TWEE VLIEGEN IN EEN KLAP
HET I.C.O.D.O.
Het gebeurde in Djokja.
Het was in de tijd dat de langverwachte vrede uitbleef. De tweede bom was
gevallen, de capitulatie een feit. Die berichten hoorden we door onze clandes
tiene ontvanger. Onze verwachtingen waren hoog opgevlamd geweest en plots
weer met een klap gedoofd, omdat de Republiek was uitgeroepen, een chaos
losbrak en onze mannen en jongens gevangen werden gezet.
Steeds in de terugkeer ervan had ge
loofd. Als peranakan-Chinees kon hij,
onder de Japanners, blijven doorwer
ken. Op mijn vraag of hij iets gemerkt
had van eventuele ondergrondse acti
viteiten tijdens de periode dat de ge
allieerde krijgsgevangenen op het
General Motorsemplacement werkten,
kon hij alleen maar een vermoeden
uitspreken. Zeker was dat er in die
tijd veel, door ons bewerkte en ge
transformeerde auto's, motorische
mankementen vertoonden. Dat hij de
eerste keer naar mij toekwam was
omdat hij vond dat ik verdacht lang
bij een motorblok stond. Toen hij mij,
nogal stuntelig, naar zijn mening, bezig
zag, vond hij zijn wantrouwen onge
motiveerd. Waardoor hij tot zijn voor
stel kwam.
Tientallen jaren zijn voorbijgegaan na
dat "Chineesje" mij aansprak. Mijn
"Hell-Drivers" en ik zijn uit elkaar
gegaan. Wonen nu, ergens op deze
aardbol, of zijn er niet meer. Het Ne
derlands gezag kwam in Indië terug
en, vertrok spoedig daarna, uit Indo
nesië. Met achterlating van oorlogs
graven, monumenten en andere her
inneringen. Maar ook met een schou
derophalen tegenover verplichtingen
die niet, of gedeeltelijk, of vaag wer
den, of worden nagekomen. Voorbeel
den te over. Het geloof in de terug
keer van de Nederlandse overheid
werd bewaarheid; zijn vertrouwen ge
schokt. In het Nederland van heden
wordt, door een kleine groep, gebak
keleid over verzetssterren en -uitke
ringen.
Maar wie denkt er aan die rustige,
weinig opvallende figuren, zoals de
heer Lim Toem Boe er één was. Die
in de oorlogsjaren zijn plicht deed te
genover zijn Amerikaanse werknemer,
niet alleen, maar ook als Nederlands
onderdaan enals mens. Leven zij
nog? Of zijn zij, zonder dank, ten on
der gegaan In het huidige Indonesië?
Omdat het voormalig moederland hen
vergat
ELS.
Veel vrouwen en meisjes voelden zich
verlaten en bedreigd en zaten angstig
te wachten op de volgende onheils
boden. Zo ook mijn zusje Hanna en
ik, nadat onze vader en jongste broer
waren weggehaald.
Wij waren moederloos, zaten dag en
nacht alleen in huis, leefden onder
hoogspanning, met als gevolg een
chronische diarrhee.
Naast ons bed stond een omgekeerde
teil plus houten lepel, die wij als een
soort alarmklok dachten te gebruiken
bij eventueel ongewenst bezoek.
Van achter de vitrages zagen wij Pe-
moeda's met bamboe roentjing door
de straat marcheren. Wurgend was
datToch herinner ik me in die pe
riode één dag, dat onze lippen zich
ontspanden tot schaterlachen. Dat
kwam zo.
Onze mannen en jongens mochten af
en toe een pakje ontvangen met voed
sel of medicijnen. Kleding was nooit
genoemd, hoewel het bekend was dat
iedere gevangene alleen de pyama
had waarin hij in die onvergetelijke
nacht van 12 oktober 1945 van zijn
bed was gelicht.
Op zekere dag werd bekend gemaakt
dat de gevangenen "beras dalam kan
tong" mochten ontvangen.
Hanna en ik togen dadelijk aan het
werk, want we hadden behalve voor
vader en broer, ook voor zes vrienden
te zorgen. Gelukkig was er nog ge
noeg beras te koop en een laken
hadden we ook nog om er kantongs
van te naaien.
