Hobby I
INDONESISCHE
KALENDER 1982
In de twintiger jaren, toen radio-omroep in het vroegere Ned. Indië nog geboren
moest worden, had de mensheid meer behoefte aan allerlei hobbies om haar
vrije tijd nuttig te besteden. Vooral de planters, die vaak op afgelegen plaatsen
woonden (verstoken van elektrisch licht) hebben zich menigmaal geworpen op
allerlei bezigheden, waarvan zij, achteraf bekeken, veel voldoening hebben
gesmaakt.
Uiteraard werd er veel gelezen en op de meeste ondernemingen circuleerde
wekelijks een boekentrommel, gevuld met vele Nederlandse en buitenlandse
tijdschriften en vrijwillig verzorgd door één der opwonende employees,
's Avonds lezen onder een hittegevende petroleumdruklamp (in de tropen), in
een met klamboegaas afgeschermde kamer, ten einde het gezelschap van
lastige insecten uit te sluiten.
Het produceren van een waslijst van
alle hobbies, die ingang hebben ge
vonden, voert te ver, maar enkele wer
kelijk bijzondere activiteiten wil ik hier
de revue laten passeren.
Om te beginnen denk ik dan aan de
vlinderverzamelaars. Prachtige collec
ties zijn opgebouwd, vaak min of meer
wetenschappelijk samengesteld. Het
merkwaardige was, dat men deze vlin
ders bij het dagelijks werk bijna nooit
te zien kreeg, maar de verzamelaars
trokken op vrije dagen met netjes de
in de aanplant uitgespaarde ravijnen
in en kwamen met zeldzame exempla
ren thuis. De vlinders werden volgens
de regelen der kunst geprepareerd en
daarna in dozen achter glas opgespeld.
Hoeveel van die dozen zouden bij de
internering - begin 1942 - verloren zijn
geraakt en misschien zelfs in Tokio zijn
terechtgekomen? Voor dergelijke ver
liezen zijn geen schadeloosstellingen
te bedenken. Verlies, doodgewoon ver
lies, onherstelbaar verlies.
Behalve een verschil in grootte (span
wijdte van de vleugels) was de ver
scheidenheid in kleuren, waarmede de
vleugels getooid waren, een staalkaart
van de imponerende wijsheid der
schepping. Nimmer werd een kleuren-
samenstelling aangetroffen, die de
ogen onaangenaam beroerde! Er bleek
(Vervolg: "Mevrouw Koenraad")
ketel, meer op haar hoede voor een
altijd sudderend brouwsel van wrevel
en nijd, maar nee, mijn moeder leefde
argeloos haar eigen leven en bekom
merde zich niet om de Koenraads.
Het was een probleem, gevoegd bij
alle andere problemen, maar ik om
zeilde klippen en werd er met de tijd
bepaald handig in, al zeg ik het zelf.
Ik had er ook hulp bij en versterking.
Mijn vader en Popö verdreven de dui
vels uit rampen zoals die van de ver
ongelukte blanke os die ik tot vandaag
kan zien zieltogen onder de kar.
Dientje was de talisman tegen een
zaamheid en mevrouw Koenraad, zij
voorzag mijn piepjonge leven van
mysterie en betovering en daarvoor
alleen al ben ik haar dankbaar. En mijn
moeder - het jaar daarop ging ik naar
de eerste klas en zij was mijn onder
wijzeres. GREET GAUDREAU
dus duidelijk in de natuur iets gere
geld te zijn, er zat een bepaalde lijn
in, het toeval was niet oppermachtig,
vloekende kleurencombinaties waren
uitgesloten. Terwijl de verzamelde vlin
ders schijnbaar zeldzaam waren, kwa
men in de thee-aanplant wolken van
vlinders voor (o.a. citroenvlinders),
waarvan de rupsen op allerlei wijze
schade berokkenden aan de thee-aan
plant.
Soms, doordat de rupsen speciaal de
jonge loten aanvraten, soms doordat
ze de jonge uitlopers oprolden om een
stevige cocon te verkrijgen en ten
slotte, doordat sommige behaarde rup
sen de huid van de plukkers en pluk-
sters aantastten en een soort van fel
jeukende brandwonden deden ont
staan.
