I
Eindstation Pakan Baroe 1944-1945
Ivoor indische
gouden sieraden I
IdS> v
C.MER.KJLE
BOEKBESPREKING
JUWELIER,
I SPUI 167a - DEN HAAG I
1 TELEFOON 070-604885
Dodenspoorweg door het oerwoud.
door Henk Hovinga
Er is langzamerhand veel, erg veel geschreven over de oorlog '41-'45 tegen
"Dai-Nippon". De meeste boeken gaan over krijgsgevangenschap, internering
en bezetting. De oorspronkelijke aantekeningen ter zake, soms in dagboekvorm,
werden dan van kamp tot kamp gesmokkeld, vaak met het risico van een on
genadig pak slaag - of erger - bij ontdekking. De grote aantallen boeken, die in
het bovenstaande kader tot op heden verschenen zijn en nog maandelijks ver
schijnen, zijn bijna steeds een authentieke weergave van een persoonlijke in
tense belevenis. Het is dan geen uitzondering, dat de auteur ontstellende ge
beurtenissen en toestanden, door het in verhaal brengen van eigen ervaring,
als een soort verlossing - psychisch van zich af schrjjft.
Er zijn weinig vooroorlogse schrijvers
van professie, die hun treffen met de
Japanse "Bushido" in druk hebben
uitgegeven. Daar is bijv. wijlen Willem
Brandt, die in gedicht en verhaal ge
tuigt van een periode, die hem tot in
zijn diepste wezen beroerd heeft, ter
wijl ook Rob Nieuwenhuys in "Een
beetje oorlog" zijn visie geeft in een
vlot geschreven pocket. Van de Engel
se auteurs noemen wij L. van der Post
met zijn "The Seed and the Sower"
een aangrijpend en fascinerend ge
schreven boek; ook Clavell geeft met
zijn "King Rat", dat in Changi-jail
speelt, een stuk boeiende documenta
tie over de zo verschillende indivi
duele reacties van mensen op de uit
daging van het gevangen zijn
En dan gaat het hier om "Eindstation
Pakan Baroe", geschreven door de
NOS journalist H. Hovinga, die er zelf
niet bij geweest is! Hovinga heeft ech
ter tijd nog moeite gespaard om er met
vakmanschap iets goeds van te maken
en het is uiteindelijk een uitgave met
allure geworden. In dit verhaal komen
wij dan ook alles tegen aan plus en
min, wat geallieerde krijgsgevangenen
onder de Japanners hebben meege
maakt, op de koude en de sneeuw in
Japan zelf, na
De opbouw en presentatie van de in
houd zitten knap en logisch in elkaar;
zelfs een brok geschiedenis hoe "Wij"
ver voor de oorlog de spoorweg of
een stuk ervan zouden hebben willen
bouwen is niet vergeten. Aan de aan
voer van de gevangenen over land en
over zee, de Indonesische arbeiders
(romusha's) incluis wordt veel aan
dacht besteed.
De ligging, verzorging, de karige voe
ding, het gebrek aan eiwitten en vita
mines, het ontstellende tekort aan
medicijnen, de rottige behandeling
door de Jap en de Koreaan, met de
nadruk op de laatste, de dwangarbeid;
alles krijgt in uitgekiende volgorde een
beurt. De schrijver heeft er nadrukke
lijk voor gezorgd niets te vergeten.
De uitermate negatieve kanten van
het Pakan Baroe gebeuren worden uit
puttend, vaak recht voor zijn raap be
schreven, de positieve echter ook. Zo
zijn daar de doktoren en verplegers,
die onder de drang van deze omstan
digheden - bijna allen ver boven hun
oorspronkelijk "zelf" uitrijzen. Ook
lezen wij enerzijds over de vaak ou
dere traditionele gezagsdragers, zo
wel militair als burger, die het niet
meer zo zien zitten en geestelijk door
de knieën gaan; anderzijds komen er
regelmatig in het verhaal "gewone"
jongeren en ouderen naar voren, die
soms letterlijk met het bloed in de
schoenen volhouden en doorzetten.
