BIJ DE VOORPLAAT
LAATSTE DER MOHIKANEN
REISBUREAU HOL WERD A B.V.
"Als de volgende generatie Javanen iets van hun eigen cultuur willen weten
zullen ze naar Harvard of Leiden moeten gaan", zei niet zo lang geleden een
hooggeleerde Indonesische prof. ontzet, "want daar hebben ze alles van onze
cultuur tot in de kleinste details bewaard, beschreven en tot in de perfectie ver
zameld I" Als je vaak de jonge Indonesiër zo ziet, zal dat ook wel zo zijn. Want
de moderne jonge Indonesiërs hebben bijna geen van allen enige interesse voor
hun eigen cultuur. En regelmatig lees je hier in tijdschriften of kranten interviews
met jonge Westerlingen (Australiërs, Hollanders, Duitsers, Yankees enz.) die
die interesse wél hebben en daarom best een story waard zijn. Omdat men het
blijkbaar "interessant" vindt te weten wat die "Londo edan" (gekke Blanke)
doet batikken, zilver bewerken, wayang snijden en krissen smedenEn dan
is meestal het allergrappigste, vindt de schrijver, dat deze jonge blanke zich
echt van de Javaanse, Sundanese (in elk geval plaatselijke) taal bedient
en dat de interviewer meestal met het schaamrood op de kaken moet bekennen
dat hij deze gasten helaas alleen maar in de "gewone" Bahasa Indonesia moet
interviewen want hijzelf kent die streektaal niet
Dat die nieuwe generatie Indonesiërs
zich werkelijk weinig voor de eigen
cultuur interesseert kan men vooral
goed zien in de Vorstenlanden tijdens
de "Sekatens", die tegenwoordig ge
woon touristische "musts" geworden
zijn. Vooral voor de autochtone bevol
king. Uit alle delen van Java trekt men
erheen, met busladingen tegelijk.
De Sekaten zelf duurt twee dagen,
maar tegenwoordig is er een hele grote
pasar malam omheen gebouwd die een
maand duurt. En die trekt alle touris-
ten. Tijdens die maand is het op Malio-
boro (de hoofd- en winkelstraat van
Yogya) dan ook een extra drukte van
belang. Vooral van scholieren die met
busladingen uit Jakarta, Bandung, Sura
baya en waar al niet vandaan gekomen
zijn, en die zich dan tijdens die dagen
als gewoon "Europese" touristen lopen
te vermaken en te branieschoppen. En
als grapje hebben ze dan ook als een
Westerse tourist een "feestmuts" op
gezet. Dat is dan meetstal de gewone
Javaanse blangkon. Maar ze dragen het
dan wel op de lollige feestmuts-manier,
dus meestal met de "knop" (de mon-
dolan) op het voorhoofd en sommige
dragen hem dwars als de steek van
NapoleonEn een lol en een gein
dat die lui dan hebben I
Maar die blangkon wordt ook hoe lan
ger hoe meer voor de tourist en als
touristisch "weg-werp-artikel" of als
één of ander dwaas schooltocht-her-
inneringetje gemaakt. "Agge maor leut
hê I" zeggen ze in het Zuiden van
Nederland tijdens het Carnavalen
zo is het ook met die jongelui en hun
Sekaten.
De oudere Javanen, zoals mijn schoon
ouders bijvoorbeeld, zien dat allemaal
met grote horreur aan en zien dat ge
loof ik, als "heiligschennis"!
Ach, maar wat wil je?
We moeten allemaal immers leven?
En het leven is hard genoeg
Helaas, helaas dat het tegenwoordig
ook ten koste gaat van de eeuwenoude
cultuurI Maar de buurman moet
tenslotte ook zijn bordje nasi op tafel
hebben. Dus kunnen ze het die buur
man niet kwalijk nemen dat hij voor
een maand rommel maakt en er een
snelle "sèket" 50 rupiah) mee ver
dient
Eén geluk is dat die oude buurman NU
ook nog anders kan en voor de wer
kelijke liefhebber en kenner een kwa-
liteitsprodukt kan maken en afleveren.
