FILMACTEURS GEZOCHT
Nieuws uit Indonesië
De Indonesische filmproducenten en regisseurs zitten er mee. Er worden films
gemaakt over het "koloniale" verleden, en daar komen uiteraard ook Hollandse/
Europese gezichten in voor. Denk bv. maar aan de hier bekende film "Max Have-
'aar". En zo zijn er nog vele andere gemaakt. Met make-up en zo kan wel wat
worden bereikt, maar dat is toch niet "echt". Wat dan? "Importeren" vanuit
Nederland of andere landen? Tja, dat is tijdrovend en natuurlijk nogal kostbaar.
Temeer, omdat het dikwijls alleen over figurantenrollen gaat, die in de film alleen
enkele ogenblikken te zien zijn en maar een woord of twee te zeggen hebben.
Je kunt toch bv. niet voor de rol van een KNIL-soldaat een Richard Burton of
Franco Nero laten komen? Dus maar proberen "lokale krachten" te vinden, die
zich voor die rollen lenen. In het begin ging dat nogal moeilijk, en zag men in
de oude films alleen het gezicht van ene Bernard Eyzerdraat op het scherm.
Maar gaandeweg hebben de regisseurs de weg gevonden, en nu is er geen
probleem meer.
Zo gaat bv. een assistent de hele dag
op Airport Halim op de loer liggen en
bekijkt aandachtig de binnenkomende
toeristen uit het buitenland. Bij een
bepaald type heeft hij veelal succes:
jongelui met een platte beurs, die al te
graag een zakcentje verdienen voor
het even in de studio staan of lopen
met een historisch pakje aan. Verdere
eisen worden niet gesteld.
Zulke toeristen zijn overigens niet al
leen op de luchthaven te vinden, ze
drentelen overal rond in Jakarta,' en
kunnen zo van de straat worden mee
getroond naar de plek van shooting.
Maar ook voor "echte" en meer in
houdelijke rollen kunnen de regisseurs
nu ook geschikte amateurs vinden.
Een mooi voorbeeld is de film "Kartini"
van de bekende regisseur Syumanjaya.
De meeste opnamen hadden plaats in
de historische omgeving van Jepara.
rubber, die dan over de stoelen wer
den gedrapeerd, hopende hiermee nog
enigszins de "bangsats" ietwat af te
remmen en hun beten niet al te hard
te laten aankomen.
Kwam men dan weer thuis na een
avondje uit genoten te hebben van de
film, dan was het eerste wat men deed
met heel de familie op de badkamer
af stevenen om zich grondig in te
zepen en af te spoelen, terwijl het
vrouwvolk daarna nog lange tijd bezig
was de haren vooral goed uit te kam
men I
In die jaren kwamen er heel wat goede
Amerikaanse speelfilms op het witte
doek waardoor de bezoekersstroom
bleef aanhouden ondanks het genoem
de jeukerige ongerief. Men had in In
donesië toentertijd ook nog geen t.v.
en veel andere afleiding was er ook
al niet. Wilde men enige ontspanning
dan was men wel practisch aangewe
zen op de film.
De vervuiling van de bioscopen werd
ten leste zo ernstig dat "het betere
oudere publiek", gewend aan de toe
standen van oudsher, liever maar weg
bleef. Deze toestand sleepte zich voort
tot er een einde kwam aan de z.g.
"Soekarno-periode".
Het nieuwe regiem, de "Orde Baru",
bracht welkome buitenlandse invloe
den met zich mee, geldelijke steun en
Rol van de Ass. Resident in de film
werd vervuld door ene Dondt, gepens.
majoor TNI, Indischman, maar warga-
negara geworden. Deze haalde een
goede sobat over mee te gaan, ome
Willem, echte Belanda, maar al heel
lang in Indonesia, indertijd op een plan
tage in Nd. Sumatra, thans transport
ondernemer in Demak. Willem kreeg
de rol van Dr. Tenuell, niet al te moei
lijk: op zijn spreekuur patiënten onder
zoeken, en daar ontving hij de Wedana
van Mayong. Zijn acting was goed,
maarhij kon niet nalaten telkens
in de camera te kijken, zodat de re
gisseur telkens weer riep: "Cut, op
nieuw". En dit herhaalde zich tot 24 x
toe. De regisseur wanhopig: "Maar
meer vernieuwingsmogelijkheden voor
de exploitanten.
