Wedloop met de Moesson
BOEKBESPREKING
Verslag van een reddingsoperatie op Sumatra
De Zuid-Oost-Azië oorlog is alweer zo'n middelbare men
senleeftijd geleden de geschiedenis in gegaan. Voor velen
echter zijn bepaalde zaken, zoals de 15de augustus 1945
en vooral, wat daar direct vóór en na kwam: "nog pas
gisteren". Als de hoofdredacteur ons dan ook "Wedloop
met de moesson" overhandigt en we merken, dat het over
Sumatra gaat, zijn we meteen "in". Wij zaten immers in
het Nederlands-Engelse krijgsgevangenkamp "Pankalan
Balai" zo'n 50 km NW van Palembang. Als het door ons
gegraven en geëgaliseerde vliegveld klaar is, gaan we
begin juni 1945 in convooi, milieu vriendelijk - wat een
frisse zeelucht - op een ex-KPM-er naar Singapore. We
ontmoeten in Changi-jail vele oude vrienden uit Soerabaia
en zijn eigenlijk weer zo'n beetje "thuis" bij de Luitenant-
Kolonel der mariniers Roelofsen, die - onder de Jap -
onze directe onvolprezen commandant is. Na een paar
dagen komt de zoveelste malaria aanval en we bibberen
bijna letterlijk onze kooi uit, voor we naar de ziekenboeg
gepikold worden. Na een week zijn we weer, weliswaar een
kilo lichter, bij de maten terug. Het dagelijkse nieuws, van
de nooit ontdekte geheime radio wordt steeds beter en
brengt mijn vriend (ex Hr. Ms. de Ruyter) er toe de gouden
brug uit zijn mond te laten bikken In Changi-jail is nl., als
je geld hebt, alles te krijgen en zegt mijn maat: "Als jij en
ik binnenkort vrij komen, moeten we zo fit mogelijk zijn
De majoor Jacobs (Royal Marines) beschrijft in zijn boek
(waarvan de vertaling matig is) een hele serie gebeurte
nissen, die in augustus beginnen, als hij en zijn groepje ten
noorden van Medan uit het vliegtuig springen en die ein
digen als hij in november '45 gedemobiliseerd wordt en
"huistoe" moet naar Zuid-Afrika. Uiteraard brengt het lezen
hiervan het nodige in beweging in de grijze cellen onder
onze - nu - gladde schedel
Maar komaan, bepalen wij ons tot het boek van Jacobs
Zijn taak is om na een radiosein van het hoofdkwartier op
Ceylon in contact te treden met het Japanse oppercomman
do en er voor te zorgen, dat de ex-krijgsgevangenen en
geïnterneerden zo goed mogelijk ver
zorgd worden, onder bescherming van
de Japanners blijven - voorlopig -
en eerlang veilig worden afgevoerd.
Voorwaar geen gemakkelijke opgave
voor deze officier met zijn koud 23
jaarHoe hij dit met hangen en wur
gen voor elkaar krijgt is boeiend be
schreven, terwijl zelfs hier en daar een
vleugje romantiek door het verhaal
heen zweeft. Wanneer men het boek
echter critisch leest met enige kennis
van zaken, zijn er verschillende din
gen, die niet helemaal en soms hele
maal niet kloppen. Toch maken geest
en strekking van het totaal uiteindelijk
wel weer veel goed, zelfs al speelt
Jacobs op een gegeven moment zelfs
met de gedachte in de voetsporen van
Sir Stamford Raffles te treden.
Wat onze majoor echter helemaal ver
geet te vermelden is de rol van de
vanuit Colombo gedropte Nederlandse
commando groepen, die eveneens bij
de Sumatraanse bevrijdingsoperatie
daadwerkelijk betrokken zijn geweest
Zo is de luitenant Sisselaar van de
speciale eenheid Insulinde, zelfs de
eerste geallieerde Nederlandse offi
cier geweest, die vóór Jacobs, in het
beruchte burgerkamp Rengo Rengo,
acte de présence geeft(zie ook
"Zwarte moesson" van Willem Brandt).
Op de officiële presentatie van het
boek in de toneelzaal van het congres
gebouw te Den Haag op 26 okt. 1982,
worden dergelijke omissie's hem be
hoorlijk kwalijk genomen en even lijkt
het in die zaal op de rommelige wan
orde, die zo kenmerkend was voor die
eerste maanden na 15 augustus in het
vroegere Ned.-lndië.
Toch zijn de avonturen van majoor Ja
cobs en zijn groep (1 Nederlander, 1
Chinees en 2 Aussie's) zo spannend
weergegeven, dat wij ze aan één stuk
door uitgelezen hebben. Schrijnend is
de hartekreet van de stervende, die
Jacobs laat beloven: "vertel het de
wereld"
Dan is daar het incident, precies op de
evenaar, wanneer Jacobs en de hem
toegevoegde Japanse kolonel Yoshida
bonje krijgen I
Het bezoek van Lady Mountbatten is
"bekend" beschreven; wij hebben ook
kennis gemaakt met haar tomeloze
energie.
Dit zijn zo een paar episode's, die ex
tra indruk hebben gemaakt. Voordat
wij het boek wegleggen, lezen wij nog
Parade bij de officiële overgave van Singapore op 5 sept. 1945.
Links Lord Mountbatten, derde van links generaal A. E. Percival,
de verdediger van Singapore. (Eigen foto)
even het prijzende bericht in een Su-
matraans dagblad ddo. 25-11-'45 bij
het vertrek van majoor Jacobs.
Het is 4 pm; herfst 1982 met zijn kleu
ren a la Hélène Swarth valt dan in
eens weg en wij zijn weer in Singa
pore, bezig met het zoeken naar trans
port voor die tienduizend evacué's uit
o.a. Soerabaia, Medan, Pakan-Baru,
Palembang en Bangkok
AvL.
"WEDLOOP MET DE MOESSON" -
Verslag van een reddingsoperatie op
Sumatra door G. F. Jacobs is verkrijg
baar bij Boekhandel Moesson
Prijs f 26,50 f 4,25 porto.
EINDSTATION PAKAN BAROE
1944-1945.
Dodenspoorweg door het oerwoud -
door Henk Hovinga.
Prijs f 39,90 f 5,25 porto
SI RENGO RENGO - door F. van Dijk,
D. Dragt en J. Stelwagen.
Prijs f 27,50 f 4,25 porto
Verschenen:
WERKERS AAN DE BURMA SPOOR
WEG - door Mr. H. L. Leffelaar en
E. van Witsen.
(lees verder volgende pagina)
