Raden Adipati Ario Poedjo
juwelier
Uw speciaalzaak
in Briljant en
Indische Sieraden
Diamantair
.TAN/
VOOR OPKOOP VAN
GOUD EN TAXEREN
Een Javaans regent. Als vele regenten was R. A. A. Poedjo meer dan alleen de
hoogst geplaatste Javaanse bestuursambtenaar in zijn ressort. Hij was volks
hoofd in de ware zin van het woord. Bestuurder en beschermer van de bevolking
in zijn regentschap. Hij was mede een regent in de beste betekenis van het
woord: een rustige, beheerste, evenwichtige figuur. Gedragen en gevormd door
die stille, fijnzinnige Javaanse beschaving, die in menige tak van de bestuurs-
adel bleef bloeien tot op deze dag. Wie figuren als deze regent op Java leerde
kennen, ondervond dit als een voorrecht.
R. A. A. Poedjo was de bestuurder niet
alleen van de Javaanse bewoners van
zijn regentschap Probolinggo, hij was
mede een vriend der Nederlanders. Die
vriendschap is, toen de Japanners
kwamen, zeer zwaar beproefd; hij heeft
haar toen sterker dan ooit bewezen;
hij heeft er tenslotte zijn leven voor
gegeven.
Toen 15 maart 1942 de Japanners hun
intocht zouden doen, weigerde hij
zijn toestemming te verlenen voor het
vormen van een deputatie, dien hen
aan de grens van het regentschap
moest gaan verwelkomen. Toen die
zelfde dag de assistent-resident en de
controleur werden gearresteerd, omdat
zij weigerden bij de Japanse kolonel
een eed van trouw aan de Japanse
keizer af te leggen, verwachtte hij dat
ook hem die eis gesteld zou worden.
"Dit is het zwaarste uur van mijn le
ven", vertelde hij later. "Ik was vast
besloten te weigeren, als zij het mij
zouden vragen". Maar zij vroegen al
leen of hij in staat was orde en rust
te handhaven.
En toen kort daarna alle Europeanen
geregistreerd moesten worden en ve
len het registratiegeld niet konden be
talen gaf R. A. .A. Poedjo wat hij had
en bracht persoonlijk het overige bij
een.
Het werd een zware tijd voor de Ne
derlanders in Probolinggo. De mannen
werden al spoedig weggevoerd, vrou
wen en kinderen bleven achter; voorts
dominee, pastoor, zusters en fraters,
ieder met een weeshuis vol kinderen.
En allen hadden zorgen, allen werden
bedreigd door de Kempeitai (Jap. M.P.),
allen hadden geldgebrek.
Regent Poedjo was voor hen als een
vader, gelijk hij het was voor de Ja
vaanse bevolking.
De onderlinge hulp was onder de Eu
ropeanen bewonderenswaardig. Maar
overal hielp de regent. Hij zorgde voor
brandstof en voedsel; hij hielp overal
op zijn eigen sobere, kiese manier.
Hij roept een Nederlandse moeder, met
vier kinderen achtergebleven, bij zich.
"Mevrouw, ik heb gehoord, dat uw ijs
kast wordt weggehaald, omdat zij niet
geheel is afbetaald."
"Ja Regent, maar hoe weet U
"Dat kan ik U niet zeggen. Wilt U de
kast verkopen?" Aarzelend wordt een
hoog bedrag genoemd, en ook, dat het
wel minder kon. En de regent telt voor
deze moeder de bankbiljetten neer,
die voor lange tijd een einde maken
aan haar zorgen.
Er was een andere steun. De regent
bleef voor alle Europeanen toeganke
lijk, ontving hen met warme hartelijk
heid, sprak Nederlands met hen, on
danks het verbod van de Japanner,
steunde met raad en daad. En boven
al: hij wekte op tot vertrouwen in God
en in de overwinning der rechtvaardige
zaak. leder die tot hem kwam, ging ge
sterkt heen, soms beschaamd over
eigen wankelmoedigheid.
