BIJ DE VOORPLAAT
Sagon gewoon
NIEUWE ONTDEKKING?
KUNST-AGENDA
Ik liep kortgeleden op de grote pasar van Wonosobo en kwam op een gegeven
moment ook op de afdeling koekjes en andere snoeperijen. Al die kleurtjes van
al dat verschillende spul heb ik al vele malen gefotografeerd en ik wilde dus
meteen maar stevig doorstappen. Maar toen werd mijn oog opeens getrokken
door een hele rij vrouwtjes die druk bezig waren met koekjes maken die ik nog
niet eerder ergens gezien had.
Bleef tuurlijk meteen staan en begon
te fotograferen. De meeste vrouwtjes
zaten alleen, maar een heleboel zaten
ook wel met z'n tweetjes in hun hokje/
afdeling. En dan bakte de één terwijl
de ander de voorbereidingen deed. De
koeken die klaar waren, waren wit en
zagen er kruimelig uit. Ernaast kon je
zien hoe het gemaakt werd.
Op kleine anglootjes stond het bakje
en op het dekseltje daarvan werden
ook brandende arang-stukjes gelegd.
Zodat het koekje van twee kanten te
gelijk, van onder en boven, klaar-
stoomde. Achter het vrouwtje stond
meestal een tampah met geraspte
klapper en voor haar stonden alvast
de bakjes met een soort witte brij
klaar om gekookt (of hoe noem je dit
soort klaarmaken te worden. Ik be
gon een praatje met de verkoopster.
Hoe of het koekje heette
Sagon, was het korte antwoord.
Waar wordt het van gemaakt
Geraspte klapper gemengd met suiker.
BOUWMAKEN - BOW MAKING
Van een lezer gehoord: "Jullie verkla
ring voor "bouwmaker" (stoerdoener,
opschepper) is niet juist. Dat bouw
heeft niets te maken met het fysieke
"goed gebouwd zijn", maar komt van
het woordje "bow", het Engelse strik,
lint. Uit de Engelse tijd (1811-1816)
stamt de uitdrukking "bow making".
Wanneer men een cadeautje wilde op
sieren werd er, net als bij ons trou
wens, een lint om heen, een strik op,
gedaan. Bow making betekende dus
"mooi maken, opsieren". En die uit
drukking is dus de oorsprong van
"bouwmaker". Kan.
EITJE IN DE MAST
Na mijn vraag "waar komt het woord
masthead vandaan?" van een paar
maanden terug, zijn er langzamerhand
zoveel verklaringen voor binnenge
druppeld, dat het de hoogste tijd wordt
dat ik eens "in de mast" klim.
Want dat is het nu precies: de top van
de mast werd/wordt (aldus de zee
vaarders onder onze lezers) gebruikt
om al het scheepsnieuws aan op te
hangen.
Windrichting, vaarkoers, snelheid en
andere noodzakelijke informaties be
treffende het scheepsgebeuren. Klopt
dus met wat een periodiek aan de
topmast hangt, liever gezegd onder de
"masthead samenbrengt", alle gege
vens over redactie, administratie, etc.
Volgens Dave Bromet uit Australië be
ls het erg zoet? vroeg ik.
Ahh, sedang sadja Pak, zei ze glim
lachend.
Nou ja, dan weet ik het wel. Als een
Javaan iets "sedang" vindt dan is het
voor mij "mierezoet" (want die Ja
vaantjes stoppen werkelijk overal
kilo's suiker in, yeeechhh
Ik had trouwens net bijzonder goed
gelunched en had absoluut geen plaats
meer voor een stukje sagon. Dus zei
ik maar als afscheid dat ik het een
andere keer wel zou proberen. Thuis
gekomen de foto's afgedrukt en ver
telde ik Udjie dat ik een "nieuw koek
je had ontdekt" en liet haar deze
plaat zien.
Allaahhh, sagon zei ze meteen, en
op de grote pasar van Yogya word je
er ook mee doodgegooid
Hhmmm, en dat terwijl ik dacht dat ik
de pasar van Yogya als m'n broekzak
kende en toch wel oog heb voor bij
zondere dingen
ROGIER
INDISCHE JEUGDJAREN
Door een onverwachte technische
storing moeten wij het slot van de
"Indische jeugdjaren' van mevrouw
Knijff-Dermoüt voor het volgende
nummer bewaren.
