Krontjong "Concours" en Krontjong
De organisatie van de Pasar Malam Besar Den Haag had dit keer de goede
gedachte om tijdens het jaarlijkse evenement een krontjongconcours te organi
seren. Ze deed dit om te bewijzen dat krontjong een onverbrekelijk deel uitmaakt
van de Indische cultuur en om te stimuleren dat krontjongmuziek meer beluisterd
èn gespeeld wordt. De opzet is gedeeltelijk geslaagd en het deel dat mislukt
genoemd moet worden mag de organisatie niet ten volle aangerekend worden.
Drie orkesten streden zaterdag 27 juni
om de Hugo Dumas Wisseltrofee: Ta-
nasé, Rame Dendang en Bedjumpa
Diri. De publieke belangstelling was
groot en het was voelbaar dat - met
name de ouderen - een muzikaal festijn
verwachtten. Geen van de ensembles
echter brachten krontjong-asli ten ge
hore. Viool, fluit, cello, contrabas be
hoorden niet tot het instrumentarium
maar wel steelguitars, pianette en
trompet. Allen brachten verschillende
krontjongmelodieön op een verdienste
lijke manier (jammer alleen dat de ge
luidsinstallatie zo hard was afgesteld)
maar krontjong asli was niet te be
luisteren, laat staan te voelen. Tanasé,
met een voortreffelijke sologitarist,
mocht uiteindelijk de wisseltrofee mee
naar huis nemen met de opmerking
van de organisatie en jury echter, dat
ook zij niet de echte krontjong hadden
gespeeld.
Tijdens de Pasar Malam kon men ook
regelmatig luisteren naar Bram Aceh,
de bekende krontjongzanger uit Indo
nesië. Ik kan niet nalaten om op te
merken dat Bram niet geheel voldeed
aan de verwachtingen. Misschien om
dat hij last had van een hier opgelopen
schorre keel, misschien omdat de be
geleiding van Tanase niet bij hem
paste of wellicht omdat ook Bram
Aceh de weg is ingeslagen van de
moderne krontjong. Of misschien heb
ik het helemaal mis maar ik vind hem
op zijn oude platen beter.
Soms wordt over krontjong veel ge
discussieerd. Is krontjong nu wel of
DE OUDE COMPAGNIESKIST
Moegezworven door de hele archipel,
arriveerde de kist gelijk met de repa
triëring in 1955 in Nederland. Hij be
vatte de schamele resten van ons In
dische huishouden, en kinderkleren,
een stapeltje boeken en voorschriften
encadeautjes voor zijn familie.
In het contractpension stond hij op de
gang, onze kamer was al propvol, man,
vrouw en drie kinderen in één vertrek
samengehokt. Kwam een van de an
dere pensiongasten een babbeltje ma
ken, dan zaten we samen op de kist.
Toen hij eindelijk werk had gevonden
en we een eigen huisje betrokken, ging
de kist natuurlijk mee, daar deed je
niet zomaar afstand van. Jaren stond
hij, met een oud kleedje erover, in het
zijkamertje, als algemene schoenen
bewaarplaats. Bij onze verhuizingen
kwam de kist goed van pas, er werd
van alles in vervoerd en in eike nieuwe
niet iets typisch Indisch of is het
slechts muziek van en voor sociale
randfiguren.
Moet krontjong mee evolueren met mu
zikale ontwikkelingen en stromingen
of moet het te allen tijde asli blijven?
Mijns inziens is krontjong Indo-muziek,
ongeacht het feit of thuis alleen maar
naar (bijvoorbeeld) jazz of klassiek
werd geluisterd. Zonder uitgebreid in
te gaan op de vraag wat krontjong is
wil ik stellen dat er maar één muziek
soort is die van nature en van huis uit
van de Indo is: krontjong. Of men wil
of niet. Met name de hang naar het
volmaakt veronderstelde Westen heeft
ertoe geleid dat krontjong werd ge
negeerd omdat werd overgegaan tot
het beluisteren en spelen van jazz en
klassiek. De "kleine Indo", die zich dat
niet kon en wilde permitteren, bleef bij
zijn eigen muziek: krontjong. Ten on
rechte werd toen gezegd dat deze mu-
behuizing vonden we zonder moeite
een rustplaats voor onze ouwe getrou
we.
