poirrié
ii l'ïli
nen geslopen. De lichtwachters waren
ziek; de ene natuurlijk erger dan de
andere. Overdag na een hele nacht bij
toerbeurt in de met kwikdamp gevulde
ruimte in het hoogste puntje van de
toren zonder ventilatie-mogelijkheid
cirkeltjes gelopen te hebben, lagen de
mannen in hun hutje amechtig ter neer,
maar tegen donker begaven zij zich
weer naar de lichtbronruimte. Dood
ziek, te zwak bijna om het reserve
toestel te draaien, zetten zij zich beur
telings toch tot die taak. Enkelen hun
ner kregen duizelingen. Zij hoestten
en vermagerden. Nochtans begaven
zij zich plichtsgetrouw elke dag zodra
het duister werd de toren in, waar gif
tig kwik hen wachtteEN HET
LICHT BLEEF BRANDEN I I
Twee lichtwachters waren er zodanig
aan toe, dat ze aan boord van de
"Sirus" gebracht moesten worden. De
3de lichtwachter kon gelukkig op Poe-
loe Bras achter blijven; hij kon de 2de
werktuigkundige Clark, die voor de
herstelwerkzaamheden werd aange
wezen, ter zijde staan.
Hoofdwerktuigkundige J. C. Eynwach-
ter van het s.s. "Sirius" wist wel wat
hij deed met deze aanwijzing, want
Clark was iemand, die zijn mannetje
wist te staan. De "Sirius" kon met een
gerust hart naar Sabang gaan om te
bunkeren ten einde zich op te maken
voor hetgeen ging gebeuren. Voor het
station Atjeh, waaraan de "Sirius" was
aangewezen, stond namelijk heel wat
op het programma.
Ver onder de Westelijke Horizon ste
vende met grote vaart op Sabang af
het trotse mailschip van de Stoomvaart
Maatschappij "Nederland" de "Johan
van Oldenbarneveld" onder commando
van kapitein Mörzer Bruyns met aan
boord Jhr. Mr. A. W. L. Tjarda van Star-
kenborgh Stachouwer, de nieuwe Gou
verneur-Generaal van Ned.-lndië. Ver
onder de Zuid-Oostelijke horizon wer
den in het heldere blauwe water van
Straat van Malakka twee onderling
evenwijdig lopende kaarsrechte brede
banen van schuim getrokken door Hr.
Ms. "Witte de With" en Hr. Ms. "van
Galen", die tesamen onder commando
van Kltz. P. Koenraad het ere-escorte
zou gaan vormen voor de "Johan van
Oldenbarneveld" op het traject Sabang
- Tg. Priok. Sabang werd in feesttooi
uitgedost en ook Medan werd ver
fraaid met erebogen en vlaggetjes.
Terwijl Noord Atjeh zich prepareerde
op de komende festiviteiten werkten
in het midden van dat gebied de 2de
werktuigkundige Clark met de licht
wachter en de aanwezige koelies in
het zweet huns aanschijns in het boven
ste deel van "Willemstoren" in een
ondragelijke stank van kwikdamp aan
het herstel van het rotatie-mechanisme
en de ondersteuning van het lenzen
stelsel. Clark had bij het eerste onder
zoek al in de gaten, dat de reparatie
nu niet direkt een "klusje" was en
zeker niet met zo weinig mankracht,
maar met de goede "teamgeest", die
het personeel van de Dienst van
Scheepvaart kenmerkte, ach, dan zou
het waarachtig wel gaan. En zo was
het ook.
In principe kwamen de werkzaamheden
neer op het laten zakken van het kwik
reservoir, waarop het lenzenstelsel ro
teerbaar rustte, ten einde dit reservoir
te vullen en het daarna opvijzelen daar
van. Een heel karwei, want het reser
voir rustte op enige machtige, van
schroefdraad voorziene bouten, die
met knotsen van moeren in hoogte
stand verplaatsbaar waren. De schroef-
sleutel voor het behandelen van de
moeren woog al meer dan een kilo
of vijf. Twee man waren nodig om de
schroefsleutel te tillen en tegen de
moer aan te drukken. Een derde en
vierde man konden de sleutel een heel
klein beetje van stand veranderen, on
geveer 1/6 slag; dan moest de sleutel
naar de volgende moer gebracht wor
den en moest deze ook eenzelfde slag
gedraaid worden, enz. tot de kwikbak
voldoende gezakt was om kwik te
kunnen bijvullen.