Wij zouden kunnen zeggen, dat zij, tot
wat Toynbee de "creatieve minder
heid" noemt, behoren. Door persoon
en voorbeeld zijn zij het dan ook, die
samen met de medische dienst er
voor zorgen, dat zo velen toch nog de
bevrijding halen
Als goed journalist heeft Hovinga via
interviews kans gezien zijn boek op
vele plaatsen een actueel karakter te
geven. Zo voert hij de toenmalige
Marine-sergeant Jan Sirag ten tonele,
die met een beperkt aantal vloot, knil
en "allied personnel" een huzaren
stukje uithaalt door onder zeer moei
lijke omstandigheden een door hevige
bandjirs bedreigde spoorbrug te red
den van vernietiging. Jan Sirag, later
marineofficier en nu majoor KLU bd.,
zal nog wel eens aan die tijd terug
denken, vooral als de botten, spieren
en de tikker binnenin nu niet meer
willen zoals hij zelf wil
Ook onze bekende - net als Jan Sirag
van huis uit onderwijzer - maar daar
naast dichter-zanger Ben Snijders
komt bladzijden lang aan het woord
en geeft boeiende en aangrijpende
impressies van moed, incasserings- en
uithoudingsvermogen.
Kortom alle facetten van het krijgsge
vangen bestaan krijgen in dit boek de
aandacht. Wij hebben lang in onze
herinnering gezocht - wij zaten zelf
zo'n 600 km zuidelijker - of er iets
vergeten is, maar kunnen nergens de
vinger op leggen. Wat Hovinga alle
maal beschrijft, of laat beschrijven is
zo gebeurd; wij zetten er echter een
klein vraagtekentje bij of alles qua
tijd en plaats precies daar heeft plaats
gehad, maar eigenlijk is dit niet be
langrijk. Alle gegevens zijn als zo
danig bij de auteur aangedragen en
na serieus wikken en wegen verwerkt.
Resumerend: Eindstation Pakan Baroe
is een compleet verhaal van wat krijgs
gevangenen daar op Sumatra en el
ders hebben meegemaakt; ook het
relaas van de torpedering van de Ju-
nyo Maru is aangrijpend en tot in de
tails neergezet. Wat vlak vóór en na
15 augustus in extenso heeft plaats
gevonden is echter ook in dit boek
niet duidelijk te achterhalen, maar de
journalist Hovinga bevindt zich wat dit
betreft in goed gezelschap
Tenslotte nog een woord van respect
voor de toen zo jeugdige luitenant
Vennik, de waarnemend en fungerend
kampcommandant, zoals hij in dit "do
cument humain" op ons overkomt.
Voor ons gevoel is "Eindstation Pakan
Baroe" om met Willem Kloos te
spreken: Niet de allerindividueelste
expressie van de allerindividueelste
emotie, maar het is in alle opzichten
wel een knap stuk vakwerk I
AvL.
"Eindstation Pakan Baroe 1944-1945,
Dodenspoorweg door het oerwoud"
door Henk Hovinga
Boekhandel Moesson.
Prijs f 39,50 f 5,25 porto.
iiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii:iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiniiiniiiiii|
j Gespecialiseerd in het groeibriljant
systeem. Eigen atelier voor het ver- 1
J vaardigen van briljanten sieraden. 1
22 krt. en 24 krt. gouden schakel-
1 armbanden, slangarmbanden, colliers.
trouwringen, hangers, haarspelden,
oorknopjes en vele andere sieraden.
GEOPEND VAN:
9.30 UUR TOT 17.00 UUR
ZATERDAGS GEOPEND
TOT 16.30 UUR
's WOENSDAGS de gehele dag
GESLOTEN
llTlUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIII
18
