uu. hap.
INDISCH
FAMILIE ARCHIEF
Neen, beste lezers en lezeressen, dit is geen merknaam van een nieuw soort
hap-klare brokken, maar de afkorting van: Undang-Undang Hukum Acara Pidana,
oftewel de Wet op het Strafprocesrecht. Deze Wet is in september 1981 in
plenaire zitting aangenomen door het Parlement (DPR) van Indonesia. En daar
mee is na 130 jaar een eind gekomen aan het HIR (Herzien Inlandsch Reglement)
van 1848 van Hollandse makelij! En daarmee is ook een nieuwe era ingeluid van
gerechtelijke behandeling van criminele zaken. Het heeft twee jaar gekost van
moeizame en vurige debatten en overleg binnen de DPR, nadat het ontwerp in
september 1979 werd ingediend. Voordat het eigenlijke overleg begon, werd
eerst een voorafgaande agreement tussen Regering en Parlement verkregen:
het Ontwerp, door de Regering ingediend, bleef open voor verbetering en wij
zigingen! En toen startten de beraadslagingen, tussen de gecombineerde com
missies III en I van de DPR en de vertegenwoordigers van de Regering. Eerst
in het pompeuze gebouw van de DPR op Senayan. Maar daar werden de
debatten zo verhit, dat men uitzag naar een "koelere" omgeving. Dank zij het
aanbod van de Bank Bumi Daya trok men toen in een ruime bungalow in Mega-
mendung op de Puncak.
Daar werd letterlijk dag en nacht ver
gaderd, drie maanden lang, tot diep in
de nacht. De voorzitter van de com
missies moest herhaaldelijk wegens
berstende hoofdpijn de hamer aan zijn
tweede man overdragen. Een van de
Parlementsleden kreeg plots een hart
aanval, werd in allerijl naar een zieken
huis in Jakarta gebracht, maar heeft
het einde van het beraad niet meer
overleefd.
Het gigantische karwei is toch tot een
goed resultaat gekomen. Velen zijn
voldaan, maar allen zijn ten minste op
gelucht over wat bereikt is. 286 Artike
len zijn stuk voor stuk grondig be
sproken; de meeste werden vlot aan
genomen; maar voor 60 "lastige" ar
tikelen had men twee maanden nodig:
per dag kon men maar 1 artikel af
ronden! Maar deze gingen dan ook
over zaken als: aanhouding (arresta
tie), bewijsstukken, in beslag name, en
rechtsvervolging. En een ware storm
brak los inzake de "Overgangsbepa
lingen" (waarover verderop); met moei
te werd er een heuse vechtpartij voor
komen.
Op 18 september werd er in pais en
vree een dankfeest gehouden in Hotel
Sahid Jaya, waarbij alle lof voor het
bereikte werd toegezwaaid aan Mu-
djono, de tegenwoordige Voorzitter
van de Hoge Raad (Mahkamah Agung),
maar kort geleden nog Minister van
Justitie, die het moeizame voorberei
dend werk heeft gedaan. Maar deze
gaf de lof bescheiden door aan de
Directeur van de Bank: zonder het ver
blijf in de bungalow met-alle-consump-
tie was dit resultaat niet bereikt
Welke reusachtige veranderingen zijn
nu vervat in deze HAP
We geven slechts enkele voorname
punten aan.
1) er komt een "pra-peradilan", een
soort voor-rechtsspraak. Voordat een
verdachte wordt berecht, mag hij
eerst van de rechter een uitspraak
vragen, of hij naar behoren is aange
houden en vastgehouden. Op grond
van deze uitspraak kan hij eventueel
later schadevergoeding of rehabilitatie
eisen, als blijkt dat de politie fout is ge
weest in zijn aanhouding en opsluiting.
2) Alleen de politie doet voortaan de
opsporing/het onderzoek, niet meer de
Jaksa (off. van justitie). Voordien kon
zowel jaksa als politie iemand ar
resteren. Voorkomen moet worden,
dat iemand door de politie wordt aan
gehouden, vrijgelaten, en daarna door
de jaksa opgepakt; of omgekeerd. Dit
is "wel eens" gebeurd, ook bij her
haling. Maarin Indonesia is de
Politie een onderdeel van de Gewa
pende Macht (onder het Dept. van
Defensie) en staat daarom onder mili
tair recht en regime.
