BIJ DE VOORPLAAT
WETEN WIJ HET NOG, BUITENZORG
TEMPO DOELOE?
Volle Kerstkrandjangs
"Het aardige foto/herinneringen boek van Knaud over Soekaboemi doet me
afvragen of het niet mogelijk is een dergelijk boek over Buitenzorg samen te
stellen. "Herinneringen aan een mooie stille plaats" zou een passende titel zijn."
Dit schreef Mr. M. J. A. S. Gerke.
Het boek van Knaud over Soekaboe
mi is echter niet alleen fotoboek, de
tekst is zeker zo belangrijk. Alle as
pecten van stad en samenleving zijn
onder de loupe genomen, dat zou van
Bogor dus ook moeten gebeuren.
Welke oud-Bogroriaan voelt zich ge
roepen dit boekje samen te stellen,
de foto's te verzamelen? De heer
Gerke geeft de aanzet met onder
staande opsomming:
De beroemde Plantentuin met de sta
tige Kenarielaan, de vijvers met de
drijvende Victoria Regia, het grafmo
nument voor Lady Raffles (1816).
In 's Lands Plantentuin het witte Pa
leis van de Landvoogd. Was het zwie
ren op de marmeren dansvloer van de
grote balzaal van het Paleis, niet ie
ders droom
Het residentiehuis, waarvan een aqua
rel voorkomt op bladz. 96 van "Dag
werk in Indië", door Mevrouw J. de
Loos-Haaxman. In dit grandseigneu-
rale huis gaf menig jong paar elkaar
het ja-woord.
Het Departement van Landbouw met
het Boschwezen; later EZ. en voor
een groot deel overgebracht naar
Batavia. De Musea, in Buitenzorg ge
bleven.
De Algemene Secretarie, bureau van
de Landvoogd, waarvan wel werd ge
zegd, dat het het machtigste kantoor
van héél Indië was.
Het 14e Bataljon Infanterie met het
(enige?) voetbalveld naast de tangsi
aan Pebaton.
Daar vlakbij de Witte Paal, een lange
obelisk, die - zo heette het - de
Landvoogd vanuit zijn paleis moest
kunnen zien. Het langgerekte Militair
Hospitaal; het Militair Tehuis, waar
van de naargeestigheid afdroop.
Dan, de Kerken, het Klooster, het
Sint-Vincentius-gesticht. De Sociëteit,
daar tussenin - men sprak slechts van
"de Soos" - met de later aangelegde
tennisbanen.
Het Raadhuis, weinig imposant; de
Burgemeester stond altijd in de scha
duw van de Resident.
Het Station met het aparte ontvang-
gebouw voor de G.G., de Scholen;
de latere H.B.S. van de "Notaris de
Graafstichting". Vóórdien reisden mid
delbare scholieren met de trein op en
neer naar Batavia om er op de
"C.A.S." (Carpentier Alting Stichting)
of "K.W.III" (Koning Willem lll-H.B.S.),
school te gaan.
Kennen wij de haltes nog tussen Bui
tenzorg en Batavia? In Dèpok kochten
wij aan de trein dödöl of ramboetan.
Het Krankzinnigengesticht aan Tjilèn-
dèk ("je bent rijp voor Tjitèndèk
het mooie Kerkhof aan Tjikeumeuh.
De hotels: Bellevue en Dibbets. De
toko's (toko-Rikkers aan de Groote
Postweg, bekend om zijn taartjes) en
de bèngkèls, (zoals van de toekang
spèda).
"Bak-Bish", een kleine zwembak, ver
scholen in een klein ravijn.
De "Boei"; er waren er twee, aan
Plèdang en aan Panaragan; bovenop
de hoge muren waren glasscherven
ingemetseld.
De oude wijken: het Chinese Kamp,
het Arabische Kamp.
De Pasars: Pasar Bogor en Pasar-An-
jar, waar het circus Hagenbeek zijn
tenten had opgeslagen (in 1920).
De nieuwe buurten: "Kotta-Paris" (wie
weet hoe men aan deze naam komt?)
en "Kedoeng Halang" met het nieuwe
zwembad, waarin uitsluitend 's och
tends vóór 8 uur - behoudens zondag
morgen - militairen van het 14e Bat.
mochten zwemmen. In Kedoeng Ha-
Een zeker 100 jaar oude foto van het oude
spoorweg hotel in Buitenzorg. De Franse
naam "Hotel du Chemin de Fer" zal een
overblijfsel zijn uit de Franse tijd, begin van
de 19e eeuw. Een mooi hotel zo gezien,
maar als U goed kijkt, aan renovaitie toe,
toen deze foto gemaakt werd. We kozen
deze foto ter aansluiting op de wens van
Mr. Gerke om wat meer over Buitenzorg
(Bogor) te vertellen en te laten zien in foto's.
lang verder het Roode-Kruiszieken-
huis, het Veeartsenijkundig Instituut,
de Ned. Indische veeartsenschool.
De stille lanen met de hoge, schaduw
rijke bomen: Laan van der Wijck,
Boeboelak, Hospitaalweg.
Willem Brandt schrijft erover in zijn
gedicht "Bogor". (Het Land van Te
rugkomst", bladz. 61; 3e druk 1980).
De "drukke" wegen: Groote Postweg,
dwars door Buitenzorg; Bantammer-
weg; Panaragan; Tjikeumeuh; Gasfa-
briekweg; Pebaton met - recht tegen
over de uitmonding van de Laan van
der Wijck - het gardoehuisje met de
tong-tong.
Verder: het mooie, stille Plèdang, met
gezicht op de Salak; de lieflijke Park
weg met park en muziektent, waar de
bataljonsmuziek zondagmiddag een
concert gaf (in 1920).
De Middelbare Landbouwschool met
aangrenzende kinatuinen.
De Good Year fabriek.
De kali's Tjiliwoeng en Tjisedané, die
als het ware de Kotta-Bogor min of
meer begrensden.
De omstreken: Gadok, Batoetoelis,
Tjomas; verderop Tjitjoeroeg.
Natuurlijk is er veel vergeten.
Kleurrijke Bogorianen? Residenten en
Regenten. De spandri en de kleine
boeng. Mas Oppas (tangkep njamoek)
en de toekang soldèr (solderen).
Wat zou een nieuw "Bogoriana" - nè
dat van Annie Toore (1893) - een schat
van herinneringen kunnen opleveren
Ook dit jaar is er weer met gulle hand
gegeven voor het vullen van de Kerst
krandjangs voor de arme Indische ge
zinnen in Indonesië. Gelukkig, want er
is eigenlijk extra veel nodig, de prijzen
zijn in Indonesië ook waanzinnig ge
stegen. We klagen hier steen en been
met een stijging van het levensonder
houd van 6 In Indonesië was die
stijging vier maal zo hoog I Hoe dan
ook, er is naar draagkracht gegeven
en de Bruine Bus is U daar heel erg
dankbaar voor I
Een vermelding waard is de gift van
500,bij elkaar gezongen en ge
speeld door het "Kwarteto Nostalgio"
(Jenny Heetkamp, Dick Nooy, Mona
van Dalsum, Flip Leidelmeyer) tijdens
optredens in de Exoduskerk, BINA en
de PIGL. Hun hele gage werd aan de
Bruine Bus geschonken. Geweldig I
De Sociëteit van Buitenzorg.
•"imTTF
2
