PIEKERANS VAN EEN "100% HOLLANDER"
En memoriam Pater
Cornelius Teppema
Naar aanleiding van mijn stukje dat ge
publiceerd werd in Moesson 4515
juni '82, kreeg ik een reactie waar ik
verlegen van werd. "Omdat ik als
100% Hollander geïnteresseerd ben in
uw blad". Wat is 100% Hollander, ik
ken mijn genealogie niet
Verschillende artikelen in Moesson
vind ik leuk/interessant doordat het
net lijkt alsof je het meebeleeft, voor U
misschien herbeleeft. Persoonlijk trek
ken avonturenverhalen mij het meest,
en die staan er genoeg in: Gouverne-
ments Marine, vluchtverhaal naar Aus
tralië, over Nieuw Guinea, jachtverha
len, Plantersvrouw, Herinneringen Ke-
tjil, maar ook de geschiedkundige bij
dragen van de heer de Graaf interes
seren mij.
Neem de ingezonden stukken, bijv. die
van die mevr. uit Hongkong ("Indo in
Hongkong") zoals ze dat beschreef over
die wervelstormen daar, erg interes
sant. Dat bedoel ik, Moesson is ook
"heden ten dage" en internationaal
Overal vanuit de wereld schrijft men.
Iemand uit bijv. Australië stelt een
vraag, het antwoord komt uit Hawaii,
zoiets is toch uniek? Ik ken geen
Nederlands blad dat zoiets heeft. Daar
om lijkt mij de rubriek "Wie, wat, waar,
wanneer", belangrijk voor Moesson.
Wat ik nog wel eens mis (ik ken
Moesson-v/h Tong-Tong al bijna 17
jaar) zijn de filosofische beschouwin
gen van de heer Tjalie Robinson. Ik
herinner mij, dat ik me er zo over kon
verwonderen, dat hij, bijv. "bij een
voorplaat" van een miserabel smal,
klein boompje in z'n achtertuin in Den
Haag beginnend, zo boeiend over ging
naar Indië. Zo heb ik ook zijn "Pieke-
rans van een straatslijper" gelezen en
er erg van genoten. Zo'n prachtige
jeugd I Er wordt in Moesson vaak ge-
PROMOTIE DR. A. P. E. CORVER
Op 21 september 1982 promoveerde
aan de Universiteit van Amsterdam de
heer A. P. E. Korver tot doctor in de
Letteren. Promotor was Prof. Dr. J. M.
Pluvier, Coreferent Prof. Dr. H. A.
Sutherland. Prof. Pluvier is hoogleraar
in de moderne Aziatische geschiede
nis. De titel van het Proefschrift luidt:
"Sarekat Islam 1912-1916; opkomst,
bloei en structuur van Indonesië's eer
ste massabeweging".
In zijn academisch proefschrift be
schrijft Dr. Korver de geschiedenis
van de nationalistische beweging Sa
rekat Islam, die in het begin van de
eeuw honderdduizenden leden telde.
Een sociale beweging met zoveel aan
hang was in die tijd in Indonesië een
totaal nieuw verschijnsel. De vereni
ging dankte haar grote populariteit
vooral aan het Islamitisch karakter van
de beweging, dat blijkbaar op veel
Indonesiërs een grote aantrekkings
kracht uitoefende.
De Sarekat Islam wekte ook veel be
langstelling van Nederlandse tijdge-
sproken over de enorme verschillen
tussen Indië en Nederland. Natuurlijk
zijn die er, maar jeugdbelevenissen
lopen vaak parallel, zoals bijv. deze.
Het verhaal (uit de "Piekerans") van
die jongens op dat vlot, drijvende en
varende door de kali, van alles be
levend onderweg, schitterend I Deden
wij ook Zo duwde ik met een lange
stok ons vlot voort tot op een gegeven
moment de stok vast bleef zitten in de
prut. Het vlot voer door en ik plonsde
het water in. Zo'n groene sloot, vol
algen. Drijfnat ging ik op de IJsselmeer-
dijk in de wind staan om te drogen,
want Mama mocht niets merken, anders
zwaaide er wat I Na verloop van tijd
prachtig droog en niemand merkte
iets. Maar's avonds bij het naar
bed gaan en het wassen zat het kroos
nog in m'n hemd en onderbroek, kwam
het toch nog uit I Zo is er meer.
