J. G.YSSEL DE SCHEPPER 1
I ALLE VERZEKERINGEN I
haald te worden. Het gaat als bagage
met het vliegtuig mee."
Het plan verliep volgens schema, en
na enige weken kregen wij een brief
dat de gentong aan het adres was
afgeleverd. De nieuwe bewoners had
den niet het minste bezwaar gehad
om de fraaie gentong een plaats in de
bijgebouwen te geven. Zo kwam Da-
moen, de huisgeest, weer op zijn ver
trouwde stekkie terug.
Naschrift
In oude tijden geloofden de mensen
in de lage landen ook in bovennatuur
lijke wezens, die in de vrije natuur
leefden. Men onderscheidde de lucht-
elfen, die schoon en stralend en de
aardelfen, die lelijk en zwart waren.
Elfen, zo beweerde men, waren slim
en vriendelijk, doch zij konden ook
boosaardig zijn. Sedert Nederland
werd volgebouwd en de auto's door
het land razen, zijn deze wezens op de
vlucht geslagen.
Sommige mensen echter beweren dat
zij er nog zijn, in stille uithoeken van
het land. Ook moeten er nog kabou
ters zijn, de vriendelijke, hulpvaardige
huisgenoten. Zij verrichten allerlei
werkjes in keuken, schuur en stal.
Vroeger plaatste de boerin als be
loning voor deze geesten, een scho
teltje melk, room of soms soep in een
afgeschoten hoekje.
Het is jammer dat H. A. van Hien in
zijn standaardwerk "De Javaansche
geestenwereld", weinig over de vrien
delijke geesten schrijft. Veel aandacht
in zijn boeken kregen daarentegen de
boosaardige, zware jongens van het
demonenrijk. Terwijl er ook vriende
lijke geesten zijn, zoals Damoen.
SI DOEPÈH
NOGMAALS
ONZE VRUCHTBOMEN
Het stukje van dhr. Parijs in Moesson
van 1 maart 1982 heeft me er toe ge
bracht eens iets op te schrijven over
onze vruchtbomen, waarmee ik hope
lijk en passant enkele van zijn vragen
beantwoord.
Op onze boerderij "Tegalsari" gelegen
op ca 800 m tegen de Z. helling van de
Slamet hadden we naast een forse
veestapel en een kippenfokkerij een
verzameling vruchtbomen, waaraan ik
niet terug kan denken zonder het wa
ter in de mond te krijgen. Naast ver
scheidene soorten (rassen) van pisang,
djamboe, djeroek, passievruchten (mar-
kisa en boeah negri) hadden we er
papaja, zuurzak, advocaat, nangka, a-
nanas, klengkeng, moerbei, terong
blanda, loebi loebi, maar bovenal
manggis en een keur van doeren bo
men. Op de dependence "Glempang"
in Poerwokerto, van waaruit onze pro
ducten verder werden gedistribueerd,
hadden we verder nog o.a. ramboetan,
doekoe, menteng, blimbing, mangga
en sawo waarvoor het op Tegalsari te
koud was.
Als mijn vader ergens een erg goede
doeren had gegeten rustte hij niet tot
dat hij een tjangkok had bemachtigd.
We hadden bomen met vruchten niet
groter dan een peer met maar een pit
tot monsters van bijna 40 cm; de zaad
rok varieerde van wit tot licht oranje
en sommige vruchten waren vrijwel
zonder pit, maar met des te meer van
het spul waarvan de grote natuuron
derzoeker Wallace schreef:"to
eat Durians is a new sensation, worth
a voyage to the East".
Zoals iedere kenner weet, zijn doerians
het lekkerst als ze vanzelf afvallen.
Om te voorkomen dat de vruchten in
illegale handen vielen bonden mijn
broer en ik elke vrucht bij zijn steel
aan de tak vast. Een heel werk want
we hadden tientallen bomen over het
hele erf verspreid en elk met soms
honderden vruchten. Tegen de tijd dat
de vruchten begonnen te vallen was
het elke dag boom in boom uit om de
touwtjes door te snijden.
