PASAR MALAM
PRO MEMORIA
Terug naar zojuist. Er is dus die grote
Houtrust die gevuld moet worden.
Standhouders krijgen, is niet zo moei
lijk. Er zijn genoeg (kleine) zelfstandi
gen, van wie de living bestaat uit het
verkopen van eten, schilderijen, kle
ding, drop etc. Artiesten zijn er ook
genoeg. Ze komen wel als ze maar dik
betaald worden. Dat worden ze dan
ook opdat de jeugd zal komen (meer
inkomsten) (grote fout). En natuurlijk
moet er ook wat "Indisch" zijn, maar
wat is Indisch (daar gaan we weer).
Eheh, eten. Ister, veel tentjes. Eheh,
krontjong. Ister, concours. Eheheh,
moeilijk deze. Na itoe, Indonesië. En
dus komen er Indonesische artiesten,
kunstenaars, dansers etc. we schieten
al op. Vooruit, die Surinaamse tent kan
er ook wel bij en die encyclopedie ook.
En voor de autochtonen zonder enige
fantasie natuurlijk wat kermisattracties.
Zie hier, we zijn rond. Open die tent.
En daar komt de loyale Indo en de be
langstellende of de zich vervelende
Nederlander, op naar de pasar malam.
En laten er zoveel mogelijk bezoekers
komen want de kosten moeten gedekt
worden. Enorme kosten, ook voor de
standhouders. Ook zij willen winst ma
ken want zij staan daar ook niet meer
voor hun lol (en dat is duidelijk merk
baar: met een strak gezicht wachten
ze passief af tot er iets gekocht wordt;
er wordt niet meer gelachen). Verar
ming. De kosten moeten gedekt wor
den. De huur van de Houtrust, de tal
loze voorzieningen en medewerkers,
de peperdure "artiesten", de Indone
sische gasten (tickets, verblijfkosten),
public relations, administratie etc etc.
Waar komt dat geld vandaan? Entree
gelden en standverhuur. Een manchet
berekening leert mij dat voor de orga
nisatie de inkomsten rond de 1 miljoen
gulden liggen. De uitgaven weet ik niet
maar die zullen ook niet gering zijn.
Omdat het mogelijk is dat er geen kip
op de pm komt, moet men zich voor
de risico's indekken: er wordt een en
treeprijs bepaald en de standhuur, op
basis van de grootte van de stand,
wordt vastgesteld. En dat is ook niet
gering. Dat beseffen de standhouders
ook en zij willen de kosten er uit
halen en als het kan ook winst maken.
En dus zie je leuke prijzen. Gemiddeld
7 gulden voor 3 stokjes saté (vaak
inderdaad niet te eten), 10 gulden voor
een plukje bami of gado-gado, 2,50
voor een zielig pasteitje of een ver
kommerde bapao, 4,50 voor een slok
ijs shanghai en ga maar door. Er wordt
wel gekocht hoor. Men is nu eenmaal
binnen, 8 gulden entree betaald, reis
achter de rug, honger en dorst dus ga
maar na. En dan, je bent uit en kijk je
niet op een cent. Pas thuis merk je
dat je een klein kapitaal kwijt bent en
dat je toch nog honger hebt. En over
het eten ben je niet te spreken. Weinig,
niet lekker, duur en overal donderen
ze suiker in.
Jawel, ogenblik Boekholt, voor je ver
der gaat. Er zijn toch maar 80.000 be
zoekers geweest. Zeker, zeker, kwan
titatief een indrukwekkend aantal maar
het zegt nog niets over de kwaliteit van
een pasar malam en daar gaat het
dacht ik toch om. De pm is de pm
allang niet meer. Een van de hoofdoor
zaken daarvan zijn de zakelijke be
langen: zoveel mogelijk bezoekers ten
behoeve van een zo'n groot mogelijk
inkomen. Als dat doel bereikt kan wor
den door het oorspronkelijke Indische
karakter van de pm geweld aan te
doen, dan gebeurt dat. Soit. Jammer,
jammer, erg jammer. Maar wat doe je
eraan? Helemaal opnieuw beginnen, in
het klein. Selectief in alle opzichten.