Zie ik in Moesson foto's van die prach
tige witte stoomboten met één schoor
steen, vertel ik U misschien niets
nieuws, maar net zulke schepen voe
ren ook over het IJsselmeer I Deze
boten veroorzaakten een zuiging (zo
noemden wij dat tenminste) dan trok
het water weg van de kant en kwamen
grote stenen (zwerfkeien) bloot, dan
was het een kunst om snel over die
stenen naar een meerpaal te springen,
die een eindje verder in wat dieper
water stond. Was de boot voorbij,
kwam er een grote golf, en de stenen
waren weer onder. Was je niet snel
genoeg, had je drijfnatte sokken en
schoenen. Zat je "droog" op de paal
dan trok je je schoenen en sokken uit
en waadde weer terug. Zo ziet U wat
Moesson voor een "100% Hollander"
teweeg brengt. Ook herinneringen I
Niet erg toch
M. SCHOEN
noten; in de toenmalige 'etische' pe
riode van de koloniale politiek bestond
bij toonaangevende koloniale autori
teiten een zeer welwillende belang
stelling voor het Indonesisch emanci
patiestreven, een belangstelling die
resulteerde in een grote stroom ge
schriften en rapporten over de Sare
kat Islam.
Van deze grote hoeveelheid bronnen
materiaal uit de koloniale archieven
heeft Dr. Korver gebruik gemaakt
voor de eerste wetenschappelijk-histo-
rische studie van de Sarekat Islam.
In negen hoofdstukken zoals: Gebeur
tenissen, Ideeën over emancipatie en
godsdienst, Millenaristische verwach
tingen, Streven naar opheffing en
wegnemen van grieven, Vijandige uit
barstingen, Organisatie en verbreiding,
Sociale kenmerken van leiders en ge
wone leden wordt de Sarekat Islam
in de periode 1912-1916 zeer deskun
dig behandeld.
Arie Pieter Eduard Korver werd op
8 november 1937 in Jatiroto geboren.
Hij studeerde geschiedenis aan de
Pater Cornelius Teppema
Op 31 juli jl. (de feestdag van de stichter
van zijn orde, de H. Ignatius) overleed op
de leeftijd van 79 jaar Pater Cornelius
Teppema die in de herinnering van vele
Indische Katholieke gerepatrieerden zal blij
ven voortleven als een zeer geliefd ziel
zorger. Van zijn 79 jaren was hij bijna een
halve eeuw priester.
De mooiste tijd van zijn leven bracht hij als
missionaris door in Bara in het bergdistrict
van Kalibawang. In 1934 was hij daar be
noemd hij Pater Prennthaler. Te paard trok
hij van de ene kampong naar de andere.
Op latere leeftijd liet hij graag de foto zien
waarop hij te paard zat in wit clergyman.
Op grond van een valse beschuldiging, dat
hij zich in zijn preken tegen de Japanners
had gekeerd, werd hij tijdens de bezetting
gevangen genomen. Na mishandelingen en
een proces werd hij op 16 september 1942
met nog vijf andere Jezuieten ter dood ver
oordeeld. Door de bemiddeling van de ka
tholieke vrouw van de Japanse comman
dant van Java, die haar man op de onwaar
schijnlijkheid van al die aanklachten wees,
werd het doodvonnis kort voor de terecht
stelling, die op 17 september zou plaatsvin
den, gewijzigd in 10 jaar gevangenisstraf.
Na de bevrijding ging hij in 1948 niet meer
naar Midden-Java, maar naar Jakarta. Daar
heeft hij 22 jaar gewerkt in de kathedraal,
waar hij zelf gedoopt was. Trouw en vol
ijver heeft hij het werk van de gewone
zielzorg gedaan. Elke zondagmorgen zat hij
vanaf het begin van de eerste H. Mis om
5.30 uur in zijn biechtstoel en las zelf dan
pas de laatste H. Mis om 10.00 uur. Hij gaf
zijn mensen veel hartelijkheid, verwende
hen en liet zich ook verwennen. Na zijn
definitieve terugkeer heeft hij hier in Ne
derland een tiental jaren gewerkt in zijn
parochie. Heel Nederland was zijn parochie.
Hij trok van de ene familie naar de andere.
Zelf Indische jongen, voelde hij zich thuis
bij al die Indische mensen die hij kon
troosten in hun eigen stijl én met wie hij
feestvierde. Ook zijn begrafenis werd een
feest. Nooit zijn er zoveel mensen bijeen
geweest om hem te bedanken en hem 'in
de bloemen te zetten'. (Ontleend aan
"Nederlandse Jezuieten", sept. 1982.)
Universiteit van Amsterdam en deed
in 1969 doctoraal examen. Sindsdien
is hij als wetenschappelijk medewer
ker aan de Universiteit verbonden.
3