SCHILDPADDEN
KORT VERHAAL
Juffrouw Brooshooft van de vijfde klas was een geboren onderwijzeres. Bij haar had je het gevoel dat het een voor
recht was kennis te mogen opdoen, zoveel kennis als je maar aankon. Als je niet je best deed, deed je jezelf te kort,
niemand anders. Ze kon ook vertellen, juffrouw Brooshooft, boeiende, ongewone verhalen die je nergens anders hoorde.
Eens vertelde ze een verhaal, echt of niet echt gebeurd, dat diepe indruk op ons maakte. Het ging over een bekende
zangeres of actrice die op tournee in Indië was. Voor haar vertrek werd haar voorspeld dat ze eens haar eigen leven
zou redden door een schildpad na te doen, namelijk door haar hoofd in te trekken. Het sleutelwoord was "Schildkröte".
Terwijl ze op tournee was, keerde ze
eens laat in de nacht per auto terug
van een voorstelling. Uitgeput dommel
de ze in op de achterbank en was
daardoor niet voorbereid op een he
vige botsing met een andere auto. In
de laatste seconde voor de botsing
hoorde ze een stem zeggen: "Schild
kröte I" Ze trok haar hoofd in en
redde daarmee haar levenJuf
frouw Brooshooft maakte gebruik van
de diepe indruk die het verhaal op
de klas maakte door een grote plaat
van een schildpad te laten zien.
Zoals dat zo vaak in het leven ge
beurt, kort nadat ik voor het eerst van
een schildpad hoorde, zag ik er een.
De zondag na het verhaal van Juffrouw
Brooshooft tracteerde mijn vader ons,
mijn moeder en mij, op een etentje in
het enige plaatselijke hotel. De eetzaal
was klein en eenvoudig; er waren
maar twee tafels bezet behalve die van
ons. De hotelhouder kende mijn vader
wel en kwam wat bij ons praten. Hij
was een grote man met dik zilvergrijs
haar, een zware grijze snor en door
dringende ernstige ogen. Van mijn
plaats aan tafel naar hem opkijkend
viel mijn oog op zijn horlogeketting
waaraan ik tot mijn verbazing een
gouden schildpadje zag hangen. Zo
jong als ik was trof mij die samenloop
van omstandigheden: het verhaal op
school en vlak daarop het schildpadje
van de hotelhouder. Deze zag mij sta
ren en glimlachte. "Ja, dat was een
hangertje van mijn vrouw", zei hij, het
schildpadje aanrakend, "ik heb het
maar gehoudenNa haar dood,
vulde ik bij mezelf aan. We wisten al
lemaal van zijn aanbeden vrouw die in
een paar dagen aan zware longont
steking was bezweken. Hij had daarna
(Vervolg: "Ben Hanssens")
eenheid is. Het is eerlijk gezegd ook
zo, dat je je soms voor andere Indo's
schaamt. Maar er moet wat gedaan
worden voor Indo's, dóór Indo's. Niet
passief blijven. In het klein ben ik
bezig met een badminton-club, een
typische Indo-sport. Dat is leuk, voor
de band en voor ontspanning maar
het is niet genoeg. Daarnaast kan nog
zoveel gedaan worden, ook op cultu
reel gebied: toneel, cabaret, lezingen,
film, muziek. Dansavondjes zijn wel
DOOR GREET GAUDREAU
een mooie half-Japanse njai gehad,
maar had haar na korte tijd weer weg
gestuurd.
Hoe weten mensen sommige dingen?
Ik was tien jaar oud maar ik wist, als
uit de lucht gegrepen, dat hij zijn
vrouw nooit vergeten had en haar
plaats aan niemand gunde. Wie had
mij dat verteld? Een vriendin, een van
de baboes, de vrouw van de djongos
die specialiseerde in romantiek? Ze
ker niet mijn ouders. Mensen - in het
algemeen, "mensen" - weten dingen
van elkaar, verborgen dingen die als
het ware gemeengoed worden, in de
goede zin van het woord. Zo leren we
onze medemensen beter kennen.
Een paar jaar later gingen we naar
Holland. Modjokerto vervaagde en
maakte plaats voor Den Haag, natte
sneeuw, een vreemde school, vreem
de mensen waaraan ik moest wennen.
