O
INDISCH
FAMILIE ARCHIEF
KUNST-AGENDA
I J. G.YSSEL DE SCHEPPER J
I ALLE VERZEKERINGEN
Hindoe-pantheon.
"Een uitgebrande keizer", noemde
Busken Huet dezen inlandschen vorst,
voor wien een geheel volk (een volk
van knechten!) in het stof lag gebogen.
Uitgebrand was hij echter eerst op het
laatst van zijn leven toen officieele
rapporten van hem getuigden dat "zij
ne hooge jaren, ongeregeld leven, zoo
in 't misbruiken van den amphioen,
sterk vrouweeren en drinken van ster
ken drank hem zoo caducq hadden
gemaakt, voorts zijn verstand en licha
melijke krachten zoodanig verzwakt
dat het groote ontzag, dat hij voor
dezen over zijn hooge en lage onder
danen plag te hebben, present door
voorsz. ondeugden tot een verachtinge
geworden was".
Zóó was het dorre hout; v. Goens
kende nog het groene. Tijdens diens
hofreizen toonde Amangkoe Rat zich
gansch niet "uitgebrand", getuige de
regeeringsdaden waarmee hij de Com
pagnie wist te dwarsboomen en de
hardnekkigheid waarmee hij de ver
zenen tegen de prikkels sloeg; getui
ge de bloedige hekatomben, welke hij
onder zijn vertrapt volk aanrichtte, de
list waarmede hij zijn plannen beman
telde en het geweld waarmee hij ze
REACTIE OP
"GOOD OLD SURABAYA"
in de Moesson van 15 juni.
Er woonde in Surabaya een Chinees,
een Rozenkruiserde rest is alle
maal echt waar, want ik ben ook bij
hem geweest, lang vóór de oorlog. Ik
had n.l. "toncilitis", mijn amandelen
waren ontstoken en ik moest op een
bepaalde tijd naar de C.B.Z. voor de
operatie. Mijn kamer was al door mijn
ouders besproken. Een vriendin van
me zei toen, dat ze van deze man af
wist en, omdat amandelen uithalen in
die tijd nog "gevaarlijk" was (je kon
een bloeding krijgen die niet te stel
pen was, zo zei men!) zat ik hem be
hoorlijk te kieren.
Ik ging dus gewillig mee. Alles ge
beurde zoals het al beschreven is en
toen zei de Chinees dat ik NIET ge
opereerd zou worden, als ik alles uit
een flesje zou drinken dat hij me gaf.
Het was gemagnetiseerd en als ik wat
ook maar wou drinken, dan moest ik
het eerst in deze fles gieten en dan van
daaruit weer in een glas schenken om
te drinken.
Na een week moest ik naar de C.B.Z.
om geopereerd te worden. Toen de
specialist kwam, zei hij, na me onder
zocht te hebben, dat me niets man
keerde I
uitvoerde, "nae der wolven aerd". De
gezant der Comp. schreef in zijn dag
boek:
'k Heb my eens verstout den Koninck
aen te raden dat hij behoorde syne
onderdanen te laten varen, om rijck te
worden, ende dat hij dan van hun
conde trecken grooter gerechtigheden,
ende syn land mettertyt soude ryck
worden; doch creeg ten antwoord: mijn
volck heeft, als ghylieden, niets eygen,
maar al 't hunne comt my toe, ende
sonder strenge regeering zoude ick
geen dag Koninck zijn".
Ook verhinderden de buitensporighe
den zijner leefwijze, door de Comp.
hem aangewreven, dezen inlandschen
padischah geenszins om dertig jaren
lang keizer van Java te blijven; zoo
min als de slemppartijen van Versailles
en een reeks minnaressen een Lode-
wijk XIV, type van den westerschen
sultan, beletten er oud bij te worden.
En zelfs, op 't laatst zijns leven, vroom.