Vóór het daartoe kon komen eerst het
kwik zuiveren, de verontreinigingen
van het kwikoppervlak afscheppen, af
romen en in een leeg petroleumblik
opzamelen voor transport naar be
neden. Ja, zo had de lichtwachter het
zich ingedacht, doch ziet, binnen korte
tijd ging het blik lekken, het soldeer
van de naden begaf zich. De koelies
holden met het blik, ten dele gevuld
met kwik de trap af; het lukte niet de
begane grond te bereiken. Halverwege
de tocht - op de tweede vloer - moes
ten ze de deur naar buiten openen en
het blik met inhoud naar beneden
gooien.
Voor het verwijderen van de resteren-
I
p?g
"Waarom moppert Ibu eigenlijk altijd. In de
regentijd ligt het slijk der aarde toch op
straat!"
de kwikverontreinigingen werd gebruik
gemaakt van een grote wadjan, eigen
dom van de vrouw van de lichtwachter.
Omdat dat ding onhandig te dragen
was werd de wadjan telkens ook vanaf
de tweede vloer geledigd.
Toen was het bijvullen geblazen met
de reserve-voorraad van 1 liter uit een
stalen fles. Vanzelfprekend een veel te
geringe hoeveelheid. Echter gelukkig
net voldoende om het lenzenstelsel het
vereiste drijfvermogen te geven, waar
door de installatie kon functioneren.
Tijdens al deze werkzaamheden werd
er niet naar getaald te ontbijten, lun
chen of zelfs drinken. Dat kwam eerst
aan de orde om 17.00 u. toen de arbeid
verricht was en de lichtinstallatie met
succes had proef gedraaid. Eerst toen
gingen de harde werkers naar bene
den, heeft Clark in plaats van met een
stevige borrel zich gelaafd met het
water van een "klappa moedah"; daar
na een heerlijk bad met heel wat ga-
joengs water en toen stond klaar een
door de lichtwachter's vrouw klaarge
maakte uitgebreide rijsttafel. Zij had
zich daartoe uitgesloofd omdat het nu
eenmaal zo hoorde, maar ook als dank
aan de "toean" voor zijn aanwijzingen
en hulp bij het repareren van de licht
installatie, want één ding is waar: in
"tempo doeloe" was het kustlicht voor
een lichtwachter even veel zo niet
meer waard dan een kind voor een
moeder.
Woensdag 2 september 1936 ging de
"Sirius" nabij het eiland Poeloe Bras
weer ten anker. Eerste officier G. Kooy-
man en ook Hoofdwerktuigkundige
Eynwachter gingen de wal op voor in
spectie van het kustlicht. Dat de re
paratie klaar was, dat stond voor hen
vast als een paal boven water. En zo
was het ook. Reeds twee uren later
kon de "Sirius" het eiland achter zich
laten met bestemming Olehleh.
Aan boord werd met man en macht
gewerkt aan de grote schoonmaak. De
"kapal poetih", die een goede accom
modatie had, want kort geleden had de
"Sirius" een mooie trip door de Mo-
lukken gemaakt met het Belgische
kroonprinselijke paar; dit jacht zou de
"toeans besar" van Olehleh naar Sa
bang brengen: de Gewestelijk Militaire
Commandant kolonel G. F. V. Gosen-
son, de Assistent-Resident van Groot
Atjeh O. Treffers, de Gewestelijke se
cretaris J. B. F. Satorius, Kapitein Klaar,
adjudant van Kolonel Gosenson, allen
met hun dames. Voorts embarkeerden
enige luitenants van het K.N.I.L. en At-
jehse Hoofden, benevens de stafmu-
ziek en een erecompagnie uit Kota
Radja. In totaal 170 passagiers.
Toen de "Sirius" van de Gouverne-
ments Marine in de loop van vrijdag
ochtend (11 september) aan de steiger
te Sabang afmeerde werd het hoge
gezelschap verwelkomd door de Con
troleur van Sabang H. Gelderman, de
Plaatselijk Militair Commandant 1ste
luitenant D. Haremaker en de Haven
meester A. van der Burgh.
(slot volgt)
13
