Hawaii en Bali
De regenboom, zoals wij die in Indië kenden, komt ook op Hawaii voor, en wordt daar
"monkey pad tree" genoemd, vanwege de lange peulen die aan de boom groeien.
door Han Hetharia
Wellicht, dat van alle eilanden op de wereld, geen enkele naam zó tot de ver
beelding spreekt als Hawaii. Misschien, dat een enkele natuurliefhebber dan zal
tegenwerpen, dat de naam Galapagos hem meer doet, dan Hawaii en dan heeft
hij natuurlijk gelijk. De eerste reactie van de doorsnee-toerist echter, als je Bali,
maar vooral Hawaii zegt is: "mooie meisjes!" Dit ligt voor de hand, gezien de
propaganda, die in deze richting stuurt. De titel van dit artikel is in zoverre mis
leidend, omdat Bali maar één eiland is en Hawaii uit 8 eilanden bestaat, die ieder
hun eigen charme en bezienswaardigheden hebben. Toch hebben Bali en Oahu,
het voornaamste eiland, veel gemeen. Als was het alleen maar hun beider prach
tige tropische landschappen en de van heinde en ver komende toeristen.
Het dienstertje dat mij aan het Waikiki-
strand mijn Blue-Hawaii cocktail bracht
deed mij opeens aan Bali denken. Het
zal in die tijd geweest zijn, toen men
Kloengkoeng voortaan als Klungkung
moest schrijven en men elke maand
lijsten met nieuwe woorden, zoals
"bunga betina" (vrouwelijke bloem)
etc. te verwerken kreeg. De pasang-
grahan was me als tijdelijk woonhuis
aangewezen. Het was tijdens de mid
daghitte en ik lag wat te dommelen,
toen ruziënde stemmen me wekten.
Door de jaloezieën kijkend, zag ik bij
onze gemeenschappelijke put, een
enigszins ongewoon tafereeltje, dat me
de ogen deed knipperen en dat kwam
niet alleen door het schelle zonlicht.
Ik zag n.l. Tjandrawati, een leerlinge
van onze Sekolah Menengah op z'n
"Oud-Balisch" gekleed d.w.z. alleen
met een sarong. Als men maandenlang,
dag in dag uit, een meisje in een ge
wone jurk heeft gezien en dan plotse
ling, zo Balisch als het maar zijn kan,
dan is het woord metamorfose niet
overdreven.
Ondanks grote verschillen in kostuum
en muziek, zie ik toch enige overeen
komst tussen de Hula-dansen en de
Legong. Als je alleen maar let op de
hand- en vingerbewegingen. Elke stand
en beweging heeft wat te beduiden.
Hoe zou het toch komen, dat de Ha-
waiiaanse muziek over heel de wereld
toch zoveel opgang heeft gemaakt?
Misschien door zijn Europese elemen
ten? Wie zal 't zeggen? De ukelele is
door de Portugezen op Hawaii inge
voerd, hoorde ik.
Wat me ook in Honolulu opviel was,
dat ze in estetisch opzicht meer ge
bruik hebben gemaakt van de moge
lijkheden van de tropische natuur. Mooi
waren o.a. de vruchtdragende klapper
bomen, die groeiden naast de glazen
betonpaleizen van de vele hotels. Ook
zijn ze als laanversiering gebruikt langs
de avenues. Uitgesproken lelijk waren
hier de Koningspalmen. Ze waren niet
zo symmetrisch in hun diktegroei, als
die we uit Indonesië kennen. Erg de
coratief waren echter de vele Kambo-
djabomen aangeplant. Nu zijn deze
Kambodja-bloemen ook erg populair,
om ze te gebruiken in leis, de beken
de Hawaiiaanse bloemenslingers.
Ook de grote schaduwrijke Waring-
ins vielen op. Ze waren meestal aan
geplant in het midden van een Plaza
of Shopping-Centre. Zag je op Bali
een mooie Waringin, dan wist je dat er
vlak bij een tempel of pasar was.
Wel, hier in Hawaii weet je, dat je bij
zo'n mooie boom, altijd iets kunt kopen
of eten. Deze Waringins (Ficus benga-
lensis) waren van een ander soort dan
die van Bali. Hun mansdikke bijstam-
men waren gladder. Ook waren ze niet
van kilometers ver te zien zoals op
Bali, omdat ze meestal tussen hoge
gebouwen staan. Enkele van deze bo
men, dienden als slaapplaats voor de
vele Djalaks, die in Hawaii zijn inge
voerd. Hun gekrakeel vermengde zich
dan aan de Kalakahua Avenue (de
grootste winkelstraat) met de smelten
de Hawaiian-music, dat een combo ten
gehore bracht op een terras, waar je
kon genieten van longdrinks en derge
lijke. Een merkwaardige symphonie,
als je dat zo aanhoort in de vallende
avond.
Wat een bezoeker uit Indië wel zal op
vallen zijn de Perkoetoets in deze me
tropolis. Ook een niet-kenner van tro
pische vogels, die b.v. geen Neus
hoornvogels van Toekans kan onder
scheiden, zal direct deze mini-duifjes
als Perkoetoets herkennen. Zelfs in
heel drukke restaurants en hamburger-
eettenten waren ze zo tam, dat je ze
met broodkruimels tot enkele centi
meters van je schoenen kunt lokken.
"Gelukkig land" dacht ik, "zonder
katten en kattapults".
Een van de bezienswaardigheden van
Oahu, is ontegenzeggelijk het Sea Life
Park. Nu ja, springende dolfijnen en
walvissen kan men elders ook zien,
maar met bloemen omkransde dolfij
nen, die de hula op maat dansen,
misschien alleen hier. Bovendien heb
ben ze een reusachtig aquarium, wel
zo groot als 3 woonkamers. Daarin
zwom een demonstratrice, die de rog
gen, murenen en hamerhaaien vlak
voor de "ramen" showde en een zee
schildpad als onderwater scooter ge
bruikte. Door een bepaalde dakcon
structie, viel het zonlicht in brede ba
nen in dit "Oceanium". Hierdoor ont
stonden schitterende luchtbel-fontei
nen, daar waar de duikster zwom. Dit
licht was naar later bleek, ruim vol
doende om aardige filmbeelden te
creëren van die stoeiende zwemster
met de roggen en veelkleurige koraal-
vissen.
Behalve deze dieren, kon je in dit park
ook nog zeeleeuwen en grote zee
schildpadden in aparte bassins be
kijken. Van de vogels, kon je Albatros
sen en Jan van Genten vrij zien rond
vliegen. Ja, ze nestelden zelfs op een
bepaalde plaats. Niet zo vreemd in
deze wateren, die ZO rijk zijn aan vis,
dat ze zelfs bezongen worden, o.a. in
het geliefkoosde wijsje: "When the
humu-humu-nuku-nuku-apu-a is swim
ming by" dit laatste woord met zo'n
lange al hoger wordende uithaal op
de Hawaiian gitaar, U kent dat wel.
Per bus is dit Sea Life Park ruim een
uur rijden van Honolulu. Met de bus
van drie uur 's middags reed ik terug.
Waarschijnlijk was dit het uur, waarop
de scholen eindigden. Groepjes jonge
lui stapten onderweg in en uit de bus.
Het schijnt, dat waar ook ter wereld,
leraren over de tong gaan bij hun leer
lingen, zodra deze in groepen bij el
kaar zijn. Onze bus vormde hierop
14