O
De rechtsgeldigheid van het Islamitisch huwelijk
en de verstoting in Nederland
4ft
In 1976 heb ik over dit onderwerp een artikel gepubliceerd in "Moesson" in een
tijd, dat de rechtsgeldigheid van volgens de Islamitische rite gesloten huwelijken
en verstotingen (talak) nog allerminst vaststond in Nederland. Ik beperk mij tot
drie voorbeelden:
a) Mevrouw J. E. M., ex-vrouw van
J. C. P., was in 1974 in staat mij een
verklaring te over leggen van het Ned.
Ministerie van Buitenlandse Zaken,
waarin verklaard werd, dat zij haar te
Jakarta volgens de Islamitische rite
gesloten huwelijk met P. als non-exis
tent kon beschouwen. Dit standpunt
van B.Z. werd, zo bleek mij in een te
lefoongesprek met Prof. A.V.M. Struy-
cken te Nijmegen (die lid is van de
Permanente Commissie voor de Bur
gerlijke Stand van het Ministerie van
Justitie in Den Haag) niet in het alge
meen gedeeld door het Min. van Jus
titie in Den Haag. "Als wij niets an
ders hebben om op af te gaan, is een
uit Indonesië of ander Islamitisch land
afkomstig huwelijks- en verstotings
document wel degelijk rechtsgeldig",
aldus Prof. Struycken in 1976.
Terloops vermeld ik nog, dat een doch
ter van Mevr. M., Mej. E. (uit haar eer
ste huwelijk) in januari 1974 bij mij
kwam voor de vertaling van een isla
mitisch huwelijkscontract, dat zij op
8-6-71 gesloten had met R. M. S. Deze
had haar al een jaar in de steek gela
ten. Zij wilde hertrouwen met de heer
F.S. Het geval plus mijn vertaling van
haar huwelijkscontract bracht zij voor
bij de Ambtenaar van de Burgerlijke
Stand in Rheden-de Steeg. Deze con
stateerde dat zij verzuimd had zélf een
echtscheidingsextract aan te vragen bij
het godsdienstgerecht in Jakarta. Het
geval is toen, uiteraard, opgelost door
dat de arrondissementsrechtbank in
Arnhem alsnog de echtscheiding uit
sprak tussen Mej. M. en R. M. S. Ik
voeg hier en passant nog aan toe, dat
sommige ambtenaren van de Burger
lijke Stand echtscheidingsextracten van
"het Kantoor van Godsdienstzaken"
(Kantor Urusan Agama) wantrouwen.
Er zijn er, die alleen extracten van
rechterlijke vonnissen willen zien. In
zulke gevallen kan men zich voor ad
vies wenden tot Mr. Kampers, ambte
naar van de Burgerlijke Stand in Am-
sterdarrn telef. 020 - 22 01 32, tevens
voorzitter van de Ned. Vereniging van
Ambtenaren van de Burgerlijke Stand.
b) Dat de rechtsgeldigheid van het Is
lamitisch huwelijk intussen nog een
omstreden zaak was, moge blijken uit
het volgende geval, dat zich heeft af
gespeeld in Ridderkerk: Een Pakistaan
se man en een Indonesische vrouw
trouwden volgens de moslimse rite op
31-1-1975 te Karachi. Zij trokken naar
Nederland en kregen alras moeilijk
heden met de vreemdelingenpolitie. In
Ridderkerk werd in 1976 hun kind ge
boren, dat door de Ambtenaar van de
Burgerlijke Stand aldaar prompt als
onwettig werd geregistreerd. Zij moes
ten dus "overtrouwen" op 14-1-1977
in Ridderkerk om het kind te "wetti
gen".
Omdat de Ambtenaren van de Burger
lijke Stand alle gegevens betreffende
gesloten huwelijken moeten overleg
gen aan de Rechtbank, kwam de offi
cier van justitie te Rotterdam erachter
dat hier een islamitisch huwelijk on
geldig was verklaard. De Rotterdamse
rechter heeft toen - zo meldde Prof.
Struycken in het Weekblad voor Pri
vaatrecht, Notariaat en Registratie" van
22-11-1980, p. 834 - op 16-10-78 vonnis
gewezen, waarin de rechter doorhaling
gelastte van het te Ridderkerk gesloten
huwelijk, overwegende, dat hieruit
volgt, dat aan het op 14-1-1977 te Rid
derkerk gesloten huwelijk geen rechts
gevolg kan worden toegekend, aange
zien partijen op dat tijdstip reeds wet
tig gehuwd waren.
