Bogoriana
REIZEN SPECIALIST
OP HET VERRE OOSTEN
17
In het stukje van D.A.V. in Moesson's Kerstnummer 1982, "Uit het Indisch
Familie Archief", komt onder Buitenzorg, de Laan van der Wijk (met "k") voor.
De Laan van der Wijck is genoemd naar Jhr. C. H. A. van der Wijck (1840- 1914),
die na een carrière van B.B.-ambtenaar en Vice-President van de Raad van
Indië, van 1893-1899 Gouverneur-Generaal van Nederlandsch-lndië is geweest.
Een kleine herinnering aan een mooie, stille laan met hoge, schaduwrijke
kenariebomen, brede erven, ruime huizen. Verkeer was er niet. Een enkele
deleman; een kokki, bakoel onder de arm, terugkerend van Pasar Anjar; een
moeder met kind aan de hand, wandelend midden in de laan op weg naar een
vriendin, aan wie zij per leitje - bezorgd door de kebon - haar komst had aan
gekondigd.
De Laan van der Wijck.
Van 1910-1920 hebben wij er ge
woond, op no. 1, op de hoek van de
Parkweg. Rondom het huis een heer
lijk erf; bij de bijgebouwen een paar
denstal; veel vruchtbomen; een im
posante waringin; een stukje "oer
woud" achteraan.
Een onbezorgd leven. Met spoortrei
nen spelen op het grasveld. Opzij,
waar een hele ceintuurbaan was aan
gelegd, compleet met station (van blik),
overweg, tunnel (van "papier maché"),
seinpalen met echte lichtjes, gevoed
door een batterijtje. Als je daaraan
likte, smaakte het zout. Rovertje spe
len in het struikgewas; polsstok sprin
gen over een slokan; knikkeren onder
de bougainville; baaien in de regen;
kenaries kapot tikken om de inhoud
op te peuzelen; de kokki om djagoeng-
koekjes bedelen; de katjong vragen
de vlieger vast te houden voor het op
laten. Altijd buiten, altijd luchtig (in
tjelana monjet) gekleed, altijd op blote
voeten, altijd wat te beleven. Wat een
tijd
Na de Fröbelschool aan de Hospitaal-
weg (matjes vlechten), naar de Euro-
peesche" lagere school van de heer
Boegheim aan Panaragan.
Werden met een paar andere kinderen
per deleman gebracht en gehaald, om
dat de afstand te groot was. De koet
sier, Aman, bracht het later - dank zij
mijn (zéér ethische) vader - tot Schrij
ver 1e klasse ter Algemene Secretarie.
Aman droeg toen schoenen (waarop
hij pijnlijk liep), had een jas-toetoep
met zilveren horloge in de borstzak;
de horloge-ketting was bevestigd aan
de bovenste jasknoop. Met zijn lange
sarong en zijn hoofddoek zag hij eruit
als een voorname djoeroetoelis. Aman
was ons 30 jaar trouw. Tijdens de
Japanse bezetting is hij, bijna blind,
in zijn half-stenen huisje aan Tjilèndèk,
gestorven.
Naast ons - Laan van der Wijck 3 -
huisde een Chinese familie, die je
nooit zag. De krees in de voorgalerij
waren altijd neergelaten; blauw-grijze
stenen potten met hoge palmen op de
stoep, zorgden voor een verdere ont
trekking aan het gezicht. Hun pauwen
pronkten op vóór- en zijerf.
Tegenover ons - op no. 2 Crince Ie
Roij, 2e Commies ter Algemene Se
cretarie; althans één zoon, Kareltje.
Aan de oneven kant - no. 13 - de
apotheker Elze, eigenaar van de apo
theek "De Voorzorg" aan de Park
weg; dochter Bets, 2 zoons. Vlak daar
bij, naast de Oudemansgracht, die
halverwege de Laan, met groot ver
val onder de weg dóórstroomde, de
familie Ds. J. J. van Oostrom Soede,
de jolige predikant, die geen paleis-
feest oversloeg; "Hofprediker" onder
de Gouverneurs-Generaal A. W. F.
Idenburg (1909-1916) en Mr. J. P.
Graaf van Limburg Stirum (1916-1921).
Het nageslacht van de Oostrom Soe-
de's heette - wie had in Indië anders
verwacht - de "Soesoe's".
