1
PLANTERSVROUW IN INDONESIË CV)
TROPEN IN ZWOLLE
na al dat hollen
ik proef weer de Oost
slalom langs winkelende figuren
die uren de tijd hebben
ik ruik weer dat zweet
omdat het vakantie is
en ik geniet ten volle
van de tropen
even
bij van Orsouw zitten
in Zwolle
dé lunchroom van Zwol'
Bé van Tessel
al is het ook daar vol
ik neem soep, kerrie
ze is twee maal heet
en, temidden van de herrie
droom ik weg
TOT ZIENS DE VOLGENDE KEER
zo nam ik afscheid van de mensen bij wie ik gelogeerd
had tijdens mijn verblijf in Indonesië, 't Grootste deel van
de reis zat er al weer op. Een oriëntatie-reis, zo beschouwde
ik dit eerste weerzien na meer dan dertig jaar. Tevens een
vluchtige kennismaking met Midden- en West-Java. Want,
hoewel ik in Midden- geboren ben, kende ik alleen Oost-
Java. Van herkenning van 't grootste deel van het eiland,
nog wel in vogelvlucht, kan nauwelijks sprake geweest
zijn. Maar de kennismaking was boeiend van de eerste tot
de laatste dag. 't Landschap, de natuur, zal niet veranderd
zijn, neem ik aan. De blauwe bergen staan nog altijd op
hun oude plaatsen. Ik herkende de bomen en planten, zelfs
het onkruid langs de weg. De streek langs de noordkust van
Oost Java, die ik op veel plaatsen alleen heb gekend als
dor of moerassig, zoals b.v. de strook van Pasir poetih tot
Badjoelmati, is in cultuur gebracht. Daar lachen groen
fluwelen tabaksvelden afgewisseld door sawah's je tegen.
Daar zorgen de eenden voor zoute eieren, zo gaat het
grapje. De sawah's grenzen aan het strand. De steden zijn
druk en overvol, dichter naar elkaar toe gegroeid. Dat
moet wel met zo'n bevolkingsaanwas. In Oost Java heb ik
veel van het oude terug gevonden. Gewoonten en gebruiken
Zo ook wat dit plaatje uit de krant laat zien. De verhuizing
van een huis.
Toen ik vroeger aan de opbouw van ons vakantie-bedrijfje
werkte op Bermé, kochten wij van een kennis hun kleine
optrekje. Zo'n honderd vijftig meter bij ons vandaan. Op
deze zelfde manier werd het overgebracht van hun terrein
naar 't onze. Een huisje van twee en een half bij vijf.
Gotong royong. Natuurlijk kwam er ook een selamatan aan
te pas.
Van de mensen heb ik alleen maar vriendelijkheid onder
vonden, en ontzettend veel hartelijkheid van onze gast-
familie's. Toen ik op Kali Klattak b.v. vertelde, dat wij
lange jaren hadden gewerkt en gewoond op het buurland
Kali Sèlogiri, kreeg ik voor de hele dag een jeep met
chauffeur, om mij door 't bos naar onze oude onderneming
te brengen.
En ofschoon onaangekondigd, was ook de ontvangst daar
door de beheerder hartverwarmend. Ik heb er nog oude
bekenden ontmoet, o.a. Moestar onze chauffeur en wij
schaamden ons niet dat de tranen ons over de wangen
liepen. En hun eerste vraag was: "Dêh rêmah Petra?" Hoe
gaat het met Petra?
't Kindje, één van hen, dat ik tot me genomen had toen
haar moeder stierf bij haar geboorte. En ik liet ze de foto's
zien die ik bij me had, van Petra en haar gezin. Klein bruin
vrouwtje en haar blonde man en twee schattige kindjes.
En ik heb er een paar moeten achter laten, bij Moestar en
mjfczmi 1 li
V;V
IIPSRSSP!# WwQ&M
Kompas/JM
GOTONG-ROYONG: Krreeeekkk kreeek kreeeekkk. Bunyi ini
terdengar sepanjang jalan yang mereka lalui. Asalnya dari gesekan-
gesekan keras dinding dan balok rumah yang diangkat, dipikul untuk
dipindahkan. Pekerjaan semacam ini masih banyak dijumpai di
Minahasa. Ini menunjukkan sifat gotongroyong masih melekat pada
masyarakatnya. Dengan gotongroyong seperti ini, kecil kemungkinan
mengalami kerusakan dan pemilik rumah praktis tidak mengeluarkan
ongkos. Untuk memindahkan rumah ini, penduduk desa hanya
diberitahu oleh pemilik rumah, tanpa mengumumkan lewat Hukum-
tua (Lurah). Upah-kerja gotongroyong seperti ini sangat sederhana.
Selesai memindahkan rumah, oleh pemilik rumah mereka dijamu
sekedarnya saja, disuguhi minuman teh atau kopi dengan makanan
kecil, ditambah ucapan terimakasih. Peristiwa ini dijumpai Kompas
di desa Poigar, Kecamatan Tenga, pada jalur jalan-raya AKD -
Amurang-Kotamobagu-Doloduo), sekitar 150 km dari kota Manado.
zijn vrouw om te laten zien aan de andere bewoners. Het
sprookje van Petra was nog niet vergeten. Ook dr. Oetomo
die mij, met zijn vrouw dezelfde avond in het hotel al kwam
opzoeken zei weer: "Altijd zal ik blijven zeggen, dat u met
dit kind een wonder heeft verricht." "Neen dok, niet ik.
Ik heb een beetje geholpen; in hoofdzaak heeft ze het zelf
gedaan, ze wóu niet dood". Daarom noemde ik haar Petra.
Rots. Een rots in de branding van het Leven. Mijn kleine
Petra lijkt voor 't geluk geboren. En ik kreeg haar omdat
zij een "anah sial" was, een ongelukskindje, ze kostte haar
moeder immers het leven.
Tot ziens lief land, oude en nieuwe vrienden, tot ziens op
de manier die ons nu geboden wordt hoop ik.
Als Onze Lieve Heer mij mijn gezondheid nog een tijdje
laat behouden.
PLANTERSVROUW
H
TAALGEBRUIK
IN HET CHIP-TIJDPERK
Alle chips op een rijtje hebben
Pienter.
Praten als een chip zonder kop
Omong kösöng.
Een chip op de loop hebben
Dokdokken.
Waar een wil is, is een chip
Eigenwijs.
Chips tekort komen
Sprakeloos, melompong.
Een chip laten schieten
Vergeten, loepa.
Een chip te veel hebben Verwaand.
Een chip met kortsluiting
zich vergissen.
Een lekke chip hebben
Vergeetachtig.
H2
15