CHRIS BROEKHUYZEN
ZWIJGEND ONDER-ONS
In het Carolus Ziekenhuis te Jakarta
overleed in de laatste week van mei
Chris Broekhuyzen. Hij werd 74 jaar.
Er zullen zeker veel lezers van Moes
son zijn, die met ontroering kennis
nemen van dit overlijden. Chris had,
vooral onder de "oude garde", veel
vrienden en bewonderaars.
Er zullen ook ongetwijfeld veel lezers
zijn die Chris veel langer gekend heb
ben dan schrijver dezes; en die wel
licht ook over hem zullen schrijven.
De reden dat ik toch graag ook enige
woorden aan Chris wil wijden, is dat
ik hem leerde kennen onder zeer
bijzondere omstandigheden, namelijk
toen we beide de "gasten" waren van
de Tenno Heika. En mijn vriendschap
en bewondering voor hem waren ge
baseerd op het zeer vele dat hij heeft
bijgedragen om het moreel van de
POW'ers hoog te houden. Hij was al
tijd weer bereid om zijn vele talenten
ter beschikking te stellen voor het
maken van tekeningen, décors, versie
ringen, costumes, en alles wat er ver
der nodig was om de tawanans enige
vorm van "recreatie" te kunnen bieden.
En hij is daarmee doorgegaan, tot de
laatste materialen verbruikt waren, en
de toestand té grimmig was geworden
voor deze activiteiten. Allen, die in de
kampen in Jakarta en Bandung hiervan
hebben kunnen genieten, zullen met
dank aan Chris terugdenken.
Na de oorlog verkoos hij in Jakarta te
blijven en als warga negara heeft hij
nog vele goede jaren gekend. Hij had
veel succes als schilder maar vooral
als binnenhuis-architect en bouwer van
grote exposities. Hij kreeg veel waar
dering zowel van Nederlandse als In
donesische zijde. Hij voerde belangrij
ke opdrachten uit en zijn naam was
een waarborg voor artistieke smaak,
originaliteit en goede uitvoering. Daar
door had hij ook geen materiële zor-
9en-
Maar toen de meesten van zijn oude
vrienden wegtrokken, werd Chris toch
wel een eenzame figuur. Hij was dan
ook altijd zeer dankbaar als oude
vrienden, terug in Indonesië, hem kwa
men opzoeken, en hij kende geen gro
ter genoegen dan het ophalen van her
inneringen aan "toen froeher".
Tot het laatste toe was hij steeds de
opgewekte, gastvrije en geestige ka
meraad, en zij die hem nog geregeld
bezochten, zullen hem nog méér mis
sen dan zij, voor wie hij alleen in de
herinnering bestond. Het zal verdrietig
zijn hem niet meer daar te vinden.
H.M.C.P.
CHRIS, MENS EN ARTIST
Een van de boeiendste figuren uit de
Nederlandse gemeenschap in Indone
sië heeft het tijdelijke met het eeuwige
verwisseld. "Chris", zoals iedereen
hem kende, doorstond alle wisselingen
van het lot omdat hij beheerst werd
door een nooit aflatende liefde voor
"zijn" Indonesië. Deze met talenten
overladen figuur had al voor de oorlog
in de kring van zowel Nederlanders
als Indonesiërs een zekere naam als
artiest: hij was binnenhuisarchitect.
Zijn glorieperiode viel in de jaren na
de souvereiniteitsoverdracht, nadat
Soekarno hem had ontdekt en hem
achtereenvolgens opdracht gaf de re
presentatieve Indonesische paviljoens
te ontwerpen voor alle tentoonstellin
gen in de gehele wereld, waar de jon
ge republiek haar visitekaartje wenste
af te geven. Niet gehinderd door eni
gerlei politieke instincten wierp hij zich
met karakteristieke scheppingsdrift op
deze taak. Na het optreden van de
Orde Baroe was het vanzelfsprekend
gedaan met deze werkzaamheden,
maar ongebroken zocht Chris nieuwe
terreinen van werkzaamheid. Natuurlijk
- zou ik haast zeggen - ontwierp hij
het Nederlands paviljoen op de Ja
karta Fair. Hij schilderde en met suc
ces. Zijn scheppingsdrift duurde on
verminderd voort. Zelfs zijn opvliegend
karakter, dat hem nogal wat vijanden
op de hals haalde kon de waar
dering voor zijn werk niet aantasten.
Onder alle regimes bleef zijn persoon
lijkheid ongeschonden. Zijn filosofie
werd misschien het duidelijkst ver
woord door het motto, dat zijn huis op
Tanah Abang heuvel eens sierde, een
citaat van de Amerikaanse dichteres
Edna St Vincent Mallay:
"Safe upon the solid rock the
ugly houses stand:
Come and see my shining palace
build upon the sand I"
JHR.
TUGU
Ik heb ooit in Uw blad gelezen, dat
een lezer tevergeefs naar het dorp
TUGU, d.i. de eerste nederzetting van
de Portugezen in de 16e eeuw, in de
buurt van Jatinegara (Meester Corne-
lis) heeft gezocht.
Het dorp Tugu ligt n.m. in de buurt van
Tanjong Priok. Daar kunt U nog de
oude Portugese kerk vinden en de
mensen daar, zijn nakomelingen van
de Portugezen, met zuiver Portugese
namen. De krontjong liederen zijn ook
daar geboren.
De Opperkomm. v/h Christelijk Leger,
Generaal T. .B. Simatupang
Wij hebben vergeefs getracht nog een goe
de foto van Chris Broekhuyzen te vinden,
maar moesten wegens tijdgebrek het zoe
ken opgeven. Dat spijt ons zeer - Red.
Elke Soerabajaan die de begraafplaats Kembang Koening kent, weet ook het "Graf van de
Piloot" te vinden. De levensgrote stenen piloot die op de zerk zit, heeft de oorlogsjaren
en de tijd erna "overleefd", hij zit er nog en krijgt vaak gezelschap zoals hier. De jongen
rechts heeft exact de houding van het beeld aangenomen.
8
