Meer hakim agung nodig
Nieuws uit Indonesië
KREOOLSE STUDIËN (IV)
Even een kort overzicht van de rechtspraak in Indonesia. Ze is zeer systema
tisch opgebouwd. Elke Kabupaten of Kotamadya (Daerah tingkat II) heeft een
Pengadilan (rechtbank laagste graad) waar een Hakim (rechter) alleen of samen
met twee andere rechters uitspraak doet. Van zijn vonnis kan men in hoger
beroep gaan (appel) bij de Pengadilan Tinggi (we zouden kunnen vertalen: Ge
rechtshof); elke Provincie (Daerah tingkat I) heeft er een. Vonnis wordt ge
wezen door een Hakim Tinggi, bijgestaan door twee collega's. Op het hoogste
niveau staat voor heel Indonesia de Mahkamah Agung (Hoge Raad) te Jakarta.
Uitspraak wordt er gedaan door een Hakim Agung, bijgestaan door twee colle
ga's. Elk driemanschap wordt "majelis" genoemd.
Naast deze instanties voor de gewone
rechtsspraak hebben we nog de mili
taire rechtbanken en de rechtbanken
voor godsdienstzaken; maar die laten
we hier buiten beschouwing.
Wat we hier het "openbaar ministerie"
(openbare aanklager) noemen heet in
Indonesia de Jaksa, ook in drie graden:
Jaksa - Jaksa Tinggi - Jaksa Agung. Het
geheel van de rechtspraak ressor
teert onder het Departemen Kehaki-
man (Dep. van Justitie); de militaire
rechtbanken evenwel onder het Dep.
Pertahanan (Defensie); de godsdienst
rechtbanken onder het Dep. Agama
(Godsdienst).
Het kan gebeuren, dat gewone burgers
en militairen samen in een zelfde affai
re betrokken zijn; of dat godsdienst
kwesties ook op het terrein van de al
gemene wetten liggen. Dat zijn dan
"gemengde geschillen", waarin de in
stanties beiderzijds bevoegd zijn tot
behandeling. Dat hierbij - uiteraard -
complicaties kunnen voorkomen, laat
zich begrijpen. Wie heeft de uiteinde
lijke beslissing? Maar dat is een ander
verhaal.
Nu dan de Mahkamah Agung, voort
zetting van het "Hooggerechtshof" on
der het Nederlands bewind. Momenteel
(juli 1982) telt dit college 24 Hakim
Agung, gegroepeerd in 8 majelis van
3 leden. De Raad kan de stroom van
perkara's niet meer aan: er is een
achterstand van 10.800 zaken I Als
hoogste rechtscollege mag de Raad
geen haastwerk doen. Hij moet zich
zeer zorgvuldig over elke zaak bera
den, alle argumenten pro en contra
van de lagere rechtbanken wikken en
wegen, aan alle mogelijke wetten en
voorschriften toetsen, alvorens een
finale beschikking te geven. En dit
vordert tijd. Volgens de gewone pro
cedures zouden met die 8 majelis in
een jaar slechts 600 zaken afgedaan
kunnen worden.
Wanneer zouden dan ooit die tien
duizend en meer zaken tot een einde
komen? En intussen zijn er weer hon
derden perkara's bijgekomen. Want
- precies dezelfde trend als in Neder
land - steeds meer wil men zijn ware
of vermeende rechten tot in de hoog
ste instantie uitgevochten zien; men
stelt zich niet tevreden met de uit
spraak van lagere rechtbanken, en te
kent grif appel aan. En onder de 143
miljoen inwoners zijn er wel wat meer
processen aan de hand dan onder de
14 miljoen van Nederland
Vandaar heeft de Regering besloten
de Mahkamah Agung uit te breiden
met nog eens 9 majelis oftewel 27
Hakim Agung De President van In
donesia heeft aan het Parlement (DPR)
de bevoegdheid gegeven om de kan
didaten voor deze functie voor te stel
len. De verschillende fracties hebben
samen een lijst van 66 kandidaten in
gediend. Maar vele rechters en advo
caten stonden perplex bij het lezen
van de namen. Enkele organisaties van
rechtsgeleerden hebben een duidelijk
protest laten horen. "Heer X. en Me
vrouw Y. hebben pas in 1977 een cur
sus advocaat doorlopen; en nu al
worden ze kandidaat gesteld voor Ha
kim Agung. Mana bisa?" - "Partij A.
