Toko Indra Djaja - Arnhem
Besettingskroniek 1942-1945 (17)
Voor de tropische rijsttafel.
Speciaal assortiment VAMU-artikelen.
Sambalans; Babie panggang-saus; Ketjap; Boemboe's
enz. enz.
Een overzicht van de gebeurtenissen buiten de kampen op lava en elders
verzameld uit kranten, brieven, dagboeken enz.
30 November 1944
In Besoeki is midden november "eco
nomische onrust" geweest, waarop
een algeheel uitvoerverbod volgde.
Volgens andere berichten is er een
rijsttekort en zijn er moeilijkheden met
de rijstafgifte. Pogingen worden onder
nomen om de bevolking ander voed
sel te leren eten.
11 December 1944
De aan de Chinezen opgedrongen
"keibotai" (organisatie ter verdediging
van Java) heeft voor hen geen ande
re betekenis dan bescherming tegen
rampokkers als de toestand kritiek
wordt. De Indo-Europeanen zouden
graag ook een dergelijke organisatie
hebben en hopen dat de Japanners
daarvoor Indo's uit de internering zul
len vrijlaten.
16 December 1944
Er verschijnen verhalen in de Japanse
kranten over verzet en sabotage; ge
wezen marinepersoneel onderhoudt
kontakten met vijandige onderzeebo
ten, er worden signalen gegeven aan
vijandelijke vliegtuigen, anti-Japanse
biljetten worden aangeplakt en ver
spreid, buitenlandse radiozendingen
worden afgeluisterd en in bedrijven
wordt gesaboteerd.
1 Januari 1945
Tijdens één van de nieuwjaarsvierin
gen in Batavia zegt een Japanner tegen
de Indo-Europeanen dat zij zich slecht
gedragen, geen manieren hebben, on
beleefd zijn en geen dankbaarheid
tonen.
4 Januari 1945
In de Japanse krant wordt opnieuw
heftig gescholden op de "Indo-Jood
Dr. van der Plas. Zijn geïnterneer
de vrouw wordt er bij gehaald (met
foto) maar wat ze te zeggen heeft is
"natuurlijk allemaal gelogen". Deze
haat heeft van der Plas te danken aan
de per vliegtuig boven Java uitgestrooi
de pamfletten waar zijn naam onder
staat. Van Mook wordt zelden of nooit
genoemd.
26 Januari 1945
De Java Shimbun kondigt aan dat In-
do-Europese mannen die getoond heb
ben niet te willen meewerken zullen
wo.rden geïnterneerd. De internering
heet tijdelijk te zijn totdat zij hun le
ven gebeterd hebben. Het gerucht gaat
dat ook Menadonezen zullen worden
opgepakt. In Batavia zijn op straat
weer de bekende tonelen te zien van
jongelui met koffertjes op weg naar
stampvolle politieposten begeleid door
snikkende moeders en zusters.
28 Januari 1945
De J.S. schrijft dat men begonnen is
de grote voorraden suikerzakken aan
te spreken om daaruit voor de bevol
king pendeks te maken. De grote moei
lijkheid is echter dat er veel te weinig
naaimachines zijn en dit kan alleen
opgelost worden door verplichte in
levering.
30 Januari 1945
Boven Midden-en Oost-Java hebben
geallieerde vliegtuigen weer pamflet
ten en tijdschriften uitgestrooid die
volgens de kranten onmiddellijk zijn
ingezameld, in Djokja 9000, in de kra
ton 500 en in Solo 7000.
12 Februari 1945
Door de laatste geallieerde bombar
dementen op krachtinstallaties in Oost-
Java is de elektriciteitsvoorziening
sterk ingekrompen. In Batavia kost op
het ogenblik een ei 60 cent; 1 pisang
15 cent; 1 liter ongedistribueerde rijst
4,50; 1 kilo aardappels 2,50; 1 kilo
koffie 10,—; 1 kilo katjang idjoe 6,50;
1 kilo bonen 5,1 ons cacao 2,
1 bosje prei 0,20; 1 lombok 0,05; 1
pond uien 1,85; witte suiker is niet te
krijgen; 1 tomaat 0,05; 1 kilo goela
djawa 2,—; 1 papaja 3,—; 1 wortel
0,05; 1 kip 10,1 fles klapperolie
3,50.
14 Februari 1945
In Batavia sterven op straat per dag
30 tot 40 mensen. Op Tanah Abang
is het lijk van een Indische jongen uit
de kali gehaald waarvan handen en
voeten waren vastgebonden. De bis
schop van Batavia Mgr. Willekens mag
sinds enige tijd niet meer in het Ne
derlands preken, wel in het Latijn.
HOE LEEFDEN WIJ TOEN
Eind 1944 en begin 1945 bevond zich
in de midden in Bandoeng gelegen
strafgevangenis Bantjeuj een groep po
litieke gevangenen die tijdens één van
de arrestatiegolven waren opgepakt
en waaronder zich ook "paatje" Weiss
en Dr. Lin bevonden. Na het maanden
durende vooronderzoek bij de P.I.D.,
waar zij merendeels zwaar waren mis
handeld en waar zij uitgemergeld en
verzwakt vandaan kwamen, lukte het
hun in Bantjeuj in korte tijd een uit
gebreid net van "duikboten" op te
bouwen. Een duikboot was een Indo
nesische cipier die (tegen betaling)
briefjes naar familieleden in de stad
bracht en geld en medicijnen naar
binnen smokkelde. Met dit geld kre
gen zij o.a. gedaan dat de helper in
de ziekenboeg, Samson, die veel be
wegingsvrijheid had, de grote drink-
waterton vol met gesmokkeld voedsel
in de cel liet brengen en dat 's avonds
de nachtcipier er op uitgestuurd werd
om bij de Chinees tegenover de ge
vangenis Foe Yong Hai te gaan halen.
Toen later de familie toestemming
kreeg beseks met eten aan de poort
af te geven was de tijd van honger
lijden praktisch voorbij. Deze onder
Indonesische leiding staande gevange
nis, waar later ook korte tijd vrouwen
geïnterneerd waren, vormde toen voor
Europeanen één van de weinige gun
stige uitzonderingen.
(wordt vervolgd)
RECTIFICATIE
In het onderschrift bij de foto van het
Volksraadsgebouw (bij het artikel van
Dr. de Graaf, "De Gedung Pancasila
in het Hertogspark", Moesson no. 20,
pag. 17) is een storende fout geslo
pen. De vroegere militaire sociëteit
aan het Waterlooplein heette niet "De
Harmonie", maar "Concordia".
Akkerwindestraat 41, telefoon 085 - 2127 67
"DE VERRE OORLOG" -
door Prof. dr. N. Beets
Lot en levensloop van krijgsge
vangenen onder de Japanner.
Bersiaptijd, soevereiniteitsover
dracht, assimilatie in Nederland.
Foto's en tekeningen,
480 pagina's.
Prijs 56,50 5,— porto
"NIET MEER AAN DENKEN"
Nic. Beets
Burma-Thailand 1943
Prijs 17,90 4,— porto
BOEKHANDEL MOESSON
32