Moesson moet groter worden
21 MEI a.s. INDISCHE DAG 83 - CONGRESGEBOUW
BOEKBESPREKING
Wat heb ik de laatste maanden de inhoud van de Moessons gretig op me laten
inwerken Als men merkt dat zijn ogen slechter worden, dan leest men sneller,
poogt het gelezene vaster te houden en beseft dan verdrietig dat het niet altijd
gemakkelijk is het gelezene goed te onthouden. Een gezichtsvermogen kan je
ook parten spelen Een tijd heb ik gedacht: "Als ik niet vlug lees, vervloeien
alle letters." Wat bewonder ik Hélène Weski met haar levendige en scherpzinni
ge pen, de stukken van Plantersvrouw (toevallig had ik enige maanden terug
een manuscript klaar met als onderwerp mijn eigen geboorte het ligt hier
vooralsnog te wachten of iemand er zich over ontfermt).
Mijn artikeltje over Kerstmis in de
jaren dertig had een aardige reactie
van de heer C. W. E. Crone, die zelf
in Moesson publiceerde, tot gevolg.
"Zoals U bekend", schrijft hij, "was
het Crone-kantoor gevestigd in de
de Hoofdwachtstraat (Semarang) bo
ven dat van de Mij. Nederland. Pal
tegenover, aan de linkerkant van de
straat, was het kantoor van de KPM,
met daarboven dat van de firma Mi-
randolle Vöute, die evenals Crone,
tabaksondernemingen in de Vorsten
landen had. Ik heb de heer Zur Mühlen
uiteraard zeer goed gekend, maar
toen ik in 1938 op het Semarang-kan-
toor kwam, was Dr. D. Tollenaar daar
de "baas". Voorheen was hij directeur
van het tabaksproefstation Klaten. In
Semarang woonde ik een half jaar in
een mooi gelegen hotel in Nieuw Tjan-
di, hotel Bellevue Daarna woonde
ik er pal tegenover, aan de overkant
van het ravijn (waarin kampongs) op
de Merbaboeweg, een kleine weg
boven de brede Nieuw Tjandiweg.
Van mijn platje had ik een prachtig
uitzicht op de reede van Semarang
met de daaropliggende schepen.
Ik vond het grappig om te lezen, dat
de heer Zur Mühlen een voorraad van
uw boeken opkocht om te distribu
eren onder de dochters van de diverse
tabaksondernemingen en die van de
bergcultuurondernemingen gelegen
ruw-weg tussen Salatiga en Semarang.
Het was alles nieuw voor mij. Moge
lijk is U mijn naam al eens eerder
tegengekomen in Moesson.
In het nr. van 1 september 1981 werd
mijn reisverslag opgenomen van een
bezoëk aan het eiland Haruku in 1980;
waarin ik ons voormalig P.O.W. kamp
bezocht. In het nummer van 1 of 15
september 1982 mijn bezoek aan
P.O.W. kamp in Amahei op Ceram in
1981. Sedert 1975 ga ik nog jaarlijks
naar Indonesië en altijd ook naar de
Vorstehlanden. Helaas ben ik sedert
de oorlog niet meer in "Semawis" ge
weest. Nu vanuit Djokja moeilijk te be
reiken, tenzij per taxi. De breedspoor-
tram Semarang-Salatiga-Solo-Djokja
is allang terziele. Zo ook het stoom-
trammetje naar Magelang en verder
Dit jaar had mijn bezoek aan Indone
sië een staartje. Op een klein eilandje
t.o. Sonei op Bali op "Nusa Kemban-
gan" heb ik een vlerkprauw liggen.
Op 7-10 is mijn voet bekneld geraakt
tussen de onderkant van mijn boot en
de zeebodem. Het leek niets bijzon
ders, alleen maar een bloedend
schrammetje
Na terugkomst in Holland in Den Haag
op 15-10-'82 kon ik op 17-10 niet meer
op die voet staan. Er ontstond een
nare infectie. 21/2 week thuis op bed,
daarna bijna 6 weken in het zieken
huis Nu is alles weer prima, alleen
loop ik nog altijd met een groot druk
verband tot aan de knie. Bij leven en
welzijn straks echter weer prauw-
waarts
Na de oorlog was ik tot aug. 1982
werkzaam op het kantoor van thans,
H. C. Th. Crone B.V. Amsterdam. Ben
echter al 74 jaar, dus vind ik het
"welletjes".