De manggis rijpte gelijktijdig met de
doeren. Bij elke rondgang maakten we
gemiddeld zo'n twee doerens en enke
le tientallen mangistans soldaat, het
geen geen enkel beletsel vormde om
later bij de maaltijd alles nog eens
dunnetjes over te doen. De manggis
moest één voor één worden geplukt,
daar de schil van deze vrucht als hij
valt snel keihard wordt, waardoor hij
moeilijk tussen de handen kan worden
gekraakt.
Wist u trouwens dat doeren of doefian
door vleermuizen wordt bestoven? Mis
schien is de slechte vruchtdracht bui
ten het natuurlijke verspreidingsgebied
(Burma tot Borneo) wel ten dele te
wijten aan het ontbreken aan geschik
te bestuivers.
Manggis d.e.t. heeft geen bestuiver
nodig. Van deze plant zijn nl geen man
nelijke bloemen bekend.
Om op de vragen van dhr. Parijs in te
gaan. Ik vrees dat u voor de meeste
vruchtbomen te hoog woont. Behalve
de door u genoemde Loquat, Avocado,
Cherimoya (lijkt veel op boeah nona,
is ook hier, dwz in Spanje, te krijgen),
Persimmon kesemek) zou u het
kunnen proberen met Terong blanda
of Tree tomato (Cyphomandra beta-
cea), passievruchten, en andere Ame
rikanen zoals Feijoa (lijkt op djamboe),
Asimina of Pawpaw (verwant van Che
rimoya) of met Actinidia (in Nederland
bekend als Kiwi). Misschien doet ook
Loebi loebi of de verwante Roekem het
wel.
U vroeg om literatuur. Misschien hebt
u iets aan de volgende titels
B. M. Allen, Malayan Fruits, Donald
Moore Press, Singapore, 1967.
J. J. Ochse R. C. Bakhuizen v.d. Brink,
Fruit and Fruitculture in the Dutch East
Indies, Kolff, Batavia, 1931.
W. Popenoe, Manual of tropical and
subtropical fruis, Hafner Press, New
York, 1974.
J. W. Purseglove, Tropical Crops, 4 de
len, Longman, Kuala Lumpur 1974/75.
R. W. Schery, Plants for man, Prentice
Hall, New Jersey, 1972.
G. P. Wilder, Fruits of the Hawaiian
Islands, Honolulu, 1911.
M. M. J. VAN BALGOOY
Rijksherbarium, Leiden
WEG ELITA
In Moesson no. 12 van 1 febr. '82, biz.
15 werd de vraag gesteld: "Is het bezit
van het vroegere Elita Concern weg
genomen of genationaliseerd?"
Antwoord: "Al onze bezittingen wer
den onteigend, ook het banksaldo.
Kaalgeplukt kwamen we in Amerika
aan."
Vroeger mocht alleen een waardige
overbuur tegenover de Misgit gebouwd
worden, vandaar de Oosterse stijl van
het oude Elita. Nu komt er een ge
bouw van 5 verdiepingen te staan,
hoger dan de Misgit zelf.
A. BUSÉ, USA
INIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllllllllllllllllllllllllllIIINI
j Alg. Assurantiebedrijf „Argo" j
Kantoor en woonhuis Corn, de Witt- 1
laan 83, Den Haag, Telef. 55 71 72
minimi
HOTEL "DE RUITER" HOUTHEM
bij Valkenburg (Z.L.), St. Gerlach 43
tel. 04406 - 4 03 18
Riant uitzicht op het Geuldal
doet denken aan de mooie rustige om
geving van de Preanger
Zeer geschikt voor diegenen die op me
disch advies een rustkuur moeten onder
gaan
Met dleet-patiënten wordt rekening ge
houden
Alle kamers centraal verwarmd en voorzien
van warm en koud stromend water.
Prijzen per persoon en per dag; incl. be
diening en B.T.W. Logies met ontbijt
f 27,50 p.p.p.d. Half pension f 37,50 p.p.
p.d. Kamer met douche en toilet, logies
met ontbijt f 35,p.p.p.d. Kamer met dou
che en toilet half pension f 45,p.p.p.d.
BEËDIGD VERTAALSTER,
Maleis/Indonesisch,
S. E. Knooren-Yo, Sauterneslaan 31D,
6213 EP Maastricht, tel. 043-3 21 73.
Verzorgt vertalingen Mal./Indon.-Ned.
en v.v. voor Burgerl. Stand, c.q.
Catatan Sip. en Vreemdelingenpolitie.
19