Hij was wel onooglijk geworden en
daarom moest er altijd wat overheen
worden gelegd. Hij werd een stand
plaats voor bloempotten, U weet wel
vooral lidah boeaja, zo goed voor de
haargroei.
De kinderen gingen het huis uit, we
werden ouder en het was tijd om naar
een kleinere en wat comfortabele wo
ning om te zien; de kist bleef ons ver
gezellen. Hij was zo handig om van
alles, wat je toch niet weg wilde gooi
en, in te bewaren. Ook al wist je, dat
je het toch nooit meer zou gebruiken...
Totdat op een dag, hij het besluit nam
de kist eens een goede beurt te geven.
Eerst sjouwen naar het balkon en daar
begon de grote schoonmaak. Begon
nen werd met het verwijderen van alle
oude etiketten van de K.P.M. de Maat
schappij Nederland en van Gend en
ziek de muziek was van de kleine
boeng. (En nu, vele, vele jaren later is
er maar één muziek die beantwoordt
aan dat gevoel diep in de ziel: kron
tjong. Zo mooi ja, zegt men dan).
Krontjong is door menigeen dood ge
acht en begraven en de enkeling die
nog krontjong zoekt, vindt veelal een
nieuwe, moderne vorm waarin hij we
liswaar veel herkent maar die hem
toch ook doet afvragen of er dan nie
mand meer is die viool, fluit en cello
wil hanteren. Er zijn zelfs nog enke
lingen die krontjong willen spelen. Hun
publiek wordt steeds kleiner en om dat
te veranderen wordt wel eens gesug
gereerd dat ook krontjong gemoderni
seerd dient te worden.
Als deze suggestie enkel dient voor
het behoeden van de krontjong van de
ondergang dan ben ik er tegen. Het is
waar, het aantal liefhebbers vermin
dert. Regelmatig wordt er een naar het
kerkhof gebracht. Jongeren kennen al
leen maar het Rock and Roll-, beat- en
poptijdperk. Het is hen niet kwalijk te
nemen dat ze niet van krontjong hou
den. Krontjong is niet te beredeneren.
Het is gevoelsmuziek, melancholiek en
om het helemaal sentimenteel te zeg
gen: het is een diep doorvoelde emo
tie. En zijn emoties tegenwoordig niet
verbannen naar de verste planeet in
de verste uithoek van het heelal? De
hedendaagse muziek zoals die door
Hilversum oorverdovend uitgebraakt
wordt stompt de mens af. Elk gevoel
wordt er door gedood en waar geen
gevoel is heeft krontjong geen klank
bord.
Maar ondanks alles geloof ik dat kron
tjong niet zal sterven, niet zolang er
Indo's zijn die zichzelf willen en durven
zijn en die blijven zoeken naar iets van
zichzelf. Op die weg zullen zij onder
andere ook een viool tegenkomen, een
gitaar en een fluit. En wanneer ze deze
instrumenten opnemen en ze laten hun
hart spreken dan kunt u luisteren naar
iets dat hen en u eigen is: krontjong.
RALPH BOEKHOLT
Loos. Hoofdschuddend las hij weer de
oude sjabloonletters met Naam, Rang
en Algemeen Stamboeknummer, een
flauwe glimlach. De hengsels en over
vallen waren al te zeer beschadigd, ze
werden er met veel inspanning afge
haald. Daarna werd het hele geval flink
opgeschuurd, wat al een heel goed
effect opleverde. Er kwam een laag
grondverf over de kist en daarna nog
maals schuren. Tenslotte een nieuwe
laag glansverf, welke kleur? U mag
raden, maar 't is niet moeilijk. Onze
oude getrouwe compieskist, van zui
ver djatihout met zijn degelijke zwa
luwstaarten, kon maar één kleur krij
gen, ja, het oude compiesgrijs. En die
kleur gaf hij haar dan ook maar weer.
Daarna kwamen de nieuwe hengsels
en overvallen. Alleen de naam, rang en
het algemeen stamboeknummer moes
ten er maar niet meer op komen. Waar
toe ook? Die bewaren we maar in onze
herinnering...... D.A.V.
19