Maar dit soort baasjes sterft langza
merhand ook uit en veel zoals hij zijn
er niet meer over! Als zij dood zijn
zijn er misschien alleen nog een stel
gekke Hollanders, Duitsers of Yankees
over die dit schone handwerk nog kun
nen verrichten
Dit ouwe baasje van de voorplaat zag
ik in Yogya, vlak bij het centrale bus
station. Hij zit daar heel onopvallend in
een kleine houten keet van op zijn
hoogst 1 bij 2 meter. Voor zich op een
plank als toonbankje een stel blang-
kons klaar voor de verkoop. (Verder
alleen nog maar een oude thermos met
thee voor als hij dorstig isI)
Dit baasje maakt heel rustig en heel
langzaam blangkons. Zoekt eerst met
veel geduld de juiste stof (udeng) uit
voor de juiste soort gelegenheid waar
men het voor nodig heeft enz enz.
In het weekblad TEMPO van nog niet
zo lang geleden stond ook een verhaal
van blangkon-makers, en wel over de
blangkonmaker van President Suharto.
En ook in dat verhaal sprak deze vak
man de angst uit dat het niet zo erg
best ging met dit handwerk en dat er
geen opvolgers waren.
Hij kreeg met moeite twee blangkons
per dag af die dus echt volgens de
regels der kunst gemaakt waren. Als
hij er ook maar met "de blangkon" naar
zou gooien" dat hij dan ook wel een
stuk of vijf van dat touristenspul kon
afkrijgen.
Volgens de maker uit dat TEMPO-
interview is het blangkon-maken hele
maal niet zo eenvoudig. Elke persoon
moet zo'n hoofddeksel precies alleen
maar voor hem aangemeten krijgen.
Want om een echt goeie en mooie te
hebben moet rekening gehouden wor
den met de persoon zelf en al zijn ver
houdingen. Grootte van het hoofd,
vorm van het hoofd, lengte van de nek,
lengte van het hele lichaam enz. enz.
Je kon niet zo maar een apparaat ma
ken voor Jan en alleman! Dat zou te dol
zijn en de drager zou voor gek lopen...
Neen neen, en zo'n soort mannetje leek
deze figuur van de voorplaat me ook
niet. En hoewel ik hem in Yogya schoot
lijkt hij me een Solonees, als je ten
minste echt rekening houdt met de
streepjes van zijn "surdjan" oftewel
dat jasje dat hij draagt. Want dat is
geknipt volgens de Solose stijl.
Zoals ik al zei is er een groot verschil
tussen de Yogyase en Solose blang
kon. Die van Yogya heeft dus achterop
zo'n "eitje", een met restjes lap gevulde
(lees verder pagina 4)
WIJ BIEDEN AAN: Speciale "Paas Cruise", 13 dagen geheel verzorgd.
Vertrek van Rotterdam naar Madeira en de Canarische
eilanden.
1950,—
Gran Canaria, vliegreis accomodatie
vanaf
720,-
Mallorca, vliegreis accomodatie
f 525,-
Ibiza, vliegreis accomodatie
ii
f 565,—
Amsterdam - Los Angeles
ii
f 1440,—
Amsterdam - New York
ii
989,—
Amsterdam - Vancouver
ii
f 1455,—
Amsterdam - Toronto
ii
f 1110,—
Sumatra - Java - Bali, 45 daagse reis incl. vlucht,
transfer en 14 dagen accomodatie
11
f 3490,—
Amsterdam - Jakarta of Medan retour
11
f 1800,—
22 daagse tour op basis van logies/ontbijt in first class
f 4925,—
hotels incl. transfer en excursies
11
stopovers: o.a. 4 dagen Penang, logies, ontbijt, transfer
f 262,—
en excursies
11
8 dagen Bangkok en Pattaya, logies, ontbijt
en excursies
11
f 425,—
Speciale korte tours naar: Manilla, Taipei, Hong Kong,
Tokyo, Pulau Langkawi, Chiengmai
Amsterdam - Bonaire, 16 dagen vliegreis logies
11
f 2500,—
Amsterdam - Curapao, 16 dagen vliegreis logies
11
f 2375,—
Loosduinsekade 497, 2571 CM DEN HAAG - Telefoon 070
46 89 50 46 89 51
Dagelijks geopend van 09.30 tot 17.00 uur - zaterdags van 10.00 tot 13.00 uur -
woensdagmiddag gesloten.
2