Een gedurfd plan
Kanaal van West- naar Oost-Java.
Tijdens het overleg over de besteding van de ontwikkelingsbijdrage voor 1981
hebben delegaties van de Nederlandse en de Indonesische regeringen eind juni
overeenstemming bereikt om een studie te laten verrichten naar een alternatief
plan van prof. dr. ir. W. J. van Blommestein om een bevaarbaar kanalensysteem
te ontwikkelen over de hele lengte van Java waarmee de bevloeiing van Java en
Madura wordt gegarandeerd. Een gesprek met de heer Van Blommestein en
met de Indonesische Planbureau-medewerker Hariri Hady, werd in het augustus
nummer van Internationale Samenwerking gepubliceerd. Wij ontlenen er het
volgende aan.
22 Jaar geleden wijdde Tjalie een lang
artikel aan het werk van Prof. van
Blommestein in Tong Tong, getiteld:
"Solose jongen bouwt aan wereldwel
vaart, van L.S.-Poerworedjo tot F.A.O.-
teamleider United Nations" (Tong Tong
28 maart 1959). Uit nevenstaand artikel
blijkt, dat Prof. van Blommestein nog
steeds actief is op het gebied van de
waterbouwkunde.
"Onze irrigatiedeskundigen zaten al
jaren te worstelen met het probleem
dat er overvloedig regen valt in West-
Java, terwijl er in Midden- en Oost-
Java en vooral op Madura veel te
weinig valt om in de droge tijd de
akkers te bevloeien of om elektriciteit
op te wekken", zo begint Hariri Hady.
"De beste oplossing, zo dachten wij
althans, zou zijn om in elke rivier een
dam te bouwen om het water vast te
houden. Kijk, en toen kwam opeens
professor Van Blommestein met het
plan aandragen om een klein aantal
zeer grote stuwmeren in Java aan te
leggen en die aan te laten sluiten op
een bevaarbaar kanalensysteem. Dat
kanaal zou zich moeten uitstrekken
over de gehele lengte van Java. Het
water stroomt door middel van een
klein hoogteverschil van west naar
oost over een afstand van meer dan
800 km. Nou, daar hadden we nog
nooit eerder aan gedacht.
Nu was Van Blommestein voor ons
bepaald geen onbekende want hij is
ook de geestelijke vader van het Jatilu-
hur-stuwmeer in de rivier de Citarum,
het grootste irrigatieproject in Indone
sië, dat trouwens in het nieuwe plan
een centrale rol moet gaan vervullen.
Via dit plan zou je binnen ruwweg
twintig jaar in een klap twee miljoen
hectare over heel Java en Madura
kunnen bevloeien en in plaats van één
oogst wel twee of drie oogsten kunnen
binnenhalen. Het kanaal vormt met zijn
noord-zuid vertakkingen tevens een
Prof. Dr. Ir. W. J. van Blommestein (76)
(Foto: Thijs Bienefelt)
goedkope waterweg voor binnen
scheepvaart, waarlangs zich allerlei
industrieën kunnen vestigen".
Hariri Hady, die als econoom bij
BAPPENAS de uitwerking van het plan
begeleidt, schat dat het plan een in
vestering zal vergen van anderhalf
miljard dollar, en een omvang zal heb
ben die niet voor het Deltaplan onder
doet.
Volgens deskundigen moet zo'n pro
ject wel gedragen worden door een
groot aantal donorlanden en door in
stellingen als de Wereldbank. Maar
daarnaast biedt het Indonesië de ge
legenheid zijn olie-inkomsten blijvend
in een produktieve sector te investe
ren, hetgeen rechtstreeks de bevolking
ten goede komt.
Hariri Hady: "Nadat Nedeco, het Ne
derlandse Adviesbureau voor Ingeni
eurswerken in het buitenland, het pro
ject op ons verzoek verder had uitge
werkt is eind juni jl. met Nederland
overeengekomen dat een onderzoeks
team een eerste verkennende studie
naar de economische effecten gaat
verrichten".
Hij erkent overigens wel dat de om
vang van het plan enige problemen
met zich mee kan brengen: "We stellen
ons ook wel voorzichtig op. We zien
het duidelijk als een van de alterna
tieven en niet als de enig zaligmaken
de oplossing".
Als ik afscheid van hem neem geeft hij
me het adres van Van Blommestein
in Voorburg en zegt: "Ga eens met
hem praten, hij kent Indonesië als geen
ander. Hij is er geboren en getogen".
In zijn huis in Voorburg troont prof. dr.
ir. W. J. van Blommestein, Ridder in
de Orde van de Nederlandse Leeuw
en onder meer naamgever aan het
Surinaamse Van Blommesteinmeer, mij
vrijwel onmiddellijk mee naar zijn stu
deerkamer.
Met een rotan aanwijsstok dient hij al
vertellend gedecideerde tikken uit aan
zijn geesteskind, ingetekend op een
kamerbrede wandkaart van Java.
"Hier, in deze kamer, is mijn plan ont
staan".
Centraal staat daarin de aanleg, in de
(lees verder pagina 14)
JAKARTA
BANDUNG
.SELOREJO
KARANGKATES
Grijs voorgestelde constante irrigatie van 2 miljoen ha. voor twee rijstoogsten en een derde gewas. Gearceerd 240.000 ha. reeds
voorzien van constante bevloeiing (via Jatiluhur). Zwarte plekken (bijna) voltooid reservoir voor voorziening van water en electrische
energie. Zwart omlijnd voorgesteld reservoir. Zwarte lijnen voorgesteld bevaarbaar irrigatiekanaal met pompstation.
Deze kaart is getekend door Nico Commijs.
9