Verderop, na de Oudemansgracht, aan
de oneven kant, Valeton (plantkundi
ge?); kinderen Jet en Isaac; nog meer?
Op de hoek van Laan van der Wijck
- Pebaton: A. Wunderlich; 3 dochters:
Lenie, Dicky, Annie. Mevrouw Wun
derlich werd wegens haar uitgespro
ken vormen héél oneerbiedig "Wun-
derherlich" genoemd.
Tegenover de uitmonding van de Laan
van der Wijck op Pebaton, een gar-
doehuisje met tong-tong; 's avonds
bemand door een djaga, zelden wak
ker. Op een nacht, gecontroleerd door
een mantri-politie, schrok de brave
man zich zo'n rolberoerte, dat hij het
op een lopen zette. Men heeft hem
nimmer teruggezien. Hang.
Aan de even kant, na Crince Ie Roij
op no. 2, o.m. Dr. Peter Wirth (Duit
ser), met vrouw Marie (Boers?); kinde
ren Toetie en Boelie; ook apotheker.
Kwam opgewonden zwaaiend met de
courant 's middags onder theetijd door
Speciale tarieven voor
verzorgde groepsreizen en
individuele reizen voor
familiebezoek.
GRATIS VISUM VERZORGING
Reikon Reizen - Bankrashof 102
Amstelveen - Tel. 020 - 45 00 34
de Laan naar ons (vader was van
Duitse origine) toegerend, wanneer
voor de Duitsers "lm Westen etwas
Neues" was voorgevallen.
Toen Duitse duikboten in februari 1917
in het Kanaal een paar Hollandse
schepen hadden getorpedeerd, was de
Laan in rep en roer; bij de ineenstor
ting van het Duitse Keizerrijk in no
vember 1918, opgelucht.
Na de Oudemansgracht, aan de even
kant, in latere jaren: Gonggrijp, uit
Suriname gekomen; (als houtvester?)
in Buitenzorg geplaatst. Vier of vijf
kinderen, in elk geval drie meisjes
(o.a. Hilda en Nita) en jongen, Just.
Hun komst baarde nogal opzien door
een Surinaamse gedienstige ("Kotta
Missie"), die in Surinaamse kleder
dracht bleef lopen.
Tenslotte familie Velds, waarvan zoon
Ernst, door het spelen met lucifers en
petroleum, ernstige brandwonden op
liep. De moeders in de Laan van der
Wijck riepen bij ongewenste spelle
tjes van hun kroost, voortaan in koor:
"Denk aan Ernst
Aan de andere zijde naast ons, aan
de Parkweg: Helb, evenals mijn
vader, werkzaam ter Algemene
Secretarie. Tijdgenoten van vader ter
Secretarie: Arriëns, Bagchus, Crince
Ie Roij, Mr. J. J. Schrieke (in 1934
Hoogleraar in Leiden), G. R. Erdbrink
(1930 Lid van de Raad van Indië), Ch.
J. I. M. Weiter, 1929 Vice President
van de Raad van Indië en driemaal
Minister van Koloniën (1925-1926; 1937
-1939 en 1939-1941), wiens zoon, Mr.
L. J. Welter, in 1942 in Buitenzorg door
de Jap werd gefusilleerd wegens on
dergrondse activiteit.
Helb's zoon, Mr. Han Helb, was in de
jaren 1960 Ambassadeur te Moskou
en Pretoria.
Vlakbij het begin van de Laan van der
Wijck, aan de Parkweg (in latere ja
ren), familie den Berger, 2 of 3 doch
ters, in elk geval Anneke en Lies en
in de jaren 1910-1920: Gouka. Ge
trouwd met een (Indo-?) Chinese. Het
was daar de zoete inval. Allerlei In
dische kwee-kwee en manisan-mani-
san stonden, naar het scheen, de gan
se dag op een lange gedekte tafel in
de achtergalerij klaar voor de speel-
vriendjes van Arie Gouka, die er naar
hartelust van mochten nemen. En
's avonds buikpijn hadden. Arie was
nog om een andere reden in tel: hij
toonde ons bij donker worden het
zakhorloge van zijn vader met fosfo-
rescerende wijzers. - Oeasèh, een
wereldwonder, jah
De Laan van der Wijck, 65 jaar ge
leden.
Wij waren even in Buitenzorg.
Buiten - zorg
Mr. M. J. A. S. GERKE