De periode vlak na 1950 was er één
van opbouw en schoonmaak na de
woelige dagen van de overgangstijd,
welke U allen uiteraard bekend is en
waar ik maar niet over zal uitweiden.
Gezegd kan worden dat het tijdvak
1950 tot zo ongeveer 1957 beslist een
bloei-periode vormde. In deze dagen
draaiden de beste na-oorlogse Ameri
kaanse films van d e grootheden uit
die tijd zoals Gary Cooper, Gary Grant,
Clark Gable, Marilyn Monroe, Bette
Davis, Audry Hepburn, Joan Crawford
en zovele andere beroemdheden van
het zilveren scherm. Na 1957, als ge
volg van de anti-westerse stemming in
dit land, eerst tegen Nederland, later
ook tegen Amerika en Engeland, kwam
er een grote ommekeer.
Het begon al met het feit dat alle wes
terse namen van de diverse bioscopen
moesten verdwijnen. Het Broadway-
theater b.v. werd omgedoopt in Ardjuno
bioscoop, Rex werd Ria, Luxor werd
Jaya, enz. Amerikaanse films werden
zoveel mogelijk onttrokken aan de cir
culatie en in de plaats daarvan kwamen
Chinese-, Indiase- en ook eigen Indo
nesische films, zonder veel succes
overigens, waardoor de diverse exploi
tanten gevoelige verliezen leden.
De inkomsten van deze lieden daalden
meneer, kijk toch niet in de camera,
gewoon doorpraten". Pas de 25e maal
liep alles goed I En Willem maar zwe
ten en hijgen: "Ja, maar dit is ook
mijn werk niet. Laat mij maar prutsen
aan auto's en machines. Ik wou alleen
maar proberen mee te doen. Maar als
ik zo anderen rugi toebreng, is het de
laatste keer, dat ik acteer
In Jepara kreeg Syuman onverhoopt
een geschenk uit de hemel. Kartini had
indertijd een eigen guru om haar Hol
lands te leren. Deze rol zou worden
vervuld door de (professional) actrice
Farida Feisol. Maar deze was plotse
ling verhinderd. Wat nu? Toevallig
hoorde Syuman, dat er in Jepara een
Duitse toeriste was. Hij er op af. Bleek
dat Margott lerares Frans was, en zeer
geïnteresseerd in vrouwenemancipatie.
Na lezing van Kartini's autobiografie
was zij speciaal naar Jepara gegaan
om de situatie op te nemen. Zij hapte
dadelijk toe. Nooit voor de film ge
speeld, maar deze rol ging haar uit
stekend af: "Maar ik ben immers ook
lerares, en ik doe zoals ik voor mijn
eigen leerlingen sta". Zij was er trots
op, aan deze film "Kartini" te hebben
meegewerkt. "Als de film klaar is en
in roulatie komt, bericht het mij, dan
kom ik over, om ze te zien. Niet van
wege mijn eigen gezicht, maar omdat
ik het hele leven van Kartini uitge
beeld wil zien
Wie weet, als U op vakantie in Indo
nesia bent, dat U ook een kans krijgt,
aan zo'n film mee te doen? Pak die
kans I
M.F.
schrikbarend terwijl van enig onder
houd dientengevolge geen sprake meer
kon zijn. Toen kwam er ook wrijving
met Maleisië en Singapore, hetgeen de
situatie nog verergerde. Het werd een
complete afgang voor het bioscoop
wezen welke voortduurde totdat er een
nieuwe regering aan de macht kwam,
de eerder genoemde "orde Baru", wel
ke afrekende met de oude normen van
samenwerking met communistische
elementen en men wederom de steun
verkreeg van Amerika en Europese niet
communistische landen. Een stroom
van investerings-kapitaal kwam het
land binnen en ook de bioscoopwereld
profiteerde hiervan.
Nieuwe moderne theaters verrezen uit
de grond terwijl de reeds bestaande
bioscopen "van standing" zoals het
oude Broadway (Ardjuno nu), Maxim
(Sky) en Kranggan werden opgeknapt
en van air conditioning voorzien. Tot
de z.g. nieuwbouw theaters behoren:
Mitra (oude biljart- en kegelzaal van
de Simpang Club), President naast het
oude Broadway, Surabaya op de grond
van de goedangs van Lindetevis - Stok
vis tegenover de oude Stadstuin, een
tweetal bioscopen op het Jaarmarkt
terrein en verder verschillende kleinere
gebouwtjes in de nieuwe buitenwijken
van de stad.
(lees verder pagina 13, 1e kolom bovenaan)
9
