Indonesische Sagen en Legenden
BIBIK DINGKLIK
KUNST-AGENDA
DE LEGENDE VAN DE WARINGINBOOM
Heel lang geleden regeerde over Java een goed en rechtvaardig vorst, Kemoe-
ran Dinadja. Zoals andere Oosterse vorsten had ook hij een reeks kinderen
bij zijn vele vrouwen. Het oudste kind heette Djamadjaja en was de zoon van
zijn hoofdvrouw. Deze prins was bij het volk bemind om zijn goed karakter.
Maar toch, was er één, die hem haatte. Dat was Dewi Andana, de tweede vrouw
van de vorst. Zij had ook een zoon en daarom was ze afgunstig, want op de
troon zou ze later graag haar eigen zoon zien en zolang Djamadjaja leefde was
die natuurlijk de aangewezen troonopvolger. De vorst zelf was al zo oud, en
de gedachte dat zij eens, als Djamadjaja zou opvolgen niet meer in de hoofd-
vertrekken mocht verblijven zo min als haar kinderen, deed in het binnenste
van Dewi Andana een listig plan ontstaan dat lukken moest. Was zij niet de
lieveling van de vorst en daarbij de schoonste van alle vrouwen?
"Straks moet ik ook nog onroerend
goed belasting betalen voor die slome
kerel van mij."
Toen vorst Kemoeran Dinadja haar
eens bezocht in de vrouwenvertrekken
en haar vroeg welke wensen zij had
en wat zij aan sieraden begeerde, ant
woordde Andana met haar liefste stem:
"Ach, Heer ik heb slechts één wens
en dat is dat mijn oudste zoon U later
als vorst zal opvolgen, andere wensen
heb ik niet!"
De vorst bracht haar het onredelijke
en onmogelijke van haar verzoek on
der het oog; wat zou zijn eerste ge
malin zeggen! Rechtens kwam de troon
alleen Djamadjaja toe. Maar de listige
Andana bewerkte de oude vorst net
zo lang tot hij voor haar smeekbeden
bezweek. Hij vond goed dat Djamadja
ja naar het bos in veiligheid gebracht
zou worden, daar hij anders door zijn
vijanden vergiftigd zou worden.
De zoon van Andana, Raden Samidjan
zou hem opvolgen als vorst. Hoe Dja
madjaja zijn vader ook verzekerde dat
hij dood noch vijand vreesde en dat
hij liever wilde blijven, de oude vorst
hield voet bij stuk. Djamadjaja had te
gehoorzamen. En zo vertrok Djamadja
ja, diep betreurd door hovelingen en
volk, uit het rijk. Zijn trouwe gade,
Dewi Kesoemo wilde niet achter blij
ven. Trouw zou zij Djamadjaja overal
volgen, het leven vol onbekendheid
tegemoet.
De boze Andana wilde zekerheid heb
ben dat haar zoon troonopvolger werd.
De nacht voor het vertrek van het
prinselijk paar, sloop zij de kamer van
Djamadjaja binnen en deed in de
kendi (waterkruik) een langzaam wer
kend vergif en toen Djamadjaja als
altijd 's avonds uit de kendi dronk,
voelde hij zich daarna loom en duize
lig. Hij vertelde het niet aan zijn vrouw.
In de vroege ochtend vertrokken ze.
De prins voelde zich al zieker en zie
ker worden en toen zij aan een diep
ravijn kwamen kon hij het niet langer
meer voor zijn vrouw verbergen. Hij
zeeg in elkaar en kon nog net stame
lend tot zijn gemalin zeggen: "Ach m'n
lieve Kesoemo, ik moet je alleen ach
terlatenI" en hij sloot voor altijd
zijn ogen.
Dewi Kesoemo was radeloos en bad
tot de machtige geesten: "O, machti
ge Goden, geef mij mijn man terug.
Maak hem weer levend!" Nauwelijks
had zij deze woorden gesproken, of
uit de hemel daalde Koemo Djojo, de
God van de Liefde en het Huwelijk,
neder. Hij naderde het lijk, maar schud
de bedroefd het hoofd. Dewi Kesoe
mo smeekte hem: "O, machtige Heer,
schenk mijn man zijn leven terug".
Maar Koemodjojo schudde het hoofd,
want hij kon hem het leven niet weer
geven. "Neen, Uw man kan niet meer
tot leven gewekt worden, want door
een boze hand is hij vergiftigd en geen
hogere macht kan de uitwerking van
dit vergif te niet doen. Ik zal echter
Uw man op deze aarde doen voort
leven, niet als mens, maar als een
hoge en machtige boom zal hij hier
staan
Dewi Kesoemo zag plotseling tot haar
onuitsprekelijke verbazing het lichaam
van haar man bedekt met boomschors
en hoe uit zijn met boomschors bedek
te armen takken ontsproten vol met
schone groene bladeren. En toen ze
keek naar de lange zwarte haartres-
sen, waren die niet langer zwart, maar
bruingrauw.
En zo zag ze plots zijn voeten niet
meer. Die waren in de aarde verzon
ken. Het waren de wortels van de
vreemde boom. Dewi Kesoemo sloeg
haar armen om de ruwe stam en
schreide nog hartverscheurender: "Wat
heb ik, o machtige Koemodjojo aan
een zielloze boom?"
Maar Koemodjojo schudde zijn hoofd
en antwoordde: "Deze boom is niet
zielloos. Overal op Java zal hij voort
spruiten en overal als heilige offer
plaats worden beschouwd. Vorsten en
bedelaars, allen zullen hem als heilig
eren en wee hem, die de boom durft
om te hakken. Ziekte en onheil zal
over hem komen".
Koemodjojo keerde na deze woorden
terug naar de Godenhemel. Diep be
droefd bleef de prinses achter, terwijl
ze al schreiend haar armen om de
stam hield en haar hoofd ertegen steun
de. Zo sliep Dewi Kesoemo in voor
eeuwig. Haar ziel werd in de boom
opgenomen, haar lichaam veranderde
in een bron, waar kristal helder water
uit opborrelde.
TENTOONSTELLING "GOED GELD"
Over de betekenis van geld als ruil
en betaalmiddel vroeger en nu, in an
dere landen en bij ons, gaat de ten
toonstelling 'Goed geld', die vanaf 8
mei jl. te zien is in het Museum voor
Onderwijs te Den Haag. Op deze
expositie, die duurt tot en met 13 sep
tember 1981, zullen ook allerlei aan
verwante aspecten aan de orde komen,
zoals inflatie, oorlogsgeld, noodgeld,
valsemunterij en het sparen.
Van de meeste primitieve volken is
bekend, dat zij al gebruik maakten van
de een of andere vorm van geld. De
tentoonstelling omvat onder meer di
verse voorbeelden van dat primitieve
geld, dat kon bestaan uit waardevolle
en duurzame levensmiddelen of ge
bruiksvoorwerpen, wapens en siera
den.
Een bezoek aan de expositie 'Goed
geld' zal voor jong en oud een boei
ende belevenis zijn. Eens zien, wat nu
precies een oordje is, een duit, of tij
gertongen, manila's en Spaanse mat
ten. Tal van amusante gebeurtenis
sen en feiten verlevendigen het ge
heel. Een attractie voor jeugdige be
zoekers is onder andere de mogelijk
heid om zelf een munt te 'slaan'.
De openingstijden van het Museum
voor het Onderwijs, Hemsterhuisstr.
2/e in Den Haag, zijn: dag. van 10-17
uur, zat. en zond. van 13-17 uur, alg.
erkende feestdagen gesloten.
15