Dat Amangkoe Rat destijds ook nog
een weerbaar man was, daarvoor pleit
de beschrijving van het steekspel,
door v. Goens bij zijn reisverhaal in
gevlochten. De soesoehoenan trad
toen zelf in 't krijt en reed tegen een
zijner naaste bloedverwanten, dezen
Tot op heden ben ik nooit aan mijn
amandelen geopereerd I I
De Chinees vertelde toen ook dat ik
in 1942 alles wat ik bezat zou verlie
zen. Ik vroeg hem, hoe ik me daartegen
beschermen kon, maar hij zei, daar
was niets aan te doen. Hetgeen waar
was, want we raakten alles kwijt van
wege de Japanners I
Na de oorlog ben ik nog weer eens
bij hem geweest, maar zijn zoon stond
in de zaak en vertelde dat zijn vader
overleden was en hij vertelde ook hoe
dat gebeurd was.
Op een dag zei hij tegen zijn oudste
zoon dat hij in de zaak moest komen
werken en het werk van zijn vader
moest voortzetten. De dag vóór zijn
dood had hij alle familieleden om zich
heen vergaard en nuttigde een ge-
noegelijke maaltijd met hen. 's Avonds
heeft hij ze allemaal gegroet en ge
zegd dat hij in de nacht in zijn slaap
zou overgaan, en dat ze beslist niet
om hem moesten treuren. De volgende
dag lag hij dood in zijn bed en de
kinderen hebben hem zonder rouw
gevoelens weggedragen naar het graf.
Dit was waarlijk een "wijs" mens.
PUCK BURT, Australië
Vreelandsestraat 14
2574 RX DEN HAAG
geopend voor bezoekers elke zater
dag van 08.00 tot 13.00 uur.
Afspraak uiterlijk donderdags.
Telefoon 070-65 50 68
over den hekel halend wanneer hij, uit
deferentie voor den onschendbaren
persoon des souvereins, zijn lans het
keizerlijk lichaam deed missen. De re
gel van 't spel moest gelden boven
den regel der etikette, dimaal. Maar
de tegenstander was wel wijzer. De
soesoehoenan moest winnen - en hij
manoeuvreerde slechts zooveel dat
althans de schijn gered werd. In dien
geest zou ook, in later tijd, den erf
genaam van den troon van Mataram
de winnende hand gelaten worden,
wanneer hij bij de contra-visite ten
residentiehuize aan het traditioneele
whistpartijtje deelnam. Schaakmat ge
zet in de staatkunde, kon men hem
veilig in 'n gezelschapsspelletje laten
winnen. Verwaarlozing van dit begin
sel kon niet onder de inlandsche, kon
alleen onder de Europeesche samen
leving voorkomen - gelijk het tot de
kroniek der sociëteit te Soerakarta be
hoort, dat een der soesoehoenans daar
des Zaterdagsavonds een deftige par
tij biljart placht te komen spelen, maar
deze bezoeken terstond staakte nadat
een pas uit Holland gekomen overste,
die de etikette van Soerakarta nog niet
kende, zich verstout had een partij
van den keizer te winnen.
Expositie "Pameran Masohi Maluku"
(De Molukken, tussen traditie en toe
komst).
Van 19 september 1981 tot 29 maart
1982 wordt in het Volkenkundig Mu
seum "Nusantara" te Delft de ten
toonstelling "Pameran Masohi Maluku"
gehouden, die wordt georganiseerd
door het Museum "Nusantara" en de
Molukse stichting Stimasco. Op deze
tentoonstelling wordt informatie ge
geven over de Molukken en het Mo
lukse volk in verleden en heden op
historisch, cultureel en politiek ge
bied. Er zijn onder meer foto's, archief
stukken, voorouderbeelden en veel ge
bruiksvoorwerpen te zien uit het da
gelijkse leven op de Molukken. Een
uitgebreide catalogus is verkrijgbaar.
Na Delft zal deze expositie ook in
andere plaatsen, verspreid over Ne
derland, te zien zijn. Het adres van het
Museum Nusantara is: St. Agathaplein
4-5, 2611 HR Delft, inl. tel. 015 -
13 31 11 tst. 2350/2351.
MIIIIIIIIIIÉIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIi
Alg. Assurantiebedrijf „Argo" j
1 Kantoor en woonhuis Corn, de Witt-
laan 83, Den Haag, Telef. 55 71 72
I|I!I!!IIIIIIIII!IIIUI!II1I1III]IIIIIIIIIIIIIIIIIINI!II#IIIIII11I»IIII]II1!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!II!III1IIII11IIII!IIIiI
7
