O
Tussen de halvarine en de jampot
Reisbureau Hoiwerda B.V.
cJ-lerinneringen aan
De plaats waar eens de kraton van Padjang
stond, op welk terrein de auteur bij een
bodemonderzoek in 1941 met een aantal
leerlingen talrijke scherven van Chinees
aardewerk vond.
sen gesticht zijn, in de eerste plaats
de befaamde kraton Mendang Kamoe-
lan. Ook in latere, Moslimse tijden,
toen het zwaartepunt van Java van
Oost- naar Midden-Java terugkeerde,
werden daar opnieuw steden gesticht.
Ik noem in de eerste plaats Demak,
de residentie der eerste Islamitische
vorsten; het vermaarde Koedoes, ze
tel van hoge geestelijke heren en een
druk handelscentrum. Dan is nog wat
noordelijker de haven Japara, veilig
beschermd aan zijn door drie eilandjes
beschutte baai. Daar bezaten de eer
ste Nederlandse kooplieden hun fac
torij, tot deze in 1706 naar Semarang
werd overgeplaatst. Niet ver van Ja
para lag in de 16e eeuw nog de kraton
van Kali-Njamat, en ook dicht in de
buurt het befaamde Prawata.
Maar men zal zich afvragen of, gesteld
dat de Goenoeng Moeria oudtijds een
eiland was, droeg de bevolking van
dit eiland dan geen bijzonder karakter,
zoals thans nog de Madoerezen t.o.v.
Java? Het lijkt niet onmogelijk, ook al
vond ik daaromtrent slechts één enke
le aanwijzing. Een kennis van één mij
ner kennissen bezocht enige jaren ge
leden de omstreken van de Goenoeng
Moeria en trof daar in een desa
slechts gebaarde mannen aan, terwijl
een baard bij de Javanen vrij zeldzaam
is. Dit schaars voorkomende baard-
sieraad zou wellicht uit de bijzondere
bevolkingssamenstelling kunnen ver
klaard worden. Deze baardgroei is
dan mijn laatste argument in de dis
cussie over de kwestie, of de Goe
noeng Moeria eens een eiland was.
Eind april verschijnt bij Moesson:
"MNEMOSYNE"
een bundel gedichten door
T. A. de Haan
Door de week is het half zes opstaan
geblazen. Het reveille van de wekker,
dat het alledaagse begin van een
"weekdag" aankondigt zonder enig
meelij. Wanneer manlief naar het werk
is gegaan en het uitgebreide ontbijt
reeds genuttigd is, begint het "niets
doen" d.w.z. het rommelen met de pen.
Aan de ontbijttafel wordt er een plaats
je ingeruimd en tussen de halvarine
en de jampot begint het avontuur. Het
gebeurde op zo'n koude ochtend in
de winter. De kinderen lagën nog prins
heerlijk op één oor en ik had alle tijd.
Het was lekker stil op de radio die
voor een zachte achtergrond muziek
zorgde. Met mijn pen tikte ik tegen
het jampotje op de maat van Abba's
"I have a dream" en opeens zag ik
mijn overleden moeder in haar laatste
dagen op haar kamertje patience spe
lend. Zij had haar intrek genomen bij
haar getrouwde dochter Ella.
"Mam, vertel toch eens wat uit tempo
doeloe?"
"Och kind", zei ze met een zucht.
"Tempo doeloe is geen haar beter dan
de tegenwoordige tijd. We moesten
toen ook knokken tegen bepaalde din
gen, zoals jullie het nu ook doen."
Ze schraapte haar keel en met haar
zangerige stem begon ze te dongeng.
"Nu dan", begon ze. We schoven wat
dichterbij. "Toen ik een meisje van
zes jaar was, ging ik vaak met mijn
ouders naar Semarang. We reden dan
met de gelindingan van hadji Salim.
We woonden in Demak. Mijn vader
was stationschef."
"Wat deed U in Semarang?"
"We gingen naar een oud-tante, tante
Anna. 's Avonds mocht ik mee naar
de Stamboel om naar het optreden
van miss Riboet te kijken. Toen ik wat
ouder was, gingen we naar de soos.
Er werd polka gedanst; ik ontmoette
daar mijn man, jullie vader. Hij was
een goede musicus. We trouwden en
hij tekende beroeps. Het was in die
tijd, toen er nog opstandjes voorkwa
men. Zoals in Kedoe en Kediri en in
West-Java. De bevolking was daar zeer
opstandig en het Knil was er om de
opstandjes te onderdrukken. De be
volking werd al gauw "djahat" ge
noemd. Eens hadden ze het zoontje
van een totok-officier ontvoerd. Een
patrouille vond het Hollandse kindje
terug, kaal geschoren en in inheemse
kledij gestoken. De ouders waren ont
zettend gelukkig en de zaak werd in
de doofpot gestopt om wraakacties te
voorkomen."
En zo ging mijn moeder verder met
haar verhalen, ondertussen patience
spelend. We gingen graag naar mijn
moeder toe om naar haar dongengan
te luisteren. Je proefde gewoon de
sfeer uit haar tijd. Op een mooie dag
in de zomer stierf ze kalm en vredig,
het tempo doeloe achterlatend.
L. v.d. WORM-FLOHR
Een uniek foto-boek en verhalen
over en door de mensen die
eens in Soekaboemi leefden en
werkten.
f 25,porto f 5,
UITSLUITEND VERKRIJGBAAR
BIJ BOEKHANDEL MOESSON,
DEN HAAG
Amsterdam - Jakarta v.v1750,
Amsterdam - Bangkok - Penang v.v. f 1975,
Amsterdam - Bangkok - Singapore - Jakarta v.v.
incl. 4 nachten First class hotel in Bangkok, 4 nachten in
Singapore en 2 nachten in Jakarta op basis van logies,
ontbijt, transfers en excursie, min. deelname 2 pers. 2475,
Amsterdam - Bangkok - Singapore - Penang - Jakarta v.v.
incl. 4 nachten First class hotel in Bangkok, 4 nachten in
Singapore, 4 nachten in Penang en 2 nachten in Jakarta op
basis van logies, ontbijt, transfers en excursie
min. deelname 2 persf 2925,
Amsterdam - Singapore - Medan - Jakarta - Singapore -
Amsterdam - incl. 4 nachten First class hotel in Singapore
en een 5 daagse Tobatour geheel verzorgd
min. deelname 2 persf 2625,
Alle andere bestemmingen kunt U bij ons aanvragen.
Wij verzorgen Uw visum Uw reis- en annuleringsverzekering
bovendien: Uw hotel reserveringen Uw informatie m.b.t. logeeradressen
Loosduinsekade 497 - 2571 CM Den Haag
Telefoon 070 - 46 89 50 46 89 51
Dagelijks geopend van 09.30- 17.00 uur
zaterd. v. 10.00-13.00 u., woensdagmid. gesloten
8