Jeugdherinnering uit Magelang
BEGRAFENIS IN INDONESIË
NEDERLANDS-INDIË
1940-1946 - door Jacob Zwaan
En deze overdenking doet me dan af
glijden naar een onderwerp, dat in
het bijzonder ons bejaarden aangaat.
Uit de samenleving komen geluiden
naar voren, waar we nog wat onwen
nig tegenover staan. Nadat nu na zo
vele jaren het onderwerp abortus po
litiek is doodgepraat en de politiek
voor het ogenblik "gas heeft wegge
nomen", wordt met allerlei woorden
als zelfmoord, zelfdoding etc. een kies
onderwerp in de openbaarheid ge
bracht. Voordat de regering deze ge
luiden heeft begrepen, zullen wel
meerdere jaren nodig zijn voor poli
tiek gekrakeel. In de N.R.C. van 2
februari '80 onder Z7 kwam een artikel
voor over dit onderwerp van Ina van
der Beugel. De Moesson kan onmoge
lijk voldoende ruimte beschikbaar stel
len voor het artikel in zijn geheel,
maar ik wil hier een korte uitspraak
van haar citeren:
"We worden in deze maatschappij
verantwoordelijk gesteld voor al
onze daden. Maar als het om de
meest essentiële beslissing gaat:
wil ik verder of niet, dan komen ze
plotseling boven drijven met een
artikel. Leven zul je, of je wilt of
niet. En als je de honderd haalt,
komt de burgervader. Niet met dat
gezegende doosje tabletten waar
je al twintig jaar naar snakt, maar
met een taart. Lang zal ze leven,
blaast fleurig en onbekommerd
voor de versierde huisdeur de
plaatselijke harmonie."
Indien de omstandigheden mij daartoe
in staat stellen, wens ik zelf te be
slissen of ik wil "afhaken" of niet.
"Ik zal een jaar of negen geweest zijn.
We woonden in Magelang, een koel
door bergen omringd oord. Het reclame
maken voor films bestond daar in die
tijd, behalve uit het aanplakken van
reusachtige afbeeldingen van de hel
den en heldinnen op het bioscoop
gebouw, ook nog uit een soort rij
dende reclame. Een eveneens van
aanplakbiljetten en spandoeken met
"foto's" en slogans voorziene dogcar,
vestigde op luidruchtige wijze de aan
dacht op de komende happenings op
het witte doek. In de dogcar hadden
muzikanten plaatsgenomen die de ene
blèrende hit na de andere ten beste
gaven en daar tussendoor werden op
indringende wijze de schoon- en bij
zonderheden van Bing Karosbi, Djind-
jerrr Rrrodjerrrs en vele anderen aan
geprezen. Een reusachtige trommel en
dito trompet ontbraken nooit. Wegens
plaatsgebrek in de sado stak de helft
van de geweldige trompet altijd bui
tenboord.
Zo ook op een middag toen ik boven
op de muur die onze tuin van die van
onze buren scheidde stond. Ik hoorde
het geheel al van verre aankomen.
Als embryo heeft het dan aanwezige
leven niet de minste invloed op de
beslissing wel of niet abortus. Maar
groeit het normaal uit en is éénmaal
de leeftijd der bejaarden bereikt dan
zal (mag) niemand hem helpen bij de
uitvoering van een beslissing, die hij
zelf genomen heeft: het zelf beëindi
gen van het aards bestaan.
Kort geleden overleed een familielid
van me (86 jaar oud). Ze ging 's a-
vonds naar bed en werd niet meer
wakker. De omgeving zegt dan: "Wat
een benijdenswaardig einde!"
Maar als ik middels een paar pillen
dezelfde oplossing probeer te vinden,
is Leiden in last.
In een vorige woonplaats woonde
naast me een man - rustend architect,
na Indische loopbaan - die op een
gegeven moment wilde afhaken. Daar
toe ging hij 's avonds voor de trein
liggen, maar een waakzame treinbe
stuurder zag hem van verre liggen en
remde wat hij kon. En zie, een paar
meter voor de plaats, waar de beslis
sing moest vallen, kwam de trein tot
stilstand. Mijn buurman droop af naar
huis. Twee dagen later sprong hij van
de vierde verdieping van ons flatge
bouw en dat was afdoende. Kijk, deze
dood is in mijn ogen mensonwaardig.