Men heeft geen civiel recht op haar
gedragingen. Er is een groeiend ver
langen, dat de Politie tot de civiele
status wordt teruggebracht, althans in
haar geheel als civiele instantie bin
nen het Dept. van Defensie wordt be
handeld, ook aan civiel recht onder
worpen.
3) Inperking van de tijdsduur van arres
tatie. Tot dan toe kon iemand practisch
ongelimiteerd worden vastgehouden.
Volgens de nieuwe wet mag de Politie
hoogstens 20 dagen vasthouden en
kan de jaksa deze tijd met nog 40
dagen verlengen. Als het onderzoek
dan nog niet afgelopen is, moet de
verdachte vrijgelaten worden. En als
de zaak reeds door de rechtbank in
behandeling is genomen, is ook de
rechter beperkt in zijn bevoegdheid
iemand in hechtenis te houden; en dit
geldt voor de rechters in eerste in
stantie tot aan de Hoge Raad toe. To
taal mag iemand hoogstens voor 460
dagen in hechtenis worden gehouden;
is deze tijd verstreken zonder dat een
definitief vonnis is uitgesproken, moet
de verdachte vrijgelaten worden.
4) Recht op schadevergoeding of re
habilitatie kan men krachtens deze wet
doen gelden, als er in het proces fou
ten zijn begaan, hetzij door Politie of
jaksa dan wel door de rechter: ten on
rechte gearresteerd, te lang vastge
houden, enz.
5) Recht van bijstand door een advo
caat of raadsman reeds vanaf het voor
onderzoek. Helaas blijft juist dit artikel
een heet hangijzer. Want de Regering
wilde slechts toestaan, dat de verde
diger het onderzoek alleen ziet maar
niet hoort. (Hoe dan? achter een dikke
glasplaat?). Na heftig debat is een
soort compromis bereikt: de advocaat
kan ("dapat") meekijken en meehoren,
maar zijn aanwezigheid blijft louter
"passief". Snuggere lieden conclude
ren, dat dus eventueel de advocaat
de toegang kan geweigerd worden, en
dat hij zeker niet protesten tegen het
onderzoek mag uitbrengen (niet meer
passief). Met name blijft er een taboe
inzake misdrijven tegen de Staatsvei
ligheid. Zulke verhoren mag de ver
dediger misschien wel zien, maar ab
soluut niet horen; de Regering vreest
dat er wat zou uitlekken naar vreemde
machten. Het Parlement heeft er zich
bij neergelegd. Maarhet grootste
ongenoegen bestaat t.a.v. de bizonde-
dere processen waarvoor de nieuwe
Wet niet geld.
Want niet ingetrokken zijn de speciale
wetten op de misdrijven van subversie,
ekonomie, en corruptie. Deze blijven
vervolgd en berecht volgens de "oude"
regelingen. En dit geldt ook voor ille
gale immigratie, verboden wapenbezit
en nog zo meer.
De politieke1 partijen zijn met name be
ducht voor de "subversie" processen,
die zich onttrekken aan de normale
rechtsgang. Want de gevreesde Kop-
kamtib kan op grond van die uitzonde
ringswetten ten allen tijde naar eigen
inzicht optreden (iemand in hechtenis
nemen) buiten de UU. HAP om. Waar
blijven dan onze mensen- en grond
rechten
Na verhitte debatten is er tenslotte een
compromis aanvaard, waardoor die uit
zonderingswetten zijn vervat in "Over
gangsbepalingen" van de UU. HAP met
aantekening, dat die speciale wetten
zo spoedig mogelijk zullen worden ver
anderd.
Hoe dan ook, men is toch algemeen
verheugd met de nieuwe Wet, waar
door eindelijk een eind is gekomen
aan het HIR van de koloniale tijd. En
het nieuwe Parlement (dat in 1982 zal
gekozen worden) wacht een niet min
der zwaar karwei tot voortzetting van
de nieuwe trend. Er liggen al wetsont
werpen van bv. Rechtsbijstand, Kinder
rechtspraak, Strafrecht, Administratie
ve RechtspraakWe mogen hopen,
dat binnen enkele jaren goede resulta
ten zullen worden bereikt I
M.F.
Vreelandsestraat 14
2574 RX DEN HAAG
geopend voor bezoekers elke zater
dag van 08.00 tot 13.00 uur.
Afspraak uiterlijk donderdags.
Telefoon 070 - 65 50 68
18