Net als toen in de Dierentuin vóór '60.
Dat was "Tjalie's pasar malam". Hoe
ze het lef hebben op do PM Besar te
spreken over de "pasar van Tjalie",
terwijl de herinnering aan hem totaal
is weggedreund en weggecommerciali-
seerd! Elk begin is moeilijk, her-begin
nen nog moeilijker. Maar het moet
kunnen als we de jonge Indo's, al wa
ren het maar een handje vol, willen
laten kennismaken met de echte pasar
malam. Idealisme. Knettergek.
N.B.
Het grootste tuig dat op de pm rond
loopt zijn "ouders" die hun peuters tot
twaalf uur 's nachts op de pm laten
rondlopen en dat zijn "ouders" die met
hun nog geen zes maanden oude ba-
bies persé uit willen en voor de levens
grote speakers gaan staan van een
spelende pop-groep en die gaan lachen
als hun kind gaat huilen.
RALPH BOEKHOLT
Met iets van een oud optimisme be
stelde ik toch maar weer een portie
ijs Sjanghai en binnen twee minuten
zette een jongeman een plastic beker
tje voor me.
"Is jullie ijsmachine kapot?" vroeg ik.
Het bekertje was half gevuld met een
hoopje van de bekende cocktail-mix,
bedekt met een sliertje dikke melk.
Geen es pasra te bespeuren.
"Hoezo?" vroeg de jongeman, "er zit
toch ijs in Geïnteresseerd bleef hij
toekijken hoe ik met het plastic lepel
tje de vruchten opzij schoof. Samen
beleefden wij de onthulling van drie
bikkelgrote klontjes ijs.
"Ziet U wel!" riep hij triomfantelijk.
"Us pasra moet er bovenop, zó hoog!"
zei ik in een zwakke poging tot cultuur
Nu, vliegtuigladingen vol Indonesische
cultuur: krissenmakers, poppensnij-
ders, mandenvlechters, koperslagers,
weefsters, batiksters, zilverbewerkers.
Volksnijverheid als gesubsidieerde cul-
tuurbijdrage. Cultuur voor de cultuur-
bewuste en vermaak voor het gewone
kijkpubliek, praktische gedachte.
Straks weet iedereen in Nederland hoe
je krissen moet maken en een wajang
pop, maar hoe een echt goede es-
sjanghai er uit ziet weet niemand.
Vroeger, als je op de pasar malam
kennissen ontmoette zeiden ze direkt:
"Weet je waar je heerlijk kunt eten
Bij(volgde een naam)." De laatste
keer op een pasar malam schoot bij
de ingang een vriendin op me af, rukte
paniekerig aan mijn arm: "Ga niét bij
behoud. Ik betaalde 4,50, gebroken(naam) eten, vréééselijk
Zo'n 15 jaar geleden
een ijs-stand midden op
de pasar malam, centrum
van koele vreugde. Els
(Visser) en Joop (zijn naam
vergeten, maar iedereen
kende hem) zwengelden
uren lang aan de es-pasra
machine (elektrische kwa
men pas twee jaar later)
en met een lach en een
grap werden kommen vol
ijsbergen geproduceerd.
Vruchten onderin, een es-
pasra kegel van zo'n 10
cm met rode en groene
stroopgletchers en een wit
te dikke-melk top. 1,50.
Voor zo'n es Sjanghai ging
je zitten Ook zalige ijs
mokka, een hoog glas met
koffie en geschaafd ijs,
voor één gulden.
Verderop tahoe-belah. Een
dikke plak warmgebakken
tahoe, doormidden gesne
den, lik petis ertussen, tja-
bé rawit erbij. Om een
vlugge honger te stillen,
60 cent. Lekker eten, lek
ker drinken, een stuk on
vervangbaar geluk. Puur
cultuur.
stond er Ze doen maar wat, men eet maar wat,
het verkoopt tóch wel L.D.
"Buitengewoon geschikt van het pasar malam comité om
de laatste koppensneller uit Borneo te laten overkomen,
maar ik kijk toch liever naar die batiksters I"
3