Sindsdien is de Burgerlijke Stand veel
terughoudender geworden met over
trouwen, zo meldde Mr. Kampers mij
op 14-1-1981, omdat derhalve de Rid-
derkerkse ambtenaar het betreffende
kind niet onwettig had mogen verkla
ren, en een huwelijk heeft voltrokken
dat nietig is.
c) Op 24-12-1980 kwamen de heer S.
en de Indonesische vrouw M. bij mij
met een Islamitisch echtscheidings
extract van M., omdat die twee wil
den trouwen. Ik heb dat vertaald,
maar een week later kwamen ze ge
schrokken bij mij en zeiden dat de
Ambtenaar van de Burgerlijke Stand
in Rheden-de Steeg de geldigheid van
het extract betwijfelde (de ambtenaar
wilde niets te maken hebben met het
Kantoor van Godsdienstzaken), zodat
deze twee mensen niet burgerlijk kon
den trouwen. Opeens kwamen zij met
twee Islamitische buku nikah (trouw
boekjes) te voorschijn. Het bleek, dat
zij volgens de Islamitische rite ge
trouwd waren op 9 augustus 1980. In
overleg met de ambtenaar in de Steeg
heb ik toen het voor de man bestemde
trouwboekje (geheel identiek met het
voor de vrouw bestemde exemplaar)
vertaald op 6-1-1981. Een week later
belde ik de Ambtenaar van de B.S. in
de Steeg op. Hij bleek ineens rotsvast
te geloven in de rechtsgeldigheid van
het Islamitische huwelijk op grond van
het bovenvermelde vonnis van de Rot
terdamse rechter, dat hij terloops
noemde, en waarvan ik tot dat tijdstip
onkundig was geweest.
M.a.w. de heer S. en zijn vrouw kun
nen wegens dat huwelijk geen moeilijk
heid krijgen met de vreemdelingenpo
litie, hoewel de ambtenaar in Rheden-
MEDEDELINGEN VAN DE
OORLOGSGRAVENSTICHTING
De huidige president van de Raad van
Bestuur der Oorlogsgravenstichting,
mr. E. O. Baron van Boetzelaer, heeft
de wens te kennen gegeven om, in
verband met zijn gevorderde leeftijd,
per 20 januari 1981 af te treden. Hij zal
op die datum worden opgevolgd door
Brigade-generaal tit. W. F. K. Bischoff
van Heemskerck, grootofficier en adj.
i.b.d. van H.M. de Koningin.
Van de oorlogsgravenstichting ontvin
gen wij een opgave van de Nederland
se erevelden in het Verre Oosten, die
rechtsstreeks worden beheerd door de
Oorlogsgravenstichting.
Indonesië
In Indonesië bevonden zich oorspron
kelijk 22 Nederlandse erevelden. Na de
souvereiniteits-overdracht zijn deze on
der beheer van de Oorlogsgraven
stichting gesteld. Op verzoek van de
Indonesische autoriteiten is het oor
spronkelijke aantal erevelden terugge
bracht tot 7 zich op het hoofdeiland
Java bevindende erevelden. Alle oor
logsslachtoffers van de opgeheven
kleinere erevelden werden herbegraven
op deze zeven erevelden. Deze zijn als
volgt gesitueerd:
Jakarta - erevelden Menteng Pulo en
Ancol - Semarang - erevelden Candi
en Kalibanteng - Surabaia - erveld
kembang Kuning - Bandung - erevel
den Pandu en Leuwigaja
In het Columbarium van het ereveld
Menteng Pulo bevinden zich bovendien
728 urnen met asresten van in Japan
gecremeerde krijgsgevangenen.
Op het eiland Ambon zijn 167 Neder
landse oorlogsgraven op het ereveld
te Ambon-Galala, dat door de Britse
Commonwealth War Graves Commis
sion wordt beheerd.
Thailand-Burma.
Bijna 3.000 Nederlandse krijgsgevan
genen lieten het leven bij de aanleg
van de beruchte Birma-spoorweg. Zij
werden na de oorlog herbegraven op
de door de zorg van Commonwealth
aangelegde erevelden Kanchanaburi en
Chungkai in Thailand en op het ereveld
Thambyuzayat in Birma.
de Steeg weigerde hen over te trou
wen.
Zijn verwijt dat ik er hem "bijna had
laten instinken" was echter niet geheel
gerechtvaardigd, omdat de heer S. mij
pas op 5 januari 1981 de twee huwe
lijksboekjes toonde, dus nadat hij mij
op 24 december 1980 het echtschei-
dingsbewijs van zijn vrouw had laten
vertalen.
Drs. H. D. VAN PERNIS
15