kent de funktie van de Mahkamah
Agung niet. Het is een judicatief
lichaam, geen politieke arena. Als de
M.A. verpolitiseerd wordt, is het ge
daan met de rechtszekerheid." "Dit
hoogste rechtscollege mag alleen ge
vuld worden met personen van de
hoogste integriteit, die een gedegen
rechtskennis bezitten. En vele kandi
daten voldoen niet aan die voorwaar
den". "En als zo maar iedereen Hakim
Agung kan worden, wat blijft er dan
over voor de carrière van een gewone
rechter?"
De President van de M.A. en de Mi
nister van Justitie moeten hun advies
over de kandidaten uitbrengen aan
President Soeharto, die de Hakim
Agung zal benoemen.
M.F.
Van ons is heengegaan onze lieve,
zorgzame, kleine, dappere Moeder,
CHRISTINE JOSINE MADELEINE
MEHLBAUM
Weduwe van
Johannes Hermanus Knaven
geboren te Semarang in het voor
malig Nederlandsch-lndië
op 28 maart 1896.
Haar kinderen,
R. P. M. Knaven
F. G. M. Knaven
's-Gravenhage, 24 oktober 1982.
Catharina van Renesstraat 8
Corresp.adres: Ananasstraat 15
2564 SL 's-Gravenhage
Het volgende is een spotlied op toe
standen waarover men in net gezel
schap niet sprak, maar die in een grote
kosmopolitische stad als Batavia be
paald niet ongewoon konden worden
genoemd. Schuchardt's tekst is cor
rupt en de maleise uitleg daarbij raakt
kant noch wal. We zullen desondanks
proberen:
Nyai-nyai cina dayang-dayangnya,
dayang-dayangnya di-kumaréndé,
di-kumaréndé kelapa-bandu,
kelapa-bandu di-talang-talang.
Oling-oling-olinggo
dangki papa, dangki mama
Lo I K'aki di-manjura I
(bis)
De Chinese madams hun juffies zijn te
huur, te huur als (voor) have en goed,
have en goed worden tegen rente uit
gezet. Ayun-ayun-ayun en wat zeggen
ze: dank U papa, dank U mama I Ja I
Wie zal er wat van durven zeggen
Di-kumaréndé is een kreools synoniem
van di-talang-talang, in de maleise pas
sieve vorm met di-. In di-manjura daar
entegen zit het Portugese voorzetsel
de (de mao jurar - ergens op zweren).
De laatste sprekers van het Kreools,
dat in snel tempo naar het Maleis af
gleed, zullen het verschil tussen het
ene en het andere di- wel niet meer
hebben aangevoeld.
Bandu (mijn lezing voor het onbegrij
pelijke obundu of bondu, maar mal.
banda is ook mogelijk) is een kudde
of een troep (bijvoorbeeld kippen).
Tezamen met kelapa (klappertuinen)
krijgen we een uitdrukking voor roe
rend en onroerend goed, die een paral
lel vormt met dayang-dayangnya. Men
trekt profijt van wat men bezit, of het
nu meisjes zijn of iets anders.
De kindertjes van deze meisjes - ten
zij de meisjes zelf worden bedoeld
(wat het liedje nog ondeugender
maakt) - worden heen en weer ge
wiegd (oling-oling ayun-ayun) en
bovendien schuilt in olinggo vermoe
delijk het Portugese lingua - spraak.
Uit die paar woordjes Hollands blijkt
wie de vaders zijn (of in de andere
opvatting: met wie de meisjes om
gaan).
K'aki heeft niets te maken met voeten,
zoals de maleise uitlegger wil, maar
alles met portugees que aqui - wat
hier. Wat zal men hier zweren of
vloeken of woorden vuilmaken? Zo is
het leven nu eenmaal.
Dit liedje laat zich zingen op de wijze
van Ayun-ayun-ayun, in die hoge klap
perboom. De tekst heeft het frivole
karakter daarmee gemeen en is mis
schien een voorloper ervan.
F. v.d. BOSCH
14
