ORIENT TRAVEL B.V.
v. W. Welke?
16
is dé specialist op het Verre Oosten en biedt nog steeds de laagste
tarieven naar Indonesië aan:
Retour AMSTERDAM/JAKARTAf 1-75°
NU OOK AANTREKKELIJKE TARIEVEN NAAR CALIFORNIË I
Geen risico: U betaalt de reiskosten pas bij ontvangst van uw tickets,
(slechts 10% deposito bij de boeking).
Laan van Meerdervoort 291 - DEN HAAG
Tel. 070 - 63 83 67
Singel 486 - 1017 AW AMSTERDAM
Tel. 020-23 74 84
Groeneweg 1 - 1381 CM WEESP
Tel. 02940 - 1 48 88 1 79 58
BUITEN KANTOORUREN
De heer F. Schirmer - Tel. 075- 17 07 80
aan de achterkant een paar wagons
met mensen van een toneel vereniging,
Indonesiërs. Die vereniging noemden
zij Kin Sai Sin ban, Japanse naam,
dragen mooie petjes, toen kwam er
weer een aanval van Amerikaanse
vliegtuigen. Nou, ze hebben de mili
tairen gemist, de hele toneelvereni
ging was in de soep geschoten, babies,
ongeboren babies
v. W. Door de Amerikanen?
D. Vanuit de lucht door de Amerika
nen. Er waren verkeerde inlichtingen
gegeven door de K.M.T. Wij liepen met
een plakkaatje, K.M.T. Agency Jap. Ik
heb het lange tijd gedragen.
September '43 kwam er een grote
razzia. Ik wou net naar de touwslager
gaan. Ik woonde bij een Chinees, kreeg
een mooi vertrekje. Voordat ik naar
het werk kon gaan, ik maakte de ra
men open, zag ik een karabijnloop
door het raam, maakte de deur open,
daar stonden al politiemannen. Daar
voor stonden Japanners. Ze vroegen
Dezentje? Ja. Hij zei niet bang te zijn.
En daar begon het. Ik kwam eerst te
recht in de gevangenis Medan, weer,
daar ontmoette ik enige mensen die
ik eigenlijk niet kende. Ik heb ze in de
gevangenis leren kennen, o.a. dokter
Tol. Nou, wij krijgen dan te eten op
een blikje, gedroogde kasave, gaplek,
ik kon dat niet door mijn keel krijgen.
De dokter zei: jongen eet. Nou ik kon
dat niet door mijn keel krijgen. Dr. Tol
werd later weer vrijgelaten, omdat ze
hem nodig hebben, mij niet. Van de
gevangenis naar de R.K. kerk in Me
dan. Daar werd ik aan mijn duimen
opgehangen. Ik heb hier nog littekens;
knobbels, die hebben ze er in Amerika
uitgehaald. De dokter zei: zo iets heb
ben wij nog nooit gezien. Dat zal wel,
het is iets buitengewoons, ik zag mijn
duimen gewoon uitrekken. Nou, na een
minuut was ik van de kaart, flauw.
Toen aan mijn grote tenen opgehan
gen. Nou wat ik daar allemaal gezien
heb in de R.K. kerk, dat pijnigen van
mensen, verschrikkelijk.
Ik zag o.a. een jonge dame, ik kende
haar, toen was zij nog op de H.B.S. in
Medan, verschrikkelijk werd die mis
handeld. Zelfs limonadebottels werden
gebruikt om haar te pijnigen. Deze
jongedame na capitulatie van de Jap,
werd voor de War Criminal Investiga
tion gehaald en onderzocht en mij heeft
zij er bij gehaald. Zij had een baby
gekregen van het hoofd van de kem-
peitai, Sato, dat kindje groeide op en
dat kindje heette Lollie. Sato betekent
suiker. Zij heeft rake antwoorden ge
geven toen zij daar verhoord werd. Zij
werd beschouwd als collaboratrice, en
zei: welke Engelsman of Hollander
haalt mij er uit als ik daar in trouble
ben. Het werd niet beantwoord. Ge
lukkig werd zij vrij gesproken. Later
is zij met een of andere officier ge
trouwd, maar ook met moeilijkheden;
een officier moest een vrouw hebben
met een goede reputatie.