De dag, dat alle Nederlandse mannen
moesten samenkomen om weggevoerd
te worden naar het kamp Kesilir (Ban-
joewangi), weigerde hij daartoe zijn
pendopo af te staan. "Deze schande
wil ik op mijn erf niet zien", zei hij. En
toen later de fraters werden vrijge
laten, verwelkomde hij hen en droeg
hun de zorg voor de weeskinderen
weer over, die hij op zich had ge
nomen toen de Japanners hen weg
voerden.
Het Japanse bewind werd erger. Het
werd terreur. Het masker viel en de
indringer vergreep zich niet langer
slechts aan lijf, have en goed van Eu
ropeanen en Chinezen, maar de Ja
vaanse bevolking werd mede verdrukt,
bestolen, beroofd. Tegelijk met deze
terreur verscherpte de Japanse propa
ganda haar streven de geest, vooral
der jongeren, te verwarren. Regent
Poedjo zag in die leer van haat een
vergif, dat moest voeren naar het ver
derf van zijn volk.
Zijn innerlijke kracht bleef onaange
tast; zijn Godsvertrouwen ongerept.
Maar het onder de buigzame hoffelijk
heid gespannen staal van zijn over
tuiging boog dieper door. Het ogenblik
naderde, waarop een breuk met de
Japanse onderdrukker onvermijdelijk
zou worden.
Die breuk kwam toen op 8 maart 1943
de Japanner gelastte het feest te vieren
ter herdenking van de "bevrijding" van
Java. Toen ging regent Poedjo zijn
pendopo versieren metrood-wit-
blauw en oranje! Eigenhandig, omdat
hij zelf de verantwoordelijkheid wilde
dragen. Men smeekt hem voorzichtiger
te zijn. Maar hij wijst dit vermaan van
de hand. Hij kan het werken onder de
Japanner niet langer verdragen. "Ik kan
van weinig leven, als zij mij ontslaan
zegt hij. "Als ze mij terechtstellen, ben
ik bereid te sterven."
De slag viel. De regent, de patih en
zijn secretaris werden gearresteerd.
De laatsten waren na twee weken weer
vrij. De regent, zo vertelde de patih,
had verklaard, dat de anderen op zijn
bevel gehandeld hadden.
Het einde kwam, zoals het komen
moest. De Japanners durfden een exe
cutie van deze door de Javaanse be
volking in Oost-Java zo geëerde figuur
niet aan. Regent Poedjo werd naar
Batavia gevoerd en daar door hen ont
hoofd
Men zegt: deze beschermer van het
welzijn der Javaanse bevolking, deze
vriend der Nederlanders, deze vereer
der van H.M. de Koningin, verdient een
standbeeld.
J. F. HOLTZAPFFEL
(Uit: "Uitzicht" 1946)
Fahrenheitstraat 608 - Den Haag
Telefoon 070-65 76 65
Behalve vele soorten
Indische gouden juwelen (22 krt.)
ook zo juist geïmporteerd
in vele kwaliteiten:
smaragd (djemerut)
saffieren, zwart, blauw en paars
robijnen, kleurige
met en zonder ster - cabochon
en gefacetteerd
katteoog - chrysoberyl
katteoog - apatiet
katteoog - enstatiet/diopsiet
opalen, zwarte, witte en vuuropalen
dublet en tripiets
turkoois (pyroos)
amethist (ketjubung): geslepen en
cabochon geslepen,
agaten o.a. vuuragaten
citrinen
tanzaniet
maanstenen
granaten
lapis lazuli
tourmalijnen
tijgerogen
onyx
bloedstenen
zandstenen
jades
tijgerklauwen
camay (uit schelpen)
chrysopraas
bloedkoralen
i ii/
W
Ook inkoop van oud-goud
(afbraak)
EN NATUURLIJK ALTIJD ALLE
KWALITEITEN BRILLIANTEN
Dagelijks geopend
van dinsdag tot en met zaterdag.
HARTELIJK WELKOM
10