Mijn moeder verloor haar vader en
begon naar spiritistische seances te
gaan, op zoek naar hem. Ze vond hem
nooit terug en als ik volwassen was
geweest had ik haar kunnen zeggen
waarom. Na mijn grootmoeders dood
verliet mijn grootvader zijn huis niet
meer, zeven trieste jaren lang, tot aan
zijn dood. Hij had niets om naar terug
te keren en alles om hem vast te hou
den, waar hij was.
Zes jaar later, in een andere stad,
keerde mijn moeder op een avond op
gewonden terug van een seance. "Er
staat een man naast u", had het me
dium gezegd, "een grote knappe oude
man, met grijs haar, in een wit tropen
pak. Hij knikt en glimlacht, maar ik
weet niet wat hij wil, hij schijnt geen
boodschap te brengen. Hij kent u, zegt
hijMijn moeder, sudderend van
opwinding, pijnigde haar hersens, maar
leuk maar er moet toch meer zijn, zelfs
meer dan eten. Wij willen wel mee
doen en ik weet zeker mijn kinderen
straks ook. Maar vooral zij moeten
eerst zien dat er iets is, dat er wat
gedaan wordt.
Ik zal in mijn zaak een hoek gaan
maken voor Indische boeken en platen.
Plaatselijk moet er toch ook wat te
organiseren zijn, bijvoorbeeld een zaal
huren t.b.v. een culturele avond met
lezingen, voordrachten. Niet in de eer
ste plaats amusement. Er zullen dan
misschien niet direct zoveel mensen
kon zich zo iemand niet herinneren.
"Hij laat iets zien, een ornament", zei
het medium, "het lijkt op een schild
padje, in goud of zilver
Daar bleef het bij want tot haar grote
teleurstelling kon mijn moeder haar
bezoeker niet thuisbrengen. Ze kon er
niet over uit, ondervroeg mijn vader
die zijn hoofd schudde. Een grote oude
man? Een schildpadje in goud of zil
ver? Ik wist het meteen, maar het
vreemde was dat deze herkenning mij
niet zo trof als die eerste blik op een
schildpadje bengelend aan een horlo
geketting. Toen, op die avond, in een
warme, half lege eetzaal, werd mij iets
ingeprent, waarom, voor welk doel, is
mij nooit duidelijk geworden. Het is
een koud geworden spoor, want zelfs
die latere herkenning door middel van
een eenvoudig hangertje scheen geen
bepaald doel te hebben. Het was maar
een groet, van iemand die nauwelijks
een kennis was, met wie wij geen
omgang hadden: een klein mysterie.
Veertig jaar na dat dineetje droom ik
van mijn vader, knappe oude man met
zilvergrijs haar. In dat huis waar mijn
moeder van de seance vertelde, sta
ik in de voorkamer boven aan het
raam en zie hem, glanzend wit in zijn
tropenpak, de straat oversteken. In de
droom weet ik met zekerheid dat hij
alleen maar even langs komt om te
zien of zijn jongste dochter het goed
maakt en ik stel hem gerust door met
mijn zakdoek naar hem te wuiven.
Dan is hij blij en tevreden.
Psychologen, vooral navolgers van
Jung, kunnen mij misschien die droom
verklaren. Ons onderbewuste, zeggen
zij heel geleerd en waarschijnlijk heel
juist, is zevenachtste van een ijsberg
die onder water ligt, ons bewuste is
maar één-achtste boven water. Het is
ons onderbewuste dat ons beheerst...
Ik stel mezelf tevreden met de ge
dachte dat "zij" soms terugkeren al
leen om ons even te zien en te groe
ten, glimlachend knikkend. Weet je
nog? Hoe gaat het met je? Wees maar
gelukkig. Ik wacht op je
komen maar later, wanneer ze zien
dat er iets waardevols door en voor
Indo's gedaan wordt, zullen ze heus
wel komen, ook de jongeren. Indo's
hebben wellicht toch een toekomst.
Ja inderdaad, er kan genoeg gedaan
worden. Er móét wat gedaan worden.
RALPH BOEKHOLT
Voor een persoonlijke kennismaking
met de Hanssens, maar natuurlijk ook
met hun fraai ingerichte, welvoorziene
winkel, het adres is: Toko Tempo Doe-
loe, Kooikersweg 411, Den Bosch.
25