Met de september-razzia
D. Met die september-razzia van 1943
werden vele mensen opgepakt en om
het leven gebracht o.a. een van de
K.M.T. en eigenaar van het Tip-Top
restaurant. Die man hebben ze de tong
uitgetrokken en afgesneden en in heet
water gedompeld. Jan Kie, de eigenaar
van het restaurant en een goed res
taurant en vele
Verbindingen gezocht met luitenant
Van Zanten (in mei '42). Hij was toen
nog buiten, later door verraad gepakt,
v. W. Hij is ook in de zaak Overakker
betrokken.
D. Wij hadden allemaal opdrachten van
Overakker. Wij trachtten het zo goed
mogelijk te doen, zo goed mogelijk uit
te voeren. Niet zonder moeilijkheden
en niet zonder levensgevaar,
v. W. Overakker en Gosenson zijn lang
verhoord in Tebing Tinggi (Fort de
Koek). Zij zijn van Formosa terugge
bracht door de kempeitai. Zij (de Jap
pen) hebben geprobeerd er uit te ha
len wat zij er maar uit konden halen.
D. Zij hebben ook de verantwoording
op zich genomen, zij hebben opdrach
ten gegeven aanOok dat is niet
gewaardeerd geworden.
v. W. Heeft het niet veel mensen in
gevaar gebracht?
D. Het is heel moeilijk te verklaren hoe
dat allemaal in zijn werk is gegaan,
daar is verzet gepleegd, ik heb er zelf
ingezeten. En nou wordt het nog te
gengesproken. Men spreekt over ver
zet in Indonesië. De waardering aan
mijn groep en wat ik heb uitgevoerd
is niet veel. Ook zelfs niet een ver-
zetsster.
v. W. Ik ben benieuwd wat er nu eigen
lijk uit het verhaal te maken is zover
het de krijgsgevangenen betreft. U
bent uit gevangenschap geraakt door
dat u in die cellen bent opgesloten en
veertien dagen niets te eten hebt ge
had en niet verder kon. Was u geen
krijgsgevangene meer?
D. Jawel, maar na de september-razzia
hebben ze mij verhoord. Ik heb nog
gaten in mijn rug van de sigaar, bran
dende sigaren in mijn rug om te weten
te komen wat ik deed. Het was alle
maal voor niets.
Na de razzia van september kwam ik
weer in het kamp terecht.
v. W. In welk kamp?
D In Padanghalaban, een onderneming
bij Aik Peminke.
v. W. Waar ligt dat? Bij Asahan?
D. Ongeveer bij Rantau Prapat, nou ja,
het was maar een klein kamp, daar heb
ik weer andere vrienden ontmoet, in
een burgerkamp.
v. W. Als militair in een burgerkamp?
D. Ja.
v. W. Eigenaardig, het is voor mij een
wonderlijk iets.
D. Zij hadden mij gepakt, ze haalden
me uit de gevangenis, uit de cel en wij
werden vervoerd in de nacht met de
trein, en zo
v. W. Hebben ze u daar wel eens
ondervraagd?
D. Nadien niet meer, toen was het nog
korte tijd voor de capitulatie,
v. W. In een burgerkamp?
D. Daar zaten politie in.
v. W. En toen u vrij kwam, bent u
toen weer in militaire dienst gegaan?
D. Ik werd aangewezen om het vrou
wenkamp te helpen, ik ben gevlucht,
eerst naar een zeeofficier, Van Bron
geest. Ik moest maar een dag wach
ten, die zei dat er iemand kwam om
mee te praten.
De volgende dag kwam ik terug, me
neer Westerling. Die heeft me ook een
leven bezorgd, daar ril ik van, daar
wil ik niet over praten,
v. W. Hoezo?
D. Hijwij houden op.
Het is hem te machtig, al de herinne
ringen.
E. VAN WITSEN
"DE VERRE OORLOG"
door Prof. dr. N. Beets
Lot en levensloop van de krijgs
gevangenen onder de Japanner.
Bersiaptijd, soevereiniteitsover
dracht, assimilatie in Nederland.
Foto's en tekeningen, 480 pag.
Omstreeks half mei verwacht. Tot
die datum geldt een intekenprijs
van f 45,daarna wordt de
prijs f 56,50. Bestel daarom nu
Telefonisch of schriftelijk.
Ook bij Boekhandel Moesson.