Ik keer even terug naar het hoofd van
zijn brief, waarin hij schrijft: "Voor
het hoofdkantoor van H. G. Th. Crone
te Amsterdam werd ik in mei 1931 uit
gezonden naar Indië, waar ik werk
zaam was op haar ondernemingen in
de Vorstenlanden rondom Klaten. In
okt. 1937 ging ik met verlof naar Ne
derland en daarna was ik ongeveer
VA jaar werkzaam op het Semarang-
kantoor en daarna op het Batavia-kan-
toor. Vermoedelijk is uw broer op het
Crone-kantoor werkzaam geweest in
de periode dat ik in de Vorstenlanden
verbleef. De Vertegenwoordiger van
Semarang was de heer A. D. Zur Müh
len (uw "de baas"). De roodharige
boekhouder (meer rossig dan rood)
moet de heer Gerlach zijn geweest
(blijkbaar geen vreemde voor U). Ik
heb de heer Gerlach in de jaren 1938
39 leren kennen als een bijzonder
prettig en vriendelijk mens."
Heer Crone maakt dan gewag van het
trieste einde van de hr. G. En in de
marge van zijn brief schrijft hij dan:
"Kan er in 1931 een juffrouw Van
Soest op het Semarangkantoor ge
weest zijn, of fantaseer ik dat maar?"
Ik schreef hem een triest briefje, waar
in ik erkende die juffrouw v. S. ge
weest te zijn. Thans hoop ik, dat hij
begrijpt hoe zeer ik zijn brief op prijs
stelde, die herinneringen opriep aan
een gelukkige periode in mijn leven.
Dat is een van de sterke punten van
Moesson. Levens te doen zien in hun
verschillende aspecten, en daarom
vind ik wel, evenals dhr. John Schlech-
ter, dat het groter moet worden. "Ver
haaltjes" en "verhalen" naast artike
len van grote culturele allure. Allen
stoelend op diezelfde bodem, maar
hoe verscheiden in hun ontplooiing
Dit is tevens een antwoord aan allen
die ik verzuimde te antwoorden
ONDER DE PALMEN
door C. van Nievelt
In de Oost-Indische Reeks, onder re
dactie van Joop van den Berg en Rob
Nieuwenhuys, verscheen een verhalen
bundel van de vergeten schrijver Van
Nievelt. Een goed initiatief, want Van
Nievelt, met zijn vlijmscherpe opmer-
k'ngsvermogen, zijn humoristische be
schrijvingen en vaak tegendraadse op
vatting over de koloniale periode, ver
dient het gelezen te worden.
De typering van mensen is soms
schitterend, b.v. van de twee zusters
in "Onder Zeil", één met "zachte ga
zelle-ogen en eene gesluierde alt
stem", de ander "een echte wilde
kraai met een huid vol gekheid". Het
ontroerende verhaal "Man en Aap"
gaat over een ambtenaar, die verge
ten door het gouvernement negentien
jaar onder de Alfoeren leeft ("...waar
men hem meer als een stuk van den
officieelen inventaris eene soort gou-
vernements-vlaggestok had leeren be
schouwen") die voor driekwart Alfoer
en voor een kwart edelman is, erfenis
van zijn grootvader de Franse markies.
Natuurlijk is de verteltrant naar onze
maatstaven langdradig, maar is het
niet opmerkelijk dat iemand in die tijd
het gouvernement waagde te kritise
ren, de onverschilligheid van de be
stuurders aan de kaak te stellen en
de vrijheid van de onderdrukte volke-
keren te voorzien? Vooral in het laat
ste satirische verhaal "In den Hobbel-
stoel" heeft de oude Sylvester scher
pe dingen te zeggen over koloniale
geschiedenis. H.W.
"Onder de Palmen" door C. van Nie
velt is verkrijgbaar bij Boekhandel
Moesson. Prijs f 16,50 f 2,30 porto.
Overvloed van kopij noodzaakt
ons de beloofde reacties op
"de oude dag" en bejaardente
huizen tot de volgende Moesson
te bewaren. Het zijn er namelijk
veel. - Red.
13