Nieuws uit Indonesië
NIEUWE VORM VAN RECHTSPRAAK
19e hadden de verdedigers nog slechts
twee Brewsters over. Toch stegen luit.
Broers en sergeant Blans op om de
strijd tegen de vijand aan te binden.
Hun toestellen werden naar beneden
geschoten, doch gelukkig konden bei
de vliegers hun jachttoestellep behou
den verlaten.
Tijdens een van de vele schermutse
lingen werd Laha door de eigen kust-
batterij "Nonna" onder vuur genomen.
De batterijcommandant Breuer meen
de abusievelijk dat Laha reeds was
gevallen. Gelukkig bleef het bij deze
ene keer en de aangerichte schade
was niet groot.
Naarmate de slag om Ambon voort
duurde namen de luchtaanvallen in
aantal en hevigheid toe. Zoals later
bekend werd, stegen de Japanse bom
menwerpers van een vliegdekschip op
dat in de baai van Pieroe, bezuiden
Ceram, voor anker lag.
Ofschoon de mannen hevig op de
vliegtuigen schoten, heeft men - voor
zover dit was na te gaan - geen enkel
Japans vliegtuig naar beneden kunnen
halen. Toch had het uitbrengen van
het hevige afweervuur een goede uit
werking op het moreel van de mannen.
In de komende maanden zouden zij al
hun moed en doorzettingsvermogen,
inventiviteit, onbaatzuchtigheid en ge
duld nodig hebben.
Doordat de verbinding met het hoofd
kwartier op Ambon verbroken was,
wist men op Laha niet dat het garni
zoen, dat onder commando stond van
Kolonel Kapitz, reeds was gecapitu
leerd. De strijd om het bezit van het
vliegveld werd in alle grimmigheid
voortgezet. Keer op keer trachtten de
Japanse landingstroepen het vliegveld
stormenderhand te veroveren, ondanks
het moordende vuur van mortieren en
brenguns van de verdedigers.
Na drie dagen bleek de overmacht
echter te groot, zodat de bezetting
besloot zich in de oerwouden van het
schiereiland terug te trekken. De lan
dingsbanen werden opgeblazen, de
hangars, de benzinevoorraden en ma
gazijnen werden in brand gestoken.
Toen de overgebleven mannen van het
vliegveld de heuvelstelling in het oer
woud van het schiereiland Hitoe had
den betrokken, zagen zij hoe een es
kader van de Japanse Keizerlijke vloot
de Baai van Ambon binnenstoomde.
Tot hun grote vreugde liep één van de
kruisers op een onderwatermijn. Het
zinkende schip, waarvan een gedeelte
de lucht in vloog, bleef op een ondiep
te liggen. Alleen een derde deel stak
nog boven het water uit.
Hoewel het een miniscuul lichtpuntje
was in de strijd tegen de oppermach
tige vijand, heeft dit de val van Ambon
niet kunnen vertragen.
(wordt vervolgd)
6 Oktober 1981 in Bandar, een kleine districtsplaats in Noord-Sumatra, 40 km
van Pematangsiantar. Honderden desamensen verdringen zich op de pendopo
van de Camat (desahoofd). Want zij hebben gehoord, dat er op die dag een
rechtszitting zal worden gehouden. Vier man zitten daar op een bank tegenover
een tafel, met een groen kleed bedekt. Daarachter de hakim (rechter) en de
jaksa (officier van justitie). De desalui zitten of staan met hun neus op dit voor
hen ongewone gebeuren. Van heel dicht bij kunnen ze zo het gehele verloop
volgen vanaf de ten laste legging door de jaksa: verboden gokspel met kaarten,
tot het vonnis van de hakim: enkele maanden gevangenisstraf. Zij weten nu
duidelijk: zulk gokspel (in die streek zeer in trek) is bij de wet verboden
Dit is een voorbeeld van een experi
ment, door de nieuwe Jaksa Agung,
Ismail Saleh, ingezet. Hij noemt het
het "Program Jaksa Masuk Desa" (de
off. van just, gaat de desa in), met de
bedoeling onder het volk het rechts
besef te laten opleven. De plaatselijke
rechtbanken zullen kleinere, lichte ge
vallen uitkiezen, vooral inzake mis
drijven die veelvuldig voorkomen, en
deze onder het volk zelf behandelen.
Dus niet beklaagden en getuigen op
roepen naar de verre stad in het offi
ciële gerechtsgebouw met alle romp
slomp daaraan verbonden. Vooral de
kleine man voelt dit geducht: vervoer
naar de stad al gauw Rp. 1000,op
en neer, werk in landbouw (juist in de
oogsttijd) of op een klein bedrijf, dan
wel op een plantage in de steek laten
(en dat betekent onverbiddelijk poton-
gen op de gaji), alles om een een
voudige getuigenis af te leggen. En
bleef het maar bij één dag. Maar hoe
vaak wordt niet een zitting verdaagd,
of sleept het proces zich voort, zodat
de getuigen keer op keer naar de stad
moeten. Dus nu omgekeerd: de recht
bank gaat naar het betrokken dorp
toe, geen of weinig kosen voor de ge
tuigen, en de hele desa leeft mee.
Andere voorbeelden. Een desa bij Ma-
jalaya, 35 km van Bandung. Zitting op
de balai desa voor behandeling van
een diefstal. De Kepala Desa is zeer
in zijn sas. Zijn mensen behoeven niet
meer zo ver op stap. En het brengt
hem ook niet veel last: alleen zijn ba
lai even opruimen. Bovendien, hakim
en jaksa brengen zelf hun boterham
men mee (nou ja, hij is niet te beroerd
om er een kopje thee bij aan te bie
den).
Rond Tulungagung (Oost-Java) wordt
om de haverklap hout gestolen uit de
bossen; het volk schijnt er niets in te
zien. Vandaar een zitting in een desa
diep in het binnenland. De beklaagde
is op heterdaad betrapt door een bos
wachter. De zitting verloopt glad omdat
hij ruiterlijk bekent, en vooral omdat
de zitting in het javaans wordt gehou
den; want de eenvoudige desaman
verstaat de bahasa indonesia nietEn
de honderden belangstellenden weten
nu, dat er werkelijk een wet bestaat,
die houtdiefstal verbiedt.
Maar er is meer. De jaksa's hebben
instructie gekregen om waar het pas
geeft, de desa's rond te gaan, en on
der het volk vraaggesprekken te hou
den, zo maar bij de mensen thuis. En
niet in uniform (jazeker, de jaksa's
hebben blinkende distinctieven en ster
ren volgens hun rang in het korps)
maar in gewone civiele kleding. Ge
zellig keuvelend, onder het genot van
thee met ubi en andere lekkernijen,
maar duidelijk uitleg geven over kwes
ties van erfrecht en grondrechten of
andere rechtskwesties, die de bevol
king ter plaatse bezig houden.
Dat alles zijn pas experimenten, op
kleine schaal en zeer bescheiden van
start gegaan. Als ze goed aanslaan,
zal een veel ruimer project van rechts
voorlichting en rechsbijstand op stapel
qezet worden.
M.F.
BINNENKORT
VERSCHIJNT WEER
Nederlandsch-lndië onder
Japanse bezetting 1942-1945
door Prof. Brugsma e.a.
Het standaardwerk over deze tijd
eindelijk weer herdrukt
Prijs bij voorintekening f 77,50,
na verschijnen f 99,50.
Teken dus nu reeds in
15