Een merkwaardigheid was ook het feit,
dat de laatst genoemde plagen zich
steeds voordeden in bepaalde maan
den van het jaar. Ondanks het tro
pische klimaat was toch aan de hand
van bepaalde gebeurtenissen een ze
kere periodiciteit te bespeuren, over
eenkomende met de wisseling der
jaargetijden, zoals wij die in de ge
matigde streken ervaren, zij het dan
niet zo demonstratief als in onze herfst
en winter.
Aan het einde der zestiger jaren brach
ten mijn vrouw en ik een bezoek van
enkele maanden aan Maleisië en be
reisden dat land in vele richtingen. Zo
trokken wij bij een bepaalde gelegen
heid over het centrale bergland van
Malaka, van Koeala Loempoer naar het
aan de oostkust gelegen Koeantan.
Vandaar langs de kust in de richting
van de grens met Thailand. De oost
kust van Malakka is uiterst schaars
bewoond, alleen aan de monding van
enkele riviertjes bevindt zich een kam
pong.
De kust is gekenmerkt door een breed
wit strand (kwartszand), bespoeld door
de Zuid-Chinese zee. Ondanks de
prachtige blauwe zee, met daar boven
een strakke blauwe hemel, doet de
afwezigheid van elke zichtbare vorm
van leven enigszins beklemmend aan.
Wij, Europeanen, kennen dergelijke
stranden, onder dezelfde klimaatsom
standigheden, alleen maar als mieren
hopen van mensen. En hier over kilo
meters en kilometers geen levend we
zen; daar missen wij iets in het tra
ditionele beeld, dat ons voor ogen
staat, zoals we dat in Europa kennen.
Geen voetstap is in het zand te vin
den, het strand is volkomen ongerept.
Het bergland van Malakka is bebost,
maar het bos is niet zo indrukwekkend
als op de Boekit Barisan van Sumatra,
waar het welig groeit op jong-vulka-
nische gronden. Rijdend door het berg
land van Malaka deden wij een bij
zondere ervaring op. Ver verlaten van
elke woongemeenschap ontdekten wij
plotseling aan de wegrand een smal
bord met een pijl, wijzend in de rich
ting van een smal bospad: Coffeeshop.
En wat doet men dan na lang rijden?
Ja, zeker, we wandelden het bospad in
en vonden op een heuvelrug, in grote
eenzaamheid, een houten gebouwtje,
waar we een goed kop koffie konden
savoureren.
In de gelagkamer stond aan één zijde
van het vertrek een lange tafel waaraan
drie Chinezen waren gezeten, bezig
met het prepareren van vlinders. Een
aantal dozen met opgezette vlinders
werden te koop aangeboden. Deze
heren verzonden dozen met vlinders
naar plaatsen over de gehele wereld,
naar allerlei wetenschappelijke instel
lingen. Ze hadden wat jongens in
dienst, die de ravijnen uitkamden op
zoek naar mooie exemplaren en deze
vangst kwamen aandragen ter verdere
verwerking.
Mijn vroegere leermeesters op Deli
leerden mij in mijn jonge jaren: "Neem
een Chinees alles af, geef hem 's mor
gens een dubbeltje en hij komt 's a-
vonds met een kwartje weer thuis".
Dat nijvere volk heeft een scherpe
neus voor alle mogelijkheden, die een
bestaan kunnen opleveren en ze zijn
bereid er hard, heel hard voor te
werken. Op deze volkomen verlaten
plaats hadden ze een vlinderatelier in
het leven geroepen en daarnaast nog
een koffiebar in de geest van alle
kleine beetjes helpen. Een gast, die
daar koffie dronk en onder de be
koring kwam, van die prachtige dozen
met kleurrijke vlinders, kon maar moei
lijk met lege handen naar huis gaan.
J .BALT
(met pasar dagen)
afm. 38 x 53,5 cm
6 afbeeldingen 2 mnd. per afb.
wilt u meer weten? Belt u dan:
020-99 79 59 (na 18 uur)
Attentie: Moesson verkoopt dit jaar
géén Indonesische kalenders. Wilt u
dus uitsluitend bovenstaand nummer
bellen als u prijs stelt op een ka
lender
13
