IEMAND
"Iemand" was nauw betrokken
bij de krontjongband van de In
dische Club Amsterdam. We
kennen zijn naam. maar weten
niet of hij nog in leven is. Hij
heeft Gerard Hoffmann destijds
geen uitdrukkelijke toestemming
verleend om zijn mededelingen
te publiceren. Ik houd me dus
voorlopig op de vlakte wat de
naam betreft, maar ik heb zijn
brieven voor me liggen en ci
teer daaruit. Ik vertrouw erop
dat zijn informaties juist zijn,
maar had niemand om erover
van gedachten te wisselen.
Cy. Ltd. op de krontjongband heeft
geattendeerd. De I.C.A. kreeg name
lijk van genoemde maatschappij de
uitnodiging om van de krontjongband
grammofoonplaten te laten maken. Per
nummer wilde Columbia 100,be
talen en het aantal op te nemen num
mers werd op 20 vastgesteld. Het
honorarium - dat aan de I.C.A. ten
goede kwam - was voor die tijd niet
gek.
De opnamen vonden plaats in de Co
lumbia-studio in het hartje van Amster
dam. "Iemand" suggereerde dat op
die plek later de bioscoop "De Uitkijk"
gevestigd werd; dat zou dus op Prin
sengracht 452 zijn geweest.
"We hebben de 20 stukjes na de no
dige heropnamen uiteindelijk (niet he
lemaal vlekkeloos) definitief op de
plaat gekregen." Wat nu vrijwel geen
amateur die een opname maakt meer
overkomt, gebeurde toen meer dan
eens: een krakende stoel, langzamer
spelen dan afgesproken was, praten
voordat de opname was beëindigd.
Wat dat "niet helemaal vlekkeloos"
betreft: ik heb bij Gerard enkele op
namen van de band kunnen beluiste
ren.. Ik weet niet meer welk nummer
het was, maar één van de platen ein
digt met een vrij lange gitaarsolo. Je
hóórt gewoon dat die solist zich een
zaam voelt, angstig om zich heen kijkt,
zich vergist en snel herstelt maar er
eigenlijk weinig van terecht brengt. Het
is gewoon uniek dat dit gestuntel op
de plaat is vastgelegd en in de handel
is gebracht
Bezetting en herrie.
De krontjongband van de Indische Club
Amsterdam telde bij de plaatopnamen
de volgende leden: Janus Meyes, gi
taar; Louis Noll, gitaar; Willy Noll;
gitaar; Piet Begemann, krontjong en
ukelele; Charly van den Berg. solo
zang, krontjong, ukelele, gitaar; Wout
Rhemrev, viool; Wim Stolk, viool en
fluit; J. H. (Boengkie) Stadelmann,
viool. Zo was de samenstelling van
de band volgens de opgave van
"Iemand". Ook het volgende verhaal
komt grotendeels uit dezelfde bron.
Kort na het verschijnen van de platen
barstte binnen de krontjongband een
fikse herrie los. Met Columbia was
namelijk afgesproken dat op de plaat
etiketten geen namen van personen
vermeld zouden worden (wat op de
platen van "Eurasia" en "Insulinde"
ook niet was gebeurd). Desondanks
bleek de toenmalige voorzitter van de
I.C.A., J. H. Stadelmann von Escholz-
matt, als leider van de krontjongband
te zijn genoemd als "o.l.v. J. H. Stadel
mann". Op sommige persingen van de
platen schijnt op het etiket ook nog
te hebben gestaan "Krontjongclub
Bintang Delapan" (acht sterren, ver
gelijk "The Big Eight" van Eurasia)
waar de meeste spelers niets van
hebben geweten.
De meningsverschillen liepen nadien
zo hoog op dat de krontjongband na
het verschijnen van de eerste serie
platen uit elkaar ging.
Columbia had daar evenwel geen
boodschap aan. De platen vonden gre
tige aftrek, niet alleen in het begin van
de jaren dertig maar ook nog lang
daarna. Zelfs na 1945 verschenen nog
persingen van de 15 jaar oude matrij
zen. Rond 1955 werden enkele num
mers uitgebracht op EP-tjes, 45-toeren
plaatjes met twee nummers per kant,
en nog weer later verdwaalden zes
nummers op een krontjong-verzamel
L P. van het merk Imperial.
Originele opvatting
Uit de brieven van "Iemand" citeer ik
weer: "In het hele spelbedrijf was er
nog een naam die ik zou willen noe
men, n.l. van de heer Mogot, die onze
schakel was voor het verkrijgen van
de diverse melodieën, rechtstreeks uit
de Archipel."
Daar hebben we Frans Mogot terug,
die ook zoveel heeft betekend voor
de Haagse krontjongorkesten "Eura
sia" en "Insulinde"! De invloed van
"Den Haag" op het Amsterdamse
krontjonggebeuren is nu toch wel aan-
Frans Mogot
- melodiën uit de archipel -
getoond. Het is bovendien ook in en
kele platen van de Amsterdamse kron
tjongband te horen. Opvallend is na
melijk dat "Koleh Koleh" en "Si Pato-
kaan op vrijwel dezelfde manier wor
den gespeeld als door de krontjong
orkest "Eurasia". Overigens blijkt
"Maannacht in Soerabaja" van de
I.C.A. hetzelfde nummer te zijn als
"Krontjong Soerabaja" van Eurasia,
maar dit terzijde.
Ik ben zo vrij om te veronderstellen
dat de krontjongband uit Amsterdam
zeker niet spontaan heeft zitten im
proviseren - op een enkele vioolsolo
na - maar de door Frans Mogot op
papier gezette partijen voor een groot
deel heeft nagespeeld.
Het repetoire.
Het kan haast niet anders, mede door
de invloed van Frans Mogot, dat het
repertoire overeenkomsten vertoont
met dat van de twee Haagse bands.
"Iemand" herinnerde zich nog vrijwel
alle nummers die door de krontjong
band van I.C.A. op de plaat waren ge
zet. Omdat ik nog te weinig plaat- en
matrijsnummers weet en ook onvol
doende solisten-namen ken, waag ik
me nog niet aan een systematische
discografie. De hierna volgende lijst
is dus voor een groot gedeelte in wil
lekeurige volgorde:
Koleh Koleh; Boenga Hati; Sereh Wan-
gi; Si Patokaan; Batavia Stamboul;
Lief Indië; Ajoen Ajoen; Bintang Be-
tawi; Serenade de Bandan; Maannacht
in Soerabaja; Ninah Ninah Bobo; In
dian Moonlight; Terang Boelan; Om-
bak Poetih Poetih; O Ina Ni Keke; La-
goe Moritskoe; Boeroeng Kaka; Nona
Manis; Toean dan Njonja; Hei Hei
(lees verder volgende pagina)
J. H. Stadelmann von Escholzmatt
als voorzitter van de ICA.
13
