meest populaire
steen bij de Indonesiërs.
De belangrijkste zijn
a. de Pirus Daun Blad)
b. de Pirus Sutji C heilig)
c. de "Abdul Razak" (Pirus urat mas
goudader turkoois)
De Pirus Daun is groenachtig, met
soms wat blauwe vlekken, met een
variatie aan groen-tinten. Als deze dan
(lees verder volgende pagina)