Jammer toch, dat er nog steeds geen
kleding gestuurd mocht worden, des
noods alleen het méést nodige: een
pèndèkje. Daarvan hadden we nog et
telijke in de kast liggen van onze
beide oudste broers, die ergens in de
Archipel krijgsgevangen zaten. Wij
overwogen nog om tussen de beras
zo'n klein stukje textiel te verstoppen
maar bij ontdekking stond er toch
te veel op het spelals we nou
's niet stiekum maar openlijk toonden
opééns wisten wij het
De pèndèks werden tevoorschijn ge
haald, gulp en pijpen zorgvuldig dicht
genaaid, gevuld met beras, kolor ste
vig aangetrokken, dichtgeknoopt en
van label en naam voorzien. Terwijl
onze handen bezig waren, werd ons
gemoed steeds vrolijker, want onze
rijstbaaltjes werdenwanstaltige
dikzakjes met korte poten, puilbuik,
dito bibs en weggezonken hoofd. Met
hun kolor-lus-ogen leken ze op boos
aardige trollen uit een sprookje.
We schoven ze met logge stapjes
over de tafel rond en vielen van de
ene lachstuip in de andere. Het vol
gende ogenblik zagen we een over
eenkomst met ajam kodok.
Toen lieten we ze luchtsprongen ma
ken en haasje over doen onder een
hikkend "Kwok, kwok, kwo-ok, kwo-
ok! Onze kaak- en buikspieren waren
een kramptoestand nabij I De volgen
den dag leverde Hanna acht stuks
"kantong istimewa" aan de gevange
nispoort af voor Pap, Coenraad, Henk,
Rob, Jaap, si Doet, Ab en Fred.
We hebben ons even bezorgd afge
vraagd of de wacht deze buitenspo
rige zending wel zou doorlaten.
We boften, want zij bleken die dag
begiftigd met een dubbele dosis goed
humeur. Zo lukte het onze lieve ge
vangenen te verrassen met beras én
katok Hoera I
MAY VAN ZIJP
"DE VERRE OORLOG" -
door Prof. dr. N. Beets
Lot en levensloop van krijgsge
vangenen onder de Japanner.
Bersiaptijd, soevereiniteitsover
dracht, assimilatie in Nederland.
Foto's en tekeningen,
480 pagina's.
Prijs f 56,50 f 5,— porto
"NIET MEER AAN DENKEN" -
Nic. Beets
Burma-Thailand 1943
Prijs f 17,90 f 4,— porto
BOEKHANDEL MOESSON
BELEVENISSEN VAN EEN KNIL-
OFFICIER IN DE PERIODE
1942-1950
Militaire ervaringen vóór en bij
politiële acties.
Geïllustreerd met vele foto's,
door J. H. J. Brendgen
f 15,— f 2,10 porto
BOEKHANDEL MOESSON
(Informatie- en Coördinatie Orgaan
Dienstverlening Oorlogsgetroffenen)
Een vraagbaak die alle inlichtingen
geeft inzake materiële en immateriële
hulp aan oorlogsgetroffenen. Willem
Barendszstr. 31 c, 3572 PB Utrecht,
tel. 030-73 0811.
EERBIEDIG TOEGEWIJD AAN
ALLE OUDERS VROEG OF LAAT
GEHALVEERD TOT MOEDERS
HERRIJZENIS NIET GEWENST
periode 1943-1946, het vervolg op
"het zelfgedolven graf" 1941-1943,
afhaalprijzen f 19,75 en f 18,75.
SPITSROEDEN LOPEN I EN II
Een letterlijk uitgevoerde kastijding
ondergaat elk mens nu nog in figuur
lijke betekenis. Hoe de "pijnen" te
verdragen, te verwerken? Folder op
verzoek! Afhaalprijs f 5,50 per deel
tje.
Auteur: LEONORE GEORGE (Hoff-
meister) Meppelweg 497, 2544 AM
Den Haag, tel. 070 - 66 47 06, ook
postbus 33815, 2503 BC Den Haag.
12