KERST/NIEUWJAARS KOPIJ
Wie wil ons helpen van het komende
Kerst-Nieuwjaarsnummer een extra
mooie uitgave te maken? Foto's, ver
halen alles is welkom. Het hoeven
niet speciaal kerstverhalen te zijn,
het gaat om een prettige, zinvolle
inhoud van het geschrevene. Zend
zo spoedig mogelijk in
Red. Moesson
tekent "to masthead" een vlag in top
hijsen. Wat hem wil voorkomen dat dit
op sprekende wijze aangeeft "onder
welke vlag Moesson vaart". Maar dat
is het geloof ik niet precies.
En nu dat "love" bij tennis. Dat wist
iedereen, behalve ik want ik weet
(behalve van boksen) nul van elke
sport. Love komt van "L'oeuf" dat de
Fransen gebruikten voor O en de En
gelsen maakten er fonetisch "love"
van. En zo komt deuce van "deux".
Tennissen is van oorsprong een Fran
se sport en geen Engelse. U ziet één
domme kan meer vragen dan 10 wijzen
kunnen antwoorden. In dit geval ech
ter: dank aan U wijze lezers
L.D.
Rogier is waarschijnlijk zo overstelpt door
steeds weer nieuwe indrukken en ervarin
gen in Indonesië, dat hij "the good old
days" uit zijn prilste jeugd aan het verge
ten is. Wie weet nu niet wat sagon is
Ik verkeer in de gelukkige omstandigheid
dat ik terug kan denken aan een alles
behalve rijke jeugd en daardoor op veel
eenvoudige lekkernijen van de straat en in
eigen keuken gemaakt. Eén daarvan was
sagon.
Oude broodkorstjes werden altijd kurk
droog gedroogd (tampa op het dak) voor
paneermeel of zo. Als Ma djenkel was van
het gebedel om een snoepcent dan maakte
ze sagon. Zo
Oud brood fijnstampen. Ampas klappa (ze
bewaarde speciaal voor dat doel gebruikte
ampas, een paar uur wind en zon ge
droogd). Broodkruim en klapper met wat
zout lichtbruin en vooral droog gongseng
in een niet te hete wadjan. De massa af
laten koelen en dan vermengen met witte
suiker. Alles werd nog eens fijngestampt
en dan kregen we een tjentong (peper
huisje) vol om te snoepen. De rest werd
in een stopfles bewaard. Als ik kinderen
hier "zwart-wit" zie eten, moet ik aan sa
gon denken. Verhouding van broodkruim
klapper, kira-kira 1 op 2 en suiker naar
smaak. Als je te hard uitademde stoof de
sagon in het rond
De kue sagon of sagon gulung die op de
foto van Rogier gemaakt wordt, heeft ke-
tanmeel inplaats van brood. Recept staat in
Catenius van den Meyden. Maar sagon ge
woon, zoals Ma die voor ons maakte, is de
lekkerste. Of de tjoetjoeks die zullen waar
deren Reken er maar niet op D
MODERNE BATIKSCHILDERKUNST
IN PASADENHA
Vanaf zaterdag 2 oktober kan men in
Galerie Nusawi in Den Haag kennis
maken met werk van moderne Javaan
se batikschilders zoals Wien Samsu
Wienarwo, Bambang Sugiarto, Harry
Agung en Ardi Sudjono, vier prominen
te vertegenwoordigers van de zogehe
ten Libra-groep te Yogya.
De expositie is te bezichtigen op dins
dag t/m zaterdag van 11-17 uur in Ga
lerie Nusawi, Venestraat 23 g te Den
Haag.
Wien Samsu Wienarwo (geb. 1950)
volgde de Academy of Fine Arts in
Yogya en werkt thans in de kraton al
daar. Natuurtaferelen met een con
trastrijk kleurgevoel kenmerken zijn
werk. Hij kreeg in 1971 een studie
beurs voor een reis door de Verenigde
Staten en exposeerde o.a. in Australië,
Zwitserland en West-Duitsland.
Bambang Sugiarto (geb. 1948) stu
deerde aan het Batik Researchcenter
te Yogya. Hij exposeerde ook buiten
Indonesië. Zijn werk vertoont het dua
lisme tussen moderne en traditionele
ontwerpen. Bambang is de initiatief
nemer van de Libra-groep.
Naast batikschilderijen worden er Ba
linese schilderijen en gekleurde pen
tekeningen van Batuan geëxposeerd
van o.a. Ida Bagus Made Togog en
Ida Bagus Putu Gede.
2