Deze man had een paar pillen moeten
hebben en op waardige wijze moeten
"afhaken". Praten met deze man, zo
als later beweerd werd, zou nutteloos
zijn geweest; hij was een persoonlijk
heid en had als individualist een be
slissing genomen. Basta.
Hij had een toepasselijk antwoord ge
geven op de vraag van L.D.: "en
dan"
J. BALT
Tarara-pèt-pèt-boem. De muur was
begroeid met een cactus die over
vloedig bloeide met reusachtige bloe
men. Deze bloemen gingen 's nachts
open; de volgende dag sloten ze zich
en hingen zwaar omlaag. Toen de
dogcar naderde draaide ik snel een
bloem van de cactus af, richtte me op
en toen de dogcar luid schetterend
ons huis passeerde mikte ik de bloem
- toevallig - midden in het gapende
gat van de grote glanzende trompet.
Met een gesmoord, langgerekt tèèèèèt
liet deze het abrupt en vroegtijdig af
weten. In de dogcar ontstond groot
tumult. Benen werden naar binnen ge
trokken, koppen naar buiten gestoken
onder het uiten van luide: èh, óööpoh
iki's. Ik was ijlings van de muur ge
sprongen en naar voren gesneld, en
genoot intens I
Om nog even op de cactus terug te
komen. Ik herinner me dat hij ge
durende een maanovergoten kerst
nacht in de oorlog over de 100 bloe
men had en dat we toen een tijd
buitengewoon genoten hebben van die
prachtige bloemenweelde in de stille
sterrennacht." a STOLK
Omdat ons regelmatig de vraag ge
steld wordt welke procedure gevolgd
moet worden om de as van een over
ledene in Indonesië te laten herbe
graven volgt hieronder een korte be
schrijving.
Het belangrijkste is een brief die ge
schreven moet worden aan de directie
van het betreffende crematorium waar
in verzocht moet worden om asopzen-
ding naar Indonesië (zo mogelijk met
vermelding van datum, maatschappij
en de reden: bijvoorbeeld laatste wens
van de overledene). Het crematorium
schrijft vervolgens een brief aan de
Officier van Justitie die toestemming
moet verlenen voor het vrijgeven van
de as.
De nabestaanden moeten ervoor zor
gen dat er in Indonesië (bij voorkeur
Jakarta) een contactpersoon is die een
brief schrijft aan het Crematorium in
Nederland waarin hij zich garant stelt
voor de ontvangst van de as op Halim
en waarin hij garandeert toe te willen
zien op een deugdelijke herbegrafenis
volgens de Nederlandse wettelijke be
palingen. (In de praktijk blijkt dat -
eenmaal in Indonesië - u de as kunt
herbegraven waar en hoe u zelf wilt).
Deze contactpersoon dient een officiële
instantie te vertegenwoordigen. Met
het Crematorium moet besproken wor
den wat men in elk individueel geval
onder 'officieel' moet verstaan. For
meel wordt de as nimmer aan particu
lieren gegeven; in Nederland wordt de
as overgedragen aan de gezagvoerder
van de boot cq. het vliegtuig en op
Halim wordt de as overgedragen aan
degene die zich garant heeft gesteld.
De nabestaanden zien de urn dus pas
in Indonesië.
Wanneer de toestemming van de Of
ficier van Justitie bij het Crematorium
binnen is en ook de garantstelling uit
Indonesië zal het Crematorium con
tact met de nabestaanden opnemen
om de details te bespreken: wanneer
moet de as verzonden worden, met
welke maatschappij e.d.
Voor meer informatie kunt u zich na
tuurlijk altijd wenden tot het Crema
torium.
WEER IN VOORAAD!
Deel I Gouvernementeel intermezzo
1940-1942
Een uitzonderlijk boeiende documen
taire over de periode 1940-1942. In
dit deel worden achtereenvolgens be
handeld: Ned.-lndië los van het moe
derland; De opkomst van Japan; De
oorlog met Japan. De tekst is met
talloze boeiende foto's geïllustreerd
en met reproducties van krantenver
slagen uit die tijd verlevendigd.
f 59,1- f 6,25 porto
BOEKHANDEL MOESSON
17